Winsen (Luh)
| Wapen/Flagg | Koort | |
|---|---|---|
|
|
| |
| Basisdaten | ||
| Inwahners: | ||
| Postleettall: | 21423 | |
| Vörwahl: | 04171 | |
| Geograafsche Laag: | Koordinaten:53° 22′ N, 10° 12′ O53° 22′ N, 10° 12′ O | |
|
| ||
Winsen is en Stadt un höört to de [[Gemeen Winsen (Luh) (hoochdüütsch Winsen an der Luhe) |Gemeen Winsen]] in’n Landkreis Horborg, Neddersassen. In Winsen liggt de Kreisverwaltung von’n Landkreis Horborg.
Geografie
[ännern | Bornkood ännern]De Stadt liggt an de Luh, de nich wied weg in’n Noorden in de Ilmenau flütt. In Winsen münnt ok de Parrnser Beek in de Luh. In’n Oosten flütt de Ried dör dat Rebeed von Winsen un münnt in’n Slüsengraven, de denn wedder in de Ilmenau münnt.
De Naveröörd sünd Nettelbarg, Lassrönn un Tönnhusen in’n Noordoosten, Mower in’n Oosten, Bossel un Sangenstää in’n Süüdoosten, Reidörp un Luhdörp in’n Süden, Parrns un Scharmbääk in’n Süüdwesten, Grevelau un Ashusen in’n Westen un Stöckt in’n Noordwesten.
Historie
[ännern | Bornkood ännern].jpg)
Vierlande_Winsen.jpg)
Winsen kummt an’n 21. Mai 1158 as Winhusen toeerst in de Oorkunnen vör, as dat Bisdom Veern nee regelt hett, wokeen dat Inkamen von dat Stift Bewick kriegen schall. In de Oorkunnen warrt optellt, wat dat Stift allens besitten deit un dor weer ok de Teegd in Winsen mit bi.
De Borg Winsen kummt 1299 toeerst in de Oorkunnen vör. Von 1348 bet 1478 hett dat in Winsen en Terminee von dat Marienklooster Lümborg geven.
To Anfang von’n Lümbörger Arvfolgkrieg is de Borg op’n Lümbörger Kalkbarg tweimaakt worrn un Hertog Magnus II. weer 1371 dwungen, de Grootvaagdie Lümborg na Winsen to leggen. De Borg Winsen weer denn Seet von de Grootvaagdie Winsen un von dor sünd de welfischen Göder in’n Noorden von dat Förstendoms Lümborg verwalt worrn, wat en Deel von dat Hertogdom Bruunswiek-Lümborg weer.
1392 is Winsen Liddmaat von de Lümbörger Sate worrn, wat en Verdrag twüschen de Landsherrn un de Landstänn von dat Förstendom Lümborg weer. Mit’n Satekrieg von 1396 weer Winsen al wedder dwungen, ut de Sate uttotreden, welk von de Rechten sünd aver liekers in Kraft bleven.
In dat 14. un 15. Johrhunnert is dat Slott Winsen un de Lännereen, de dor tohöört hebbt, von de Hertög en poor Maal verpannt worrn. 1374 bet 1389 hett dat den Raad von de Stadt Lümborg tohöört, dat güng 1396 an Hamborg un Lübeck, weer von 1434 mit Pausen wedder in Besitt von Lümborg un güng von 1493 bet 1523 an de Kurförsten von Sassen. 1415 kummt dat eerste Maal en School in Winsen in de Oorkunnen vör.
De Befestigungsanlagen sünd 1637 afdragen worrn.
An de Iesenbahn is Winsen 1847 anslaten worrn. In de Tied nadem Winsen an de Bahn anslaten worrn is, hett sik bilütten ok Industrie ansiedelt. To’n Bispeel de Popperfabrik Eppen.
Verwaltungsgeschicht
[ännern | Bornkood ännern]In de Franzosentied von 1810 bet 1814 weer de Oort Seet von de Mairie Winsen in’n Kanton Winsen. Dat Rebeed hett in disse Tied 1810 to dat Königriek Westfalen un von 1811 bet 1814 to dat Franzöösche Kaiserriek ünner Napoleon höört.
De Oort hett von 1503 bet 1852 to dat Amt Winsen tohöört. In dat Johr is de Stadt amtsfree worrn. 1885 is de Stadt Deel von’n Kreis Winsen worrn un 1932 von’n Kreis Horborg.
De Gemeen Winsen is an’n 1. Juli 1972 ut de olen Gemenen Winsen, Beborg, Bossel, Gehrden, Hoopt, Laßrönn, Luhdörp, Parrns, Rottörp, Reidörp, Sangenstää, Scharmbääk, Stöckt un Tönnhusen tohoopleggt worrn.
Inwahnertall
[ännern | Bornkood ännern]| Johr | Inwahners |
|---|---|
| 1791[1] | 230 Füürsteden |
| 1812[2] | 1.340 |
| 1824[3] | 257 Füürsteden |
| 1848[4] | 2.119 Lüüd, 262 Hüüs Hüüs |
| 1. Dezember 1871[5] | 2.735 Lüüd, 305 Hüüs |
| 1. Dezember 1885[6] | 2.973 Lüüd, 397 Hüüs |
| 1890[7] | 3.367 |
| 1. Dezember 1905[8] | 4.412 Lüüd, 530 Hüüs |
| 1. Dezember 1910[9] | 4.711 |
| 1925[7] | 4.718 |
| 1933[7] | 5.129 |
| 1939[7] | 5.456 |
Religion
[ännern | Bornkood ännern]
Winsen is siet 1527/1528 evangeelsch-luthersch präägt un hett mit de Marien-Kark un de Jakobus-Kark twee Karken. De Marien-Kark stammt al ut dat Middelöller un is 1233 von de Moderkark in Parrns (Gertrud-Kark) unafhängig worrn, de Jakobus-Gemeen is eerst 1965 nee grünnt worrn. De Stadt is Seet von’n Karkenkreis Winsen.
För de Kathoolschen is de Goden-Heer-Kark tostännig. Katholiken hett dat vör 1945 meist keen geven in Winsen. Mit de Verdrevenen ut de olen Oostrebeden kemen denn aver vele Katholiken na Winsen un von 1945 af an sünd de eersten kathoolschen Goddsdeensten fiert worrn. 1949 is de Gemeen in de Georgskapell intagen un 1967 is de hüdige Goden-Heer-Kark boot worrn.
De Neeapostoolsche Kark gifft dat siet 1923 in Winsen. Se hett 1993 en egen Karkengebüüd kregen. Siet 2013 is de Gemeen mit de Gemeen in Stell tohoopleggt worrn. De fre’e Christengemeen hett en Gebüüd in de Hambörger Straat. In’n Europaring gifft dat en Königrieksaal von Jehova sien Tügen. De Gemeen-Vereenigung von de Evangeliums-Christen-Baptisten hebbt en Versammlungsruum in de Dieselstraat.
In Winsen doot vondaag ok so üm un bi 3000 Moslems leven, de to’n groten Deel Törken sünd. 1984 is de Törksch-Islaamsche Gemeen Winsen grünnt worrn, de en Moschee bedrifft. De Vereen is Liddmaat von de DITIB.
Wapen
[ännern | Bornkood ännern]Dat Wapen von Winsen wiest op blauen Grund en gollen Lööw mit rode Tung un Klauen, de op de Achterbeen steiht, un rundüm acht rode Harten.
Börgermeesters
[ännern | Bornkood ännern]| Tied | Naam | Partei |
|---|---|---|
| 1814–1851 | Carl Friedrich Ludolph Christoph von Hugo | |
| 1853–31. März 1885 | Wilhelm Friedrich Eberhard Kuntze | |
| 1888–1925 | Gustav von Somnitz | |
| 1925–1934 | Kurt Bauer | |
| 1934–1945 | Otto Sievers | NSDAP |
| 1946–1948 | Wilhelm Rohlandt | SPD |
| 1948–1952 | Fritz Broistedt | DP |
| 1952–1956 | Albert Bollmann | DP |
| 1956–1971 | Fritz Broistedt | DP, von 1959 af an CDU |
| 1971–1972 | Walter Köster | CDU |
Stadtdirekters
[ännern | Bornkood ännern]| Tied | Naam |
|---|---|
| 1947–1962 | Erich Leuffert |
| 1962–1969 | Günther Hamacher |
| 1969–1972 | Jens Volkert Volquardsen |
Kultur
[ännern | Bornkood ännern]
En Denkmaal för de Fullenen ut de twee Weltkrieg’ steiht in Winsen op’n Karkhoff.
Von’n 21. April bet 15. Oktober 2006 weer in Winsen de drüdde Neddersassische Landsgoornschau. Alltohoop harr de Goornschau 536.000 Besökers. An’t Enn is dat Gelänn as Park an de Winsener Börgers övergeven worrn. Dat driggt nu den Naam Luhgoorns.
In dat 850. Jubiläumsjohr von Winsen weer von’n 4. bet 6. Juli 2008 in de Stadt de 28. Dag von de Neddersassen.
Verenen
[ännern | Bornkood ännern]Winsen hett en egene freewillige Füürwehr, de 1863 grünnt worrn is, un dat Schüttenkorps von 1848.
Weertschop un Infrastruktur
[ännern | Bornkood ännern]Winsen gellt as Middelzentrum för de Öörd in de Ümgegend.
Dat hüdige Krankenhuus Winsen an de Luh is 1974 trech worrn. Vörher hett dat al siet 1877 lüttjere Krankenhüüs in Winsen geven. Dat Leprosen-Hospital St. Georg, dat dat vörher al geven hett, is 1401 toeerst in de Oorkunnen opdükert.
Verkehr
[ännern | Bornkood ännern]Winsen liggt an de Landsstraat 234 (de Straat weer fröher deelwies Deel von de Bundsstraat 4), de in’n Süden na Gastää un Solzhusen geiht. In’n Noorden ennt de L 234 an de L 217, de in’n Westen na de Autobahn 39 bi Scharmbääk löppt un in’n Noordoosten na Draag un Meschacht. De fröhere B 4 geiht in’n Noordwesten as Kreisstraat 86 na Stell un Maschen un in’n Süüdoosten as K 87 na Bossel, Sangenstää un Rottörp. Na Stöckt un Hoopt in’n Noorden löppt de K 1. In Hoopt gifft dat de Tollenspieker Fähr över de Elv na Karkwarder, wat to Hamborg höört.
De nächste Autobahn is de Autobahn 39. De Opfohrt 4 Winsen-Oost un de Opfohrt 3 Winsen-West doot all beid so bi fiev Kilometer wied weg von dat Zentrum von Winsen liggen.
De Bahnhoff Winsen liggt an de Bahnlienen Hamborg-Hannover, Winsen-Meschacht un Winsen-Hützel. De Bahnlien na Meschacht warrt blots noch för Göderverkehr bruukt. De na Hützel warrt för den Tourismus bruukt.
Literatur
[ännern | Bornkood ännern]- Günther Hagen: Geschichte der Stadt Winsen an der Luhe. 3. Auflage. 2007, ISBN 978-3-00-023537-5
Footnoten
[ännern | Bornkood ännern]- ↑ Christoph Barthold Scharf: Statistisch-Topographische Samlungen zur genaueren Kentnis aller das Churfürstenthum Braunschweig-Lüneburg ausmachenden Provinzen. Meier, Bremen 1791, Sied 252
- ↑ Albrecht Friedrich Ludolph Lasius: Der französische Kayser-Staat unter der Regierung des Kaysers Napoleon des Großen, im Jahre 1812, Band 1. Kißling, Ossenbrügge 1813, Sied 61
- ↑ Curt Heinrich Conrad Friedrich Jansen: Statistisches Handbuch des Königreichs Hannover. Hannover 1824, Sied 670
- ↑ Friedrich Wilhelm Harseim, Carl Schlüter: Statistisches Handbuch für das Königreich Hannover. Schlütersche Hoffbookdruckeree, Hannover 1848, Sied 103
- ↑ Die Gemeinden und Gutsbezirke des Preussischen Staates und ihre Bevölkerung. Berlin 1873, Sied 128
- ↑ Gemeindelexikon für das Königreich Preußen. Auf Grund der Materialien der Volkszählung vom 1. Dezember 1885. Verlag des Königlichen statistischen Bureaus, Berlin 1888, Sied 138
- ↑ a b c d Inwahnertallen op verwaltungsgeschichte.de
- ↑ Gemeindelexikon für das Königreich Preußen. Auf Grund der Materialien der Volkszählung vom 1. Dezember 1905. Verlag des Königlichen statistischen Landesamtes, Berlin 1908, Sied 182
- ↑ Inwahnertallen op gemeindeverzeichnis.de
_COA.svg)
Beborg | Bossel | Gehrden | Hoopt | Lassrönn | Luhdörp | Parrns | Rottörp | Reidörp | Sangenstää | Scharmbääk | Stöckt | Tönnhusen | Winsen