Nobelpries för Chemie

Vun Wikipedia
(wiederwiest vun Chemie-Nobelpries)

De Nobelpries för Chemie is een vun de Nobelpriesen. He warrt elk Johr vun de Königlich Sweedsche Akademie vun de Wetenschoppen vergeven.

Bit hüüd hebbt eerst veer Fruen de Nobelpries kregen.

Johr Naam För
1901 Jacobus Henricus van ’t Hoff för dat Opdecken vun de Gesetten vun de cheemsche Dynamik un den osmootschen Druck in Lösungen
1902 Hermann Emil Fischer för de Arbeiden to de Sucker- un Purin-Synthees
1903 Svante Arrhenius för de Theorie to de elektrolytsche Dissoziatschoon
1904 Sir William Ramsay för dat Opdecken vun de Inertgas-Elementen in de Lucht
1905 Johann Friedrich Wilhelm Adolf von Baeyer för de Arbeiden to orgaansche Farbstoffen un hydroaromaatsche Verbinnungen
1906 Henri Moissan för dat Ünnersöken un Isoleren vun dat Element Fluor un för den elektrischen Aven, de na em nöömt is (Moissan-Aven)
1907 Eduard Buchner för de biocheemschen Ünnersökungen un dat Opdecken vun de Fermentatschoon ahn Zellen
1908 Ernest Rutherford för dat Ünnersöken vun den Verfall vun de Elementen un de Chemie vun radioaktive Stoffen
1909 Wilhelm Ostwald för siene Arbeiden to de Katalys un de Ünnersökungen över Gliekgewichtsreakschonen un dat Tempo vun cheemsche Reakschonen
1910 Otto Wallach för de Arbeiden to de alizyklischen Verbinnen
1911 Marie Curie för dat Opdecken vun Radium un Polonium
1912 Victor Grignard för dat Opdecken vun dat Grignard-Reagenz
Paul Sabatier för de Methood för dat Hydreren vun orgaansche Verbinnungen
1913 Alfred Werner för de Arbeiden to de Atombinnungen in Molekülen
1914 Theodore William Richards för dat Bestimmen vun dat Atomgewicht vun vele Elementen
1915 Richard Martin Willstätter för dat Forschen to Plantenpigmenten
1918 Fritz Haber för de Synthees vun Ammoniak
1920 Walther Hermann Nernst för de Arbeiden to de Thermochemie
1921 Frederick Soddy för de Arbeiden to de Chemie vun radioaktive Substanzen un de Ünnersöken över de Isotopen
1922 Francis William Aston för dat Opdecken vun Isotopen bi vele Elementen, de nich radioaktiv sünd, un för dat Opdecken vun de Ganztallregel
1923 Fritz Pregl för de Methood för de Mikroanalys vun orgaansche Substanzen
1925 Richard Adolf Zsigmondy för den Nawies vun de heterogenene Natur vun Kolloid-Lösungen un de dorbi bruukten Methoden
1926 Theodor Svedberg för de Arbeiden to disperse Systemen
1927 Heinrich Otto Wieland för dat Forschen to de Gallensüür un verwandte Substanzen
1928 Adolf Otto Reinhold Windaus för dat Forschen to de Sterinen un den Tosamenhang mit de Vitaminen
1929 Arthur Harden, Hans Karl August Simon von Euler-Chelpin för de Ünnersökungen to de Fermentatschoon vun Sucker un fermentative Enzymen
1930 Hans Fischer för dat Forschen to Hämin un Chlorophyll
1931 Carl Bosch, Friedrich Bergius för de Bidrääg to cheemsche Hoochdruckmethoden
1932 Irving Langmuir för de Arbeiden to de Böverflachenchemie
1934 Harold Clayton Urey för dat Opdecken vun den sworen Waterstoff
1935 Frédéric Joliot, Irene Joliot-Curie för de Synthees vun ne’e radioaktive Elementen
1936 Peter Debye för de Arbeiden to de Molekularstruktur dör dat Ünnersöken vun den Dipolmoment, dat Bögen vun Röntgenstrahlung un Elektronen in Gaas
1937 Walter Norman Haworth för de Arbeiden to Kohlenhydraten un Vitamin C
Paul Karrer för de Arbeiden to Karotinoiden, Flavinen un de Vitaminen A un B2
1938 Richard Kuhn för de Arbeiden to Karotinoiden un Vitaminen
1939 Adolf Friedrich Johann Butenandt för de Arbeiden to Sexual-Hormonen
Lavoslav Ružička för de Arbeiden to Polymethylenen un högere Terpenen
1943 George de Hevesy för de Arbeiden to dat Bruken vun Isotopen as Indikatoren bi dat Studeren vun cheemsche Prozessen
1944 Otto Hahn för dat Opdecken vun de Splitten vun de Karns vun Atomen
1945 Artturi Ilmari Virtanen för de Forschungen un Opdeckungen bi de Landweertschops- un Nehrmiddelchemie, besünners för dat Utfinnen vun Silaasch-Methoden
1946 James Batcheller Sumner för de Opdeckung, dat Enzymen kristalleren köönt
John Howard Northrop, Wendell Meredith Stanley för dat Gewinnen vun Enzymen un Virus-Proteinen in pure Form
1947 Robert Robinson för dat Ünnersöken vun Plantenprodukten, besünners de Alkaloiden
1948 Arne Wilhelm Kaurin Tiselius för dat Forschen to de Elektrophorees un Adsorpschoon
1949 William Francis Giauque för de Bidrääg to de Thermodynamik
1950 Otto Diels, Kurt Alder för dat Opdecken un Entwickeln vun de Dien-Synthees
1951 Edwin Mattison McMillan, Glenn Theodore Seaborg för de Opdeckungen bi de Chemie vun de Transuranen
1952 Archer John Porter Martin, Richard Laurence Millington Synge för dat Utfinnen vun de Verdelungs-Chromatografie
1953 Hermann Staudinger för de Opdeckungen bi de Makromolekularchemie
1954 Linus Pauling för dat Forschen to de Natur vun de cheemsch Binnen
1955 Vincent du Vigneaud för de Arbeiden to Swefelverbinnungen, besünners de eerste Synthees vun en Polypeptid-Hormon
1956 Cyril Norman Hinshelwood, Nikolai Nikolajewitsch Semjonow för dat Forschen to de Mechanismen vun cheemsche Reakschonen
1957 Alexander Todd för de Arbeiden to Nukleotiden un Nukleotid-Koenzymen
1958 Frederick Sanger för de Arbeiden to de Struktur vun Proteinen, besünners Insulin
1959 Jaroslav Heyrovský för dat Opdecken un Entwickeln vun de polarograafschen Methoden vun de Analyys
1960 Willard Libby för de Radikarbonmethood
1961 Melvin Calvin för dat Forschen to de Kohlendioxid-Assimilatschoon bi Planten
1962 Max Ferdinand Perutz, John Kendrew för de Arbeiden to de Strukturen vun Globulinproteinen
1963 Karl Ziegler, Giulio Natta för de Opdeckungen to de Hoochpolymeren
1964 Dorothy Crowfoot Hodgkin för dat Bestimmen vun de Strukturen vun wichtige biocheemsche Substanzen dör Röntgenstrahlen
1965 Robert Burns Woodward för de Leistungen bi de Naturstoffsynthees
1966 Robert S. Mulliken för de Arbeiden to cheemsche Binnungen un de Elektronenstruktur vun Molekülen
1967 Manfred Eigen, Ronald George Wreyford Norrish, George Porter för de Arbeiden to de extrem gauen cheemschen Reakschonen
1968 Lars Onsager för dat Opdecken vun de reziproken Relatschonen, de na em nöömt sünd
1969 Derek Harold Richard Barton, Odd Hassel för de Bidrääg to dat Entwickeln vun dat Konzept vun de Konformatschoon
1970 Luis F. Leloir för dat Opdecken vun Sucker-Nukleotiden un jemehr Rull in de Biosynthees vun Kohlenhydraten
1971 Gerhard Herzberg för de Bidrääg to de Elektronenstruktur un de Geometrie vun Molekülen, besünners fre’e Radikale
1972 Christian B. Anfinsen för de Arbeiden to Ribonukleas
Stanford Moore, William Howard Stein för de Bidrääg to dat Verstahn vun de Verbinnung twischen cheemsche Struktur un katalyytsche Aktivität vun dat Ribonukleas-Molekül
1973 Ernst Otto Fischer, Geoffrey Wilkinson för de Arbeiden to de Chemie vun organometallsche Verbinnungen
1974 Paul Flory för de theoreetschen un experimentellen Arbeiden to de physikaalsche Chemie vun Makromolekülen
1975 John Warcup Cornforth för de Arbeiden to de Stereochemie vun enzymkatalyseert Reakschonen
Vladimir Prelog för dat Forschen to de Stereochemie vun orgaansche Molekülen un Reakschonen
1976 William Nunn Lipscomb för de Arbeiden to de Struktur vun Boranen
1977 Ilya Prigogine för de Bidrääg to de dissipative Thermodynamik
1978 Peter D. Mitchell för de chemiosmootsche Theorie
1979 Herbert Charles Brown, Georg Wittig för dat Entwickeln un dat Bruken vun Bor- un Phosphor-Verbinnungen bi Reagenzien in orgaansche Synthees
1980 Paul Berg för de Arbeiden to de Biochemie vun Nukleinsüren, besünners bi Hybrid-DNA
Walter Gilbert, Frederick Sanger för de Bidrääg to dat Bestimmen vun DNA-Sequenzen
1981 Kenichi Fukui, Roald Hoffmann för de Theorien to den Afloop vun cheemsche Reakschonen
1982 Aaron Klug för dat Entwickeln vun kristallograafsche Elektronenmikroskopie un dat Opdecken vun bioloogsche wichtige Nukleinsüür-Protein-Komplexen
1983 Henry Taube för de Arbeide to de Mechanismen vun Elektronentransferreakschonen
1984 Robert Bruce Merrifield för dat Entwickeln vun Methoden för de Synthees vun Peptiden un Proteinen
1985 Herbert Aaaron Hauptman, Jerome Karle för dat Entwickeln vun direkte Methoden för dat Bestimmen vun Kristallstrukturen
1986 Dudley R. Herschbach, Yuan T. Lee, John C. Polanyi för de Bidrääg bi de Dynamik vun cheemsche Elementarprozessen
1987 Donald James Cram, Jean-Marie Lehn, Charles John Pedersen för dat Entwickeln un Bruken vun Molekülen mit strukturspezifische Interakschonen vun hooch Selektivität
1988 Johann Deisenhofer, Robert Huber, Hartmut Michel för dat Bestimmen vun de dreedimensionale Struktur vun en fotosyntheetsch Reakschoonszentrum bi en Purpurbakterium
1989 Sidney Altman, Thomas R. Cech för dat Opdecken vun katalyytsche Egenschoppen vun de Ribonukleinsüür
1990 Elias James Corey för dat Entwickeln vun de Theorie un de Methodologie för de orgaansche Synthees
1991 Richard R. Ernst för de Bidrääg to dat Entwickeln vun hoochoplösen Karnspinresonanz-Spektroskopie
1992 Rudolph A. Marcus för de Bidrääg to de Theorie vun Elektronentransferreakschonen in cheemsche Systemen
1993 Kary Mullis, Michael Smith för de Bidrääg to dat Entwickeln vun de Polymerase-Kedenreakschoon
1994 George Andrew Olah för de Bidrääg to de Chemie vun Karbokationen
1995 Paul Josef Crutzen, Mario José Molina, Frank Sherwood Rowland för de Arbeiden to de Chemie vun de Atmosphäär, besünners to dat Ozonlock
1996 Robert Floyd Curl, Harold Walter Kroto, Richard Errett Smalley för dat Opdecken vun Fullerenen
1997 Paul Delos Boyer, John Ernest Walker för dat Opkloren vun de enzymaatschen Mechanismen bi de Synthees vun Adenosintriphosphat
Jens Christian Skou för dat Opdecken vun en Enzym, dat Ionen transporteert, de Natrium-Kalium-ATPase
1998 Walter Kohn för dat Entwickeln vun de Dichtefunkschonaltheorie
John Anthony Pople för dat Entwickeln vun Rekenmethoden in de Quantenchemie
1999 Ahmed Hassan Zewail för de Arbeiden to de Övergangstostänn vun cheemsche Reakschonen dör Femtosekunnen-Spektroskopie
2000 Alan Jay Heeger, Alan Graham MacDiarmid, Hideki Shirakawa för dat Opdecken un Entwickeln vun Polymeren, de leiden doot
2001 William Standish Knowles, Ryōji Noyori för de Arbeiden to chiral katalyseert Hydreerreakschonen
Karl Barry Sharpless för de Arbeiden to chiral katalyseert Oxidatschoonsreaktschonen
2002 Kurt Wüthrich, John Bennett Fenn, Kōichi Tanaka för dat Entwickeln vun Methoden för dat Identifizeern un de Strukturanalyys vun bioloogsche Makromolekülen
2003 Peter Courtland Agre, Roderick MacKinnon för dat Forschen to Ionen-Kanaals in Zellmembranen
2004 Aaron Ciechanover, Avram Hershko un Irwin Allan Rose för dat Opdecken vun Ubiquitin-stüürten Protein-Afbo
2005 Robert Howard Grubbs, Richard Royce Schrock un Yves Chauvin för dat Entwickeln vun de Metathees-Methood in de orgaansche Chemie
2006 Roger David Kornberg för de Arbeiden to de molekularen Grundlagen vun de Gentranskripschoon bi Eukaryoten
2007 Gerhard Ertl för siene Studien vun cheemsche Verfohrens op faste Böverflachen
2008 Osamu Shimomura, Martin Chalfie un Roger Yonchien Tsien för dat Opdecken un Wieterentwickeln vun dat gröne fluoreszeeren Protein
2009 Venkatraman Ramakrishnan, Ada Yonath un Thomas Arthur Steitz för jemehr Arbeiten an de Struktur un Funkschoonen vun Ribosomen
2010 Richard Fred Heck, Ei-ichi Negishi un Akira Suzuki för de Entwicklung vun Palladium-katalyseert Krüüzkupplungen
2011 Daniel Shechtman för dat Opdecken vun de Quasikristalle
2012 Robert Joseph Lefkowitz un Brian Kent Kobilka för hör Studien to G-Protein-koppelt Rezeptoren
2013 Martin Karplus, Michael Levitt un Arieh Warshel för de Entwicklung vun Multiskalenmodellen för komplexe chemische Systeme
2014 Robert Eric Betzig, Stefan Hell un William Esco Moerner för de Entwicklung vun superuplösen Fluoreszenzmikroskopie
2015 Tomas Robert Lindahl, Paul Lawrence Modrich un Aziz Sancar för de mechanistischen Studien to de DNA-Reparatur