Boran
Dit Woort hett noch annere Bedüden: kiek dorför ünner Boran (Film).
De Boranen sünd en Reeg vun Verbinnen ut Bor un Waterstoff (Borhydriden). Över de Boranen un jemehr Derivaten hett Alfred Stock 1912 as eerster wat publizeert. Dorna hett sik dorut dat Rebeet vun de Boran-Chemie entwickelt, as ok vun de verwandten Carbaboranen. Dat is een vun de bedüdensten Entwicklungsrebeden in de anorganschen Chemie. En grote Tall vun neutral Boranen BnHm un Borananionen BnHmy- sünd synthetiseert worrn. De Boranen warrt na jemehr Stöchiometrie un Struktur ünnerscheedt in hypercloso , closo, nido, arachno, hypho un conjuco-Boranen. De Geometrie vun disse Strukturen warrt bestimmt dör de Proportschoon vun de Tall vun Stellaaschelektronen to de Tall vun Stellaaschatomen. De Struktur lett sik eenfach dör de Wade-Regel afleiden.
För siene Arbeiden över Boranen un Carbaboranen hett William Lipscomb 1976 den Nobelpries för Chemie kregen.
De Ümsetten vun Diboran (B2H6) mit Suerstoff to B2O3 is een vun de an dullsten exothermen Reakschonen, de bekannt sünd. Dordör hett vör allen ok dat Militär groot Intresse an de Boranen, üm jem as Raketendrievstoff intosetten. Op dat Rebeet is dorüm veel Grundlagenforschen maakt worrn, man na föffteihn Johren hebbt se dormit ophöört, wiel dat verscheeden Problemen geven hett: De an de Reakschoon bedeligten Stoffen sünd to unbestännig, hebbt en bannig dullen Röök, sünd giftig un vör allen ok backig, wat en Bruuk in Drievwarken utsluten deit.