Zentraalafrikaansche Republiek


(Flagg)	(Wapen)

Wahlspröök: Unité, Dignité, Travail
(franz. för „Eenigkeit, Ansehn, Arbeit“)

Natschonalhymne: La Renaissance

Hööftstadt

Bangui
4° 22′ N, 18° 35′ O

Gröttste Stadt Bangui

Amtsspraak Franzöös'sche Sprake, Sango

Regeren
Präsident
Premierminister

Präsidiaalrepubliek
Faustin Archange Touadera
Félix Moloua

Sülvstännigkeit

13. August 1960 vun Frankriek

Grött
• Allens
• Water (%) 622.984 km²
4 %

Inwahnertall
• 2004 afschätzt
• Inwahnerdicht 3.742.482
6/km²

Geldsoort

1 CFA-Franc BEAC
1 € = 655,957 XAF

100 XAF = 0,152449 EUR
(fixen Wesselkurs) (XAF)

BBP

1.714 Mio. US$ (152.) $ (2007)

402 US$ (163.) $ je Kopp

Tietzoon UTC+1 (UTC+1)

Internet-TLD

.cf

ISO 3166 CF

Vörwahl +236

De Zentraalafrikaansche Republiek is en Binnenstaat in Zentraalafrika. Se grenzt (in’n Klockenwiesersinn vun Noorden her) an den Tschad, den Sudan, de Demokraatsche Republiek Kongo, de Republiek Kongo un an Kamerun. De Hööftstadt is Bangui.

Geographie

Dat Land liggt to’n groden Deel up dat Hoochland vun de Noordäquatorialsull (bit 1.420 m över NN).

Klima

Dat Klima höört to de wesselnatten Tropen in’n Norden un to de jummers natten Tropen in’n Süden. Dat gifft en dröge un en natte Johrstied. In Norden, an de Grenz na de Dröögsavann hen duert de Regentied bi veer Maande lang, man in’n Süden treckt se sik över acht bit tein Maande hen. In’n Norden is dat sunnerlich in de Dröögtied unbannig heet, to’n Deel bit 40 °C hen. In de Nacht kann dat denn avers ok man bloß unner 10 °C warm ween. In de Hööftstadt sünd de Unnerscheden bloß minne, weil de Tropische Regenwoold nich wiet weg is.

Planten un Deerter

In’n Süden wasst dichten troopschen Regenwoold. Dat is en vun de lesten Stäen up de Welt, wo de Siedlandgorilla un de Wooldelefant hen utneihn konnen. De gröttste Deel vun dat Land besteiht ut Boomsavann (Nattsavann) un open Woold. Na Norden to wasst denn jummers mehr en Dröögsavann. Deerter in de Zentraalafrikaansche Republiek sünd unner annern Elefanten, Apen, Antilopen, Büffels, rore Vagels, Waranen un Nilpeer in de Strööm un Meeren.

Inwahners

Toeerst hefft in dat Land de Pygmäen leevt. Dor gifft dat hüdigendags bloß noch en ganz paar vun. In’n Süden bestimmt de Bantu dat Bild. Se höört sunnerlich to de Ngala-Grupp: 19 % vun de Inwahners sünd Ngbandi. Dor kaamt denn noch Gbakka, Lissongo, Yakoma un Banziri to. In’n Norden leevt besunners sahelo-sudaansche Stämm: De Banda maakt 21 % vun de Inwahners ut, de Baya just so veel, de Mbandja mit bi 20 % nich veel minner. Dorto kaamt wieterhen noch de Sara un wecke, de to de Niloten tohöörn doot, sunnerlich Runga. In’n Osten leevt Azande-Völker un maakt bi 15 % vun all Inwahners ut. Bloß in’n Oorwoold leevt ok Pygmäen. In de Städer leevt ok en paar Dusend Europäers, tomeist Franzosen. Regenwoold un Dröögsavann sünd meist leddig vun Minschen. De meisten Inwahners siedelt langs de groten Waterwegen vun dat Land.

Spraken

Vun 1991 is Sango Amtsspraak in de Zentraalafrikaansche Republiek. Dor is dat an de Siet vun Franzöös'sch mit treden, wat al vun de Unafhängigkeit af an Amtsspraak is. Bovenhen weert noch allerhand Spraken vun indigene Stämm snackt, sunnerlich Ubangi-Spraken, wo ok Sango tohöörn deit. Sango warrt ok as Natschonalspraak ankeken.

Demographie

In de Zentraalafrikaansche Republiek kriegt de Froenslüde in’n Döörsnitt 5 Kinner. Dat is en hoge Gebortenquoot. Dat liggt ok dor an, dat bloß man 7% vun de verheiraten Froenslüde en modern Middel to’n Verhöden to Hand hefft. 43 % vun de Inwahners sünd unner 15 Johre oold, bloß man 4 % vun de Inwahners sünd öller, as 65. In’n Döörsnitt leevt Froenslüde in dat Land bi 44 Johre, Mannslüde bi 43 Johre lang.^[1]

Gloven

Bi 55 % vun de Inwahners hoolt sik an en indigene Religion, um un bi 30 % sünd Christenlüde (sunnerlich an de Grenz na de Demokraatsche Republiek Kongo hen) un bi 15 % sünd Muslimen (sunnerlich in’n Norden, Osten un Noordwesten, meist höört se to de Sunniten to).^[2]

Politik

De Verfaten gellt vun den 14. Januar 1995 af an. Dor steiht in, datt de Zentraalafrikaansche Republiek en Präsidiaalrepubliek mit verscheden Parteien is. Böverbefehlhebber vun de Strietkräft un Böversten vun den Staat is de Präsident. He hett bannig veel Macht un is wählt för en Amtstied vun sess Johren. He kann dat Parlament uplösen, in’n Nootstand allerhand Saken in Gang setten, he berööpt den Ministerpräsidenten un sett, up den sien Vörslag, ok de annern Liddmaten vun dat Kabinett in. De Gesettgevende Macht liggt bi de Natschonalversammlung. Dor höört 109 Liddmaten to, de för fiev Johre wählt weert.

De wichtigsten Parteien sünd:

Mouvement pour la Démocratie et le Développement (MDD)
Rassemblement Démocratique Centralafricain (RDC)
Mouvement pour la Libération du Peuple Centralafricain (MLPC)
Alliance pour la Démocratie et le Progrès (ADP)
Front Patriotique pour le Progrès (FPP)

In den Demokratieindex liggt de Zentraalafrikaansche Republiek unner 167 Länner, de unnersöcht wurrn sünd, vör Noordkorea up den vörlesten Platz. De Medien weert vun den Staat dör de Zensur kuntrolleert.

Updelen vun de Verwaltung

De Staat is updeelt in 14 Präfekturen, twee Weertschopspräfekturen (Préfectures économiques) un en „sülvstännige Stadt“ (Commune autonome):

Naam	Status	Hööftstadt
Bamingui-Bangoran	Präfektur	Ndélé
Basse-Kotto	Präfektur	Mobaye
Haute-Kotto	Präfektur	Bria
Haut-Mbomou	Präfektur	Obo
Kémo	Präfektur	Sibut
Lobaye	Präfektur	Mbaiki
Mambéré-Kadéï	Präfektur	Berbérati
Mbomou	Präfektur	Bangassou
Nana-Mambéré	Präfektur	Bouar
Ombella-Mpoko	Präfektur	Bimbo
Ouaka	Präfektur	Bambari
Ouham	Präfektur	Bossangoa
Ouham-Pendé	Präfektur	Bozoum
Vakaga	Präfektur	Birao
Nana-Grébizi	Weertschopspräfektur	Kaga-Bandoro
Sangha-Mbaéré	Weertschopspräfektur	Nola
Bangui	sülvstännige Stadt

Soziale Laag

Bildung

Ofschoonst dat en Schoolplicht gifft, könnt jummers noch mehr as 60 % vun de Inwahners nich schrieven un nich lesen. De Schoolunnerricht köst nix, man bloß en Minnerheit kann överhoop an en School rankamen. Vun 1970 af an hett dat Land en Universität in Bangui.

Gesundheitswesen

Bloß bi 54 % vun all Geboorten könnt Facklüde ut de Medizin mit bi ween. De Söögkinnerdood liggt bi 102 vun 1.000 Kinner, de boren weert. Bi 100.000 Kinner, de boren weert, gaht ok 980 Mudders dood. Dat Gesundheitswesen kann gegen so’n Süken, as de Slaapkrankheit, Malaria, Lepra un AIDS nich gegenan kamen. En groten Deel vun de utwussen Inwahners vun dat Land hett sik mit den HIV-Virus ansteken. Dat warrt annahmen, de Quoot lä twuschen 6,3 % un 13,5 %^[3] Soziale Hölp gifft dat meist gor nich.

Weertschop

Bueree

Nich mol en Drüddel vun dat Land warrt bruukt bi de Bueree. De sorgt sunnerlich dor för, dat de Inwahners vun dat Land noog to eten kriegt. Utföhrt weert Eerdnööt, Kattuun, Koffi un Palmfrücht. Sunst weert ok noch Taback, Bananen un Öölpalmen anboot.

Grundlaag to’n Eten sünd Ries, Hirse un Maniok.

Industrie

In de Zentraalafrikaansche Republiek weert Demanten un, in’n Westen vun’t Land, ok Gold funnen un afboot. De Demanten weert tomeist smuggelt (Blootdemanten). An Industrie finnt sik sunnerlich Holtindustrie un Herstellen vun Eten un Drinken.

Noch up den hüdigen Dag is de Zentraalafrikaansche Republiek een vun de poversten Länner up de Welt. In dat Johr 2003 is de Andeel vun de Inwahners, de mit minner, as 1 US-Dollar an’N Dag utkamen mutt, noch bi 67 % ween.

Belegen

↑ Lännerdatenbank vun de Düütschen Stiftung Weltinwahners : "Zentralafrikanische Republik"
↑ Lännerinformatschonen vun dat Utwärtige Amt
↑ CIA: The world Factbook"

Länner in Afrika

Afhängige Rebeden: Kanarische Inseln | Mayotte | Réunion | St. Helena, Ascension un Tristan da Cunha | Westsahara

[1] Lännerdatenbank vun de Düütschen Stiftung Weltinwahners : "Zentralafrikanische Republik"

[2] Lännerinformatschonen vun dat Utwärtige Amt

[3] CIA: The world Factbook"

[1]

[2]

[3]