Karl Barth

Karl Barth (* 10. Mai 1886 in Basel; † 10. Dezember 1968 ook dor) weer een reformeerten Theologen ut de Swiez. Vunwegen dat, wat he in sien Wark tostann bröcht hett, gellt he bi de evangeelschen Karken in Europa as een „Karkenvader vun dat 20. Jahrhunnert“.

Leben

Anfang

Karl Barth is de eerste Söhn vun Fritz Barth (1856 bit 1912) un Anna Katharina Barth, baren Sartorius. Sien Vadder weer Professor för Theologie. He hett twee Bröder (Peter un Heinrich) un twee Süstern (Katharina un Gertrud) harrt.

Sien Kinnertiet hett Barth in Bern tobröcht. Dor weer sien Vadder vun 1891 af an Professor an de Universität un hett Karkengeschicht un Nee Testament lehrt.

Vun 1904 bit 1908 hett Barth up Pastor studeert (evangeelsche Theologie) in Bern, Berlin, Tübingen un Marborg. Ünner annern hett he bi de berühmten liberalen Theologieprofessors Adolf von Harnack un Wilhelm Herrmann studeert. As he mit dat Studium fardig weer, güng he eerst mal as Vikar in dat Berner Jura. Man dor weer he bloß korte Tiet, denn güng he al wedder nah Marborg. Dor woll he sik mit de Lehr vun Immanuel Kant un Friedrich Schleiermacher uteneen setten. De beiden harrn groten Indruck maakt up de protestantsche Theologie vun dat 19.Johrhunnert. In düsse Tiet hett he as Hölpsredakteur bi de Christlich Welt arbeit. Dat weer eene protestantsche Tietschrift, rutgeven vun Martin Rade.

1909 is Karl Barth Hölpsprediger wurrn bi de düütsche Gemeende in Genf. Dor lehr he Nelly Hoffmann kennen. De harr dat bannig mit dat Vigelienspelen. 1913 hefft de beiden freet. Vun 1911 bit 1921 is Barth denn Pastor in Safenwil ween. Dat weer eene Buurn- un Arbeidergemeende in den Kanton Aargau. Dor is ok sien Theologie eerst richtig riep wurrn. He kreeg wat vun de soziale Laag in den Oort mit un sett sik för de Arbeiders vun siene Gemeende in. He hett ok mitmaakt, as dor een Gewerkschaft upboot weeren schull. Mit Hölp vun sienen Fründ Eduard Thurneysen lehr he de berühmten religiösen Sozialisten Hermann Kutter un Leonhardt Ragaz kennen. 1915 hett he denn ok noch Christoph Blumhardt besöcht. De hett eenen depen Indruck up em maakt un hett mit de Spoor leggt för sien egen Denken. Dat duur nich lang, denn treed Barth in de sozialdemokraatsche Partei in. Dor maakde he sik för dat Manifest vun Zimmerwald stark.

Theologie vun Gott sien Woort

Bi sien Predigen hett Barth spitz kregen, datt he mit dat, wat he bi't Studium vun de Theologie lehrt harr, in sien Dörp nich torecht keem. He fröög sik af, wat he öberhaupt to seggen harr un wat de Lüde dor mit anfangen schullen. Dor güng he bi un studeer noch eenmol ganz nee de Bibel. Besünners weer he mit den Apostel Paulus sienen Breef an de Römers togangen. Dorbi besnack he sik mit sienen Fründ Thurneysen un schreev em:

In den Breef an de Römers quäl ik mi af...mit de Steenklüten vun 3,20ff. Wat sitt dor allens dorachter!...Paulus: Wat vun'n Minsch mutt dat ween sien. Un wat vun'n Minschen ok de Lüde, de he düsse lapidaren Saken so in een paar Klüten hensmieten un andüden konn. Kannst rein gor nich klook vun weeren!...Harrn wi us doch bloß fröher man ümdreiht nah de Bibel. Denn harrn wi nu ok Grund unner de Fööt!

To'n Verstahn vun düsse Texten hulpen em nich siene liberalen Schoolmeesters, man „Bibellüde“ as August Tholuck un Existenzphilosophen as Søren Kierkegaard ut Däänmark. Ok bi de Lüde vun de Reformation as Martin Luther un Johannes Calvin güng he in de Lehr. Nu eerst hett he dat lebennig Woort vun Gott in de Bibel un ut de Bibel funnen un dor wat vun mitkregen. As he mit sienen Kommentar to den Breef an de Römers fardig weer, hett de Christian-Kaiser-Verlag em 1919 as Book rutbröcht. Wat he utleggt harr, kreeg een unbannig Echo un grode Tospraak. Lüde, de dat lesen harrn, säen, hier funnen se dat Verstahn vun Gott un den Minschen un den Globen just so klaar utdrückt, as in de Tiet vun de Reformation, man bloß in een nee Spraak. Ok Emil Brunner is vunwegen düt Book sien Mitstrieder wurrn. 1920 al hett Barth dat Book öberarbeit un 1921 hett he de tweede Uplaag rutgahn laten. Dor weeren, vergleken mit de eerste Uplaag, allerhand Saken ümstellt un nee un anners seggt. Vunwegen düsse beiden Utgaven vun Karl Barth sien „Breef an de Römers“ is de Dörpspastor ut de Swiez wiet un siet bekannt wurrn. Later wurr seggt, mit düssen Kommentar breek een nee Tiet in de Geschicht vun de Theologie an. Dat weer de Tiet vun de Dialektisch Theologie vun Gott sien Woort.

1921 is Barth as een Honorarprofessor an de Universität in Göttingen beropen wurrn. Dor hefft se eegens een Lehrstohl nee för em inricht. Nu harr he bannig dormit to doon, dat he in korte Tiet anstännig Manuskripten to'n Vörlesen an de Akademie tostann bröch. Dor weer he nich up instellt ween in sien Swiezer Dörp, man he güng bi un puul sik eerst mal allerhand theologisch Grundlagen bi. 1922 al kreeg he vun de Universität Mönster in Westfalen den Hoot as Ehrendoktor upsett. Dat weer

„vunwegen siene veelen un ünnerscheedlichen Bidrääg, so datt een nee rangahn kann an de Fragen vun Religion un Theologie“.

1925 is Barth den ok nah Mönster gahn. Dor harrn se em to'n ordentlichen Professor för Systemaatsche Theologie beropen.

Man he weer nich bloß mit Studeeren befaat. 1924 al harr he Charlotte von Kirschbaum kennen lehrt. De studeer Philosophie un Theologie. De beiden hefft wat mitenanner anfungen un sünd ok bienanner bleben. Vun sien Froo Nelly hett he sik nich scheden laten un 1929 is Charlotte bi de beiden in't Huus intagen un dor hefft se in een ménage à trois mitenanner leevt. Se hett em bi't Verfaten vun veel Warken bannig hulpen, weil se vun de Saak wat afwüss un sik mit Spraken utkennen dö.

In sien Tiet as Professor schreev Barth fuderhen Kommentaren up de Böker vun de Bibel un ok eerste systemaatsche Bidrääg. 1930 is he an de Rheinische Friedrich-Wilhelms-Universität Bonn beropen wurrn. Dor hett he 1931 sien Book „Fides quaerens intellectum“ (de Glööv fraagt den Verstand) rutgeven. Dat weer een Book öber Anselm vun Canterbury un sien Bewies vun Gott. Barth süms hett düt Book as een vun sien wichtigsten Böker bekeken, man richtig bekannt wurrn is dat nich. 1932 keem al de 1.Deelband vun sien Kirchliche Dogmatik (Dogmatik vun de Kark) rut. De Arbeit an düsse Dogmatik bleev de Hööftsaak bit an sienen Dood 1968.

Een vun de Vaders vun de Bekenntniskarken

As de Nazis de Macht in Düütschland an sik reten harrn, änner sik dat Leben un de Arbeit vun Barth. In'n Summer 1933 grünn he tohopen mit Thurneysen de Tietschrift „Theologische Existenz heute“ (Theologisch Existenz vundaag). In de eerste Utgaav stünn to lesen:

Dat wichtigst, wat ik vundage to düsse Sorgen un Problemen seggen will,...is eenfach dat, dat ik versöök, hier in Bonn mit miene Studenten...jümmers noch un as wenn nix passeert weer, Theologie un nix as Theologie to bedrieben. Kann angahn, datt de Ton een lütt beten höger stellt is. Dorbi gaht wi nich direkt in up de Saken, de passeert sünd.

Barth hett later mitkregen, datt dat verkehrt weer. Bietiets weer dat nödig ween, gegen Hitler an to gahn.

Dat is versöcht wurrn, de evangeelsche Kark gliektostellen mit den Staat, wat ehren Globen un ehr Organisation angüng. Se schull nich sülvstännig blieben. De lüttjere Deel vun de Protestanten is dor gegenan gahn. Barth is een theologisch Lehrer vun vun de Kark vun dat Bekenntnis (Bekennende Kirche) wurrn, de in düsse Tiet upkeem. Up de Synood vun Barmen hett he ganz alleen de berühmt Theologisch Verklaren vun Barmen verfaat. De is denn vun de 139 Afordenten ut 18 Karken ut de verscheden düütschen Länner eenstimmig annahmen wurrn. De Synood vun Barmen in Wupperdaal-Barmen weer de eerste Synood vun de Kark vun dat Bekenntnis (KB) un stell sik gegen den Versöök, de evangeelschen Karken un den Nazi-Staat dichter tosamen to sluten. De Theologisch Verklaren vun Barmen is de theologisch Grundlaag wurrn vun den Striet gegen den Nazi-Staat un sienen Versöök, de Karken an sik to rieten. To'n Deel füng düsse Verklaren ok dormit an, sik gegen dat Breken vun Minschenrecht ut to spreken, so as dat bi de Nazis mit Afsicht inföhrt wurrn weer un fuddermaakt weeren scholl. In seß Thesen un Antithesen hett Barth sien theologisch Arbeit bit dorhen knapp tosamenfaat. De eerste These, wo de annern up staht, heet:

Jesus Christus, so, as he us in de in de Hillige Schrift betüügt warrt, is dat eene Woort vun Gott. Dor mütt wi up lustern, dor hebbt wi in'n Leven un Starven up to vertroon un to hören. Wi wiest de verkehrte Lehr af, as wenn de Kark baben düt eene Woort un blangenbi süß noch wat, wat passeert, wat mächdig is, wat dor is un wat sik as Wahrheit utgifft, as Born vun ehr Verkünnigen begriepen kann un mutt.

Barth wurr in den Raat vun de Bröder in dat Riek beropen. Dat weer de Vörstand vun de KB. Dor hett he aber al in'n November 1934 wedder Bott geven, just so as Martin Niemöller, Karl Immer un Hermann Albert Hesse. De Raat vun de Bröder harr mit de intakten Karken ut de Länner Hannober, Württemberg un Bayern (dor harrn de Nazis in de Karken noch nich dat Seggen) den Vörlöpig Vörstand as eenen tweeden Vörstand vun de KB insett. Nu möss een Antwoort her, wie dat Leit vun de KB utsehn scholl. As dat klaar weer, maken Niemöller, Immer un Hesse bi den Raat vun de Bröder wedder mit, man Barth nich. He harr midderwielen sien Stäe as Professor in Bonn verlaren, weil he den Eed up den Föhrer Adolf Hitler nich swören wull. He harr seggt, he kunn dat bloß maken, wenn he dor de Wöör sowiet ik dat as een evangeelschen Christ up mi nehmen kann ansluten dröff. Dor möss he denn nah Basel umtrecken.

Up de tweede Bekenntnissynood in Berlin-Dahlem in'n Oktober 1934 hett he mit scharpe Wöör angrepen, dat de Christen sik rutholen döen, as de Jöden angrepen wurrn sünd un as de Staat sik nich an dat Recht holen dö. Dor kunn he denn nich wieder in Düütschland blieben un möss nah de Swiez torüch. He is denn Professor för systemaatsche Theologie in Basel wurrn un bit 1962 dormit togange ween. He woll aber

de Saak vun de Kark vun dat Bekenntnis jümmers as sien egen Saak ankieken un mitgahn, ganz egal, wo dat hengahn scholl. Just so, as de Christen bi de Saak vun jem ehren Herrn mitgaht, egal, of se wiet weg oder dicht bi sünd

Vun 1938 bit 1945 is he in allerhand Vördrääg, Breeven un Andrääg mitgahn up den Weg vun de KB. In de Swiez hett he sik dor stark för maakt, datt Jöden, de ut Düütschland wegmössen, dor upnahmen weeren schollen. Wat he in düsse Tiet schreven un seggt hett, is later as „Een Stimm ut de Swiez“ rugeven wurrn.

Barth hett sik nu jümmers mehr in de Politik inmengelt. As he in't Vörjahr 1938 in Aberdeen in Schottland as Dozent inlaadt weer, verklaar he:

Ünner Ümstännen is dat nich bloß so, datt Gott sien Verlööf gifft, gegen politsche Macht gegenan to gahn, man dat he dat foddern deit. Ünner Ümstännen kann dat een Aart vun Wedderstand ween, bi de wi Gewalt gegen Gewalt setten mütt. Mag woll ween, dat wi anners gegen de Tyrannei gar nich angahn könnt un dat wi dat Vergeten vun unschullig Bloot anners gar nich verhinnern könnt.

As dat slecht stünn üm de Tschechoslowakei fodder he in'n September 1938 in een Breef an Josef Hromádtka:

Jedeen tschechschen Suldaten, de strieden un lieden deit, de stritt un lidd ok för us. Ik segg dat un ik meen dat ok so: He stritt un lidd ok för Jesus Christus siene Karken, weil düsse Kark dor, wo Hitler un Mussolini dat Seggen hefft, bloß man lachhaftig maakt warrt un utrott weern schall.

Hrómadtka weer de Dekan vun de evangeelsche Fakultät an de Universität vun Prag. Düsse Breef is in de „Prager Presse“ afdruckt wurrn un hett unbannig veel Lüde in Düütschland vertöörnt, man ok de Pazifisten in Europa weern vergrellt. Barth schreev 12 Jahr later to düsse Saak:

In den Breev an Hrómadtka vun 1938 hebb ik vunwegen den Globen upropen, mit Wapen gegen Hitler sien Drauhen un Angriepen gegenan to gahn. Ik bün keen Pazifist un ik dö dat hüdigendags just genau so maken, as dormals, wenn de Laag wedder so weer. De Feend vun de tschechisch Freeheit un vun de Freeheit in Europa dormals hett mit sien Doon wiest un hett later jümmers wedder wiest, dat een bloß mit Gewalt gegen em angahn kunn.

So hett Barth dat Vörgahn vun Grootbritannien bi de Konferenz vun München 1938 as groten Fehler ankeken. He leet sik denn in de Swiez to'n Suldaten utbillen. Sien Schöler Dietrich Bonhoeffer hett vunwegen de Theologisch Verklaren vun Barmen bi den Kreisauer Kreis mitmaakt un hett stickum bi den Wedderstand gegen Hitler mitmaakt. As he ok bi den Anslag up Hitler sien Leven mitmaken dö, weer dat richtig, so as Barth later düüdlich seggt hett. Dat Bonhoeffer kort för dat Enn vun den Krieg noch an'e Siet bröcht wurr, güng Barth duchtig an'e Neren.

Striet för Versöhnen, gegen Restauration un Wedderuprüsten nah 1945

1945 is Barth Liddmaat wurrn in dat „Nationalkomitee Freies Deutschland“. Dor seten Antifaschisten, Sozialdemokraten un Kommunisten ut dat Exil tohopen an een nee Ordnung för ganz Düütschland nah den Krieg. Düsse Ordnung scholl sozialistisch ween. Barth sett sik för dat Versöhnen mit de Düütschen in un schreev in „De Düütschen un wi“ öber Gott sien Woort to düt Volk:

Kaamt her nah mi to, Ji, de nümms lieden mag. Ji legen Hitlerjungs un -deerns. Ji Dootslägers vun SS-Suldaten, Ji bösen Verbrekers vun de Gestapo, Ji trorigen Bangebüxen un Mitmakers, Ji Achteranlöpers, de Ji as Schaap gedullig un dummerhaftig achter Jo'n Föhrer achterher lopen sünd! Kaamt nah mi to, Ji Schulligen un Mitschulligen. Nu is dat passeert un dat möss woll so kamen, dat Ji dat to spören kriegt, wat Ji daan hefft! Kaamt nah mi to, ik kenn Jo doch; man ik fraag nich, wer Ji sünd un wat Ji daan hefft; ik seh dat bloß, dat Ji nich mehr wieder könnt. Nu mütt Ji vun vörn anfangen, of Ji dat wüllt oder nich. Ik will Jo hölpen, datt Ji Jo vermünnern könnt. Just mit Jo will ik nu vun vörn anfangen, as wenn nix passeert weer!

So streed Barth nah den Krieg gegen Haat un Torüchbetahlen. He sett sik dorför in, as Christen up de Siet vun de Düütschen to stahn, de nu den Krieg verlaren harrn. Darüm reis he nah allerhand Drapen vun de Karken in de Welt. Ok up dat Drapen vun de Karken in de Welt in Amsterdam 1948 weer he bi. He höll de grode Reed öber dat Thema „Dat Dörenanner bi de Minschen un Gott sien Plaan för dat Heil“:

Dat is de profeetsche Updrag vun de Kark: Midden in düt Dörenanner up Gott sien Riek as dat Riek vun Gerechtigkeit un Freden to wiesen. Dat is de Kark ehr Updrag, weil se dat Amt hett, up politsche Wach to stahn un as een Samariter in soziale Saken Deenst to doon.

An de düütschen Universitäten dröff he natüürlich wedder arbeiden. Al vun 1946 af an lehr he as Gastprofessor in Bonn un Mönster. Bito arbeit he an sien Theologie un schreev noch mehr Delen vun de Dogmatik vun de Kark (DK). Besünners mit de Lehr vun Gott sien Schapen(DK III) un Gott sien Versöhnen (DK IV) weer he togangen. Dorbi keek he mit gralle Ogen, wat los weer up de Welt un snack bitiets dorgegen an, dat in Westdüütschland mank Staat un Karken allens wedder so weeren scholl, as vördem. Tohopen mit Hans Joachim Iwand föög he to dat Schuldbekenntnis vun Stuttgart to, wat dor noch fehlen dö, dormit dat nich so in'e Luft sweev. De beiden schreven een Bekenntnis öber de Kark in'e Kaisertiet un in'e Tiet vun de Republik vun Weimar un wat se dor al för sware Fehlers maakt hett. In düt Darmstädter Woort vun 1947 meen Barth, de Marxismus, dat weer för de Christen een Henwies, dat se sik besinnen schullen up dat Upstahn vun de Doden un dorup, dat Gott sien Riek up düsse Welt to finnen weer.

Nu striet he mit Kraft gegen den christlich Antikommunismus. In düsse Tiet, as de Kole Krieg losgüng, bleev he bi sien Idee vun eenen demokraatschen Sozialismus.

Barth stünn in den Striet gegen dat Upstellen vun een Armee in de beiden düütschen Deelstaaten nich an'e Siet. Besünners gegen dat Uprüsten mit Atomwapen is he luut wurrn. He weer een vun de Lüde, de in düssen Striet vörweg güngen. Dorbi hett he 1954 an'n Troerdag vun dat Volk de NATO beetsch angrepen. Eene Week nah den „Göttinger Apell“ vun'n 12. April reep he an'n Stillen Freedag 1957 de Völker vun de Welt up, se schullen upstahn un gegenan gahn gegen de Atomwapen in de beiden groten Blöck. Un in'n Januar 1958 fodder he de Karken up, se schollen öber de Grenzen vun de Blöck henweg den christlichen Globen gegen de ABC-Wapen an bekennen. He bekeek düsse Wapen, just so as Hitler sienen totalen Staat, as een Angreep up dat, wo de christlich Gloven up stahn dö. Dorüm möss de Kark, just so as in de Jahren nah 1934, dor luut un düütlich Nee to seggen. He hett den „Europeeschen Kongress för dat nuklear Afrüsten“ mit grünnt un hett sik dor stark för maakt, dat de ABC-Wapen in de Verfaten vun de Swiez verbaden wurrn sünd.

In de 1960er Jahren keem de nee Twieg vun de Evangelikalen in de evangeelschen Karken up. To den sien Bund „Keen anner Evangelium“ hett Barth sik up Afstand holen. 1965 fodder he em up, he scholl sienen Mund upmaken gegen den Krieg vun de USA in Vietnam. Wat he up den Grund vun sien Theologie gegen dat „Afschrecken“ mit Atomwapen seggt harr, dat is in de 1980er Jahren noch mal ganz wichtig wurrn, as dat üm den NATO-Dubbelbesluss güng. In düssen Striet üm dat Nahrüsten vun de NATO-Truppen mit Raketen för de Middelstreck hett de Reformeert Bund 1981 dor de Fraag vun dat Bekenntnis gegen upsmeten. De „Evangeelsche Kark in Düütschland“ EKD hett sik dor aber 1982 to'n gröttern Deel gegen stellt, just so, as se dat ok al 1958 maakt harr.

Tohopenkamen in de laten Jahren

1962 reis Barth dör de USA. Dor höll he Vördrääg, ünner annern an de Universität vun Chicago un an dat Princeton Theological Seminary. 1963 hett de Vatikan em inlaadt, he scholl doch een Oog up de beiden lesten Sessionen vun dat Tweede Vatikaansch Konzil hebben. Man Barth möss vunwegen een Krankheit afseggen. 1966 reis he nah Rom un dreep sik dor mit Paapst Paul VI. un mit den Kardinal Alfredo Ottaviani un snack mit jem een ganze Tiet öber Fragen vun de Theologie. Dor hett he in sien lütt Book „Ad limina Apostolorum“ (An de Apostel ehr Süllen) Bericht vun geven. He hett dor scharpe Wöör gegen funnen, dat de kathoolsche Kark dat Jodendom as een „Religion mank (anner) Religionen“ ankieken dö un dat se öber den Islam meist öberweg gahn dö. He mahn, de Paapst scholl nu de Schuld bekennen vunwegen de Krüüztöög un vunwegen de Inquisition.

Ganz an't Enn vun sien Leven hett Barth den Schriever un Dramatiker Carl Zuckmeyer kennenlehrt un de beiden sünd gode Frünnen wurrn. Dor hefft se beide veel vun harrt. Hinrich Stoevesandt hett 1977 de Breven rutgeven, de düsse beiden sik schreven hefft.

Tolest möss Barth faken in't Krankenhuus. Dor geev dat verscheden Operationen un he möss dor ok länger blieven. So konn he sien groot Wark, de „Dogmatik vun de Kark“, nich fardig kriegen. Vun 1966 bit 1968 hett he noch Seminaren an de Theologisch Fakultät vun de Universität Basel afhollen. Sien lest theologisch Arbeit harr mit Israel to kriegen. He is amenn ganz in Freden tohuse sturven. Sien lesten Wöör weeren: „Dat warrt regeert“.

Theologie

Allgemeen

Karl Barth hett sien egen theologisch Spraak eerst lütt bi lütt funnen, as he up de Bibel hören dö. Bloß dor, meen he, warrt Gott sien Woort för all Minschen utspraken. Em is dat klaar wurrn, dat bloß Jesus Christus düt Woort is. Man desülbige Gott hett sik in de Geschicht vun dat Heil vun dat utverkoren Volk Israel ok al openbaart. Dat weer för Barth de Slötel, wo he dat Nee Testament mit verstahn konn. Vunwegen dat Jesus Christus Gott sien „Bund mit Israel, de nich upseggt wurrn is“ höllt, nimmt he de Minschheit in düssen Bund mit rin. So kriegt wi dor usen Andeel vun, wat Gott Israel toseggt hett.

Later meen he, wi könnt ok annerwegens as bloß in Jesus Christus „wohre Wöör“ finnen. De weern nie ganz af vun Christus, man ok nich bloß in em. In sien laten Johren schrifft he düütlich in den drüdden Deel vun sien Lehr vun de Versöhnung, de Kark scholl openstahn för „Lichter“, de dat „Licht“ vun Gott, de Minsch wurrn is, in de Welt to’n Lüchten bringt.

Dat sünd twee verscheeden Saken: Eenmal seggt he, bloß in Christus weer Gott sien Woort to hören – un denn meent he, annerwegens geev dat ok wohre Wöör un Lichter. Een schall dat nich ut’neen rieten, man he hett dat in ganz verscheden Tieden seggt. Toeerst stünn dat „Gericht“ tovörn: Dat Gott sien Woort „Nee!“ seggt to allens, wat wi dor vun meent. He streek dat dick rut, dat Gott sien Riek nich in use Hannen liggt un dat dat bit an de Wuddeln geiht mank de Minschen in jem ehr Welt, wo de Krieg regeern deit, wat ehr egen Schuld is. Man an’t Enn hett he dor veel mehr vun spraken, wie wietlöftig Jesus Christus sien unsichtbaar Regeeren utbreet is in de Welt. Beides, wat he seggt hett, hett sien Grund dor in, dat Jesus Christus Gott un de Welt versöhnt hett.

In den letzten Band vun sien „Dogmatik vun de Kark“ hett he foddert, de Kinner schöllt nich mehr döfft weern, man bloß noch de Groden. He sä ok, nu wurr dat Tiet, dat de Kark endlich ehren Updrag annehmen dö, in de ganze Welt to strieden för de Gerechtigkeit up de Eer. Dat weer en Striet, wo Jesus woll, dat se dor mitmaak.

Dialektische Theologie vun Gott sien Woort (1918–1932)

Vunwegen datt de meisten vun sien vörmaligen Professors un de meisten Karken luuthals mitmaakt hefft bi dat Juchein, as de Eerste Weltkrieg utbröök, hett Barth sik afwennt vun de Theologie vun dat 19. Johrhunnert. Düsse Theologie stell den Minschen in de Midden un dat, wat he dach öber de Religion un wat he verstahn konn. In sien Kommentar öber den Breef an de Römers vun den Apostel Paulus hett he rutstellt: dat Gott sik süms wiesen deit, dat is dat Enn vun all minschlich Versöken, em to finnen un em in’e Hannen to kriegen. He schreev dor:

„ Jesus is as Christus een Land, wo wi nix vun afweten doot. Wat wi weet, warrt vun düt Land lootrecht vun baben dörsneden.“

Barth funn rut, dat Kierkegaard recht harrt hett mit sien „unendlich Ünnerscheed vun de Qualitäät“ twuschen Gott un Minsch. He meen, just dat konn he in de Bibel lehren. Toeerst güng he butt gegen de „Anbacksel-Theologien“ tokehr. Düsse Theologien meenen, se konnen Gott sien Ewigkeit kommodig an een Saak anbacken, de man bloß minschlich un nich ewig weer. Dor stünnen se al mit ünner Gott sien Gericht, sä he. Barth güng bi un roop de Kark mit all sien Kraft to, se scholl sik üm ehr „Saak“ kümmern, dat weer Gott sien Woort un anners nix:

„Wi schöllt as Theologen vun Gott snacken. Man wi sünd Minschen un könnt as Minschen nich vun Gott snacken. Wi schöllt Beides, wat wi schöllt un wat wi nich könnt, weten. Just dor geevt wi Gott de Ehr mit.“

Dor is denn de Bewegung vun de Dialektische Theologie vun wurrn.

In de 1920er Johren weer Barth togange mit Fragen vun de Dogmatik. Üm düsse Fragen harr sik de Neeprotestantismus faken gor nich um scheert. Dor sünd denn de „Prolegomena to en Christlich Dogmatik“ (Wat seggt weern mutt, ehr dat mit en christlich Dogmatik losgahn kann) bi rutsuurt. Later hett he sien Hööftwark „De Dogmatik vun de Kark“ up düt Woort vörweg upboot. 1931 hett Barth sik mit Anselm vun Canterbury sien ontoloogschen Bewies vun Gott ut’neen sett. He meen, düssen Bewies kunn een bloß vun Christus her verstahn. 1932 geev he sien nee Book „Historie vun de protestantsche Theologie“ rut un meen, düsse Theologie harr dat in dat 18. un denn eerst Recht in dat 19. Johrhunnert upgeven, vun Gott to snacken. Se snack avers vun sik süms un vun ehr egen Ideen. Barth meen, vun düsse Tiet af an weer dat jummers bloß dor üm gahn, wat de Minsch sik vörstellen un wat he mit sien minschlichen Verstand begriepen kunn. Sien minschlichen Verstand harr de Protestantismus to’n Richter över Gott sien Woort maakt. Dor harr he dat, wat de Kark künnig maken scholl, mit an den Geist vun de Tiet utlevert.

Vun 1933 af an weer Barth de eenzig bedüdend Theoloog in Düütschland, de sik nich bloß gegen de „Düütschen Christen“, man ok gegen de orthodoxen Lutherschen un gegen de „Jungreformatoren“ mit jem ehr Lehr vun de beiden Rieken stellt hett. He meen, dat weer allens ganz verkehrt. Gerhard von Rad harr em mit de Nese up de oolttestamentliche Bundstheologie stött. Kort vör den Wahlen to’n Rieksdag an’n 5. März 1933 verkloor he in en Vördrag, dat Eerste Geboot weer de „Ass vun de ganze Theologie“. He meen, wat later in Christus passeert weer, dat harr sien Grund in de Jöden ehren Uttog ut Ägypten. Em weer kloor: De Inkarnatschoon un de evangeelsche Lehr vun dat Rechtfardigen laat sik nich afscheden vun de Geschicht vun Israel, wo Gott sik süms in vörstellt un wiest harr. To Adolf Hitler sien Geboortsdag leet he em en vun sien Predigten tokamen. Dor maak he in kloor, dat dat Volk Israel „Goot sien Oogappel“ weer un dat nie nich vergeten weern dröff, dat sunner düt Volk keen Christendom tostann kamen weer. 1934 schreev he denn sien radikal „Nee!“ (Upsatz gegen Emil Brunner) un buller gegen de Natürliche Theologie gegenan, de glöven dö, de Minsch konn an un for sik (ok sunner den Hilligen Geist) Gott verstahn un sehn un begriepen, just vunwegen dat sien Natuur dat tostann kreeg. Gott weer „ganz wat anners“ as allens, wat Minschen sik vörstellen döen un dat, wat Minschen as „Tekens un Henwies vun Gott“ ansehn döen, harr mit den worraftigen Gott rein gor nix to kriegen. Natürliche Theologie meen ummer dat, wat Minschen verstünnen, man Gott is nich to verstahn. Dorüm kunn een ok nich seggen: Wenn dat nu bargup güng mit Düütschland, denn lä dat dor an, dat Gott dor nu togange weer.

In de „Theologisch Verklaren vun Barmen“ hett Barth seine neen Gedanken denn tohopenfaat. Dor hett he de Kark vun dat Bekenntnis de Grundlaag mit geven för ehren Striet gegen de Verkehrte Lehr vun dat Christendom, dat dat mit de Nazis holen dö. Bloß wenig evangeelsche Christen (dormank Dietrich Bonhoeffer) hefft dat dormols so verstahn, as Barth dat denn 1938 süms schreven hett: Dat güng dor üm, unbedingt un afsluuts gegen den Natschonalsozialismus gegenan to gahn.