13. Dezember
De 13. Dezember is de 347. Dag in’n Gregoriaanschen Klenner. In Schaltjohren is dat de 348. Dag.
| Dezember | |||||||||||||||||||||||||||||||
|
Wat passeert is
[ännern | Bornkood ännern]Politik un Sellschop
[ännern | Bornkood ännern]- 872: Johannes VIII. wurrd to'n Paapst wählt.
- 1250: Mit den Dood vun Friedrich II. fangt in dat Hillig Röömsch Riek dat Interregnum an.
- 1570: De Freden vun Stettin beendt den Dreekronenkrieg as Deel vun de Noordschen Kriegen.
- 1864: In Süüdamerika verkloort Paraguay den Krieg gegen Brasilien un löst dormit den Tripel-Allianz-Krieg ut.
- 1919: Marie Juchacz grünnt ünner den Naam Hööftutschuss för Arbeiterwohlfahrt in de SPD in düütschland de Arbeiterwohlfahrt.
- 1934: De Regeeren vun’t Düütsche Riek beslutt dat Heimtückegesett.
- 1937: In’n Tweeten Japaansch-Chines’schen Krieg erovert de Japaner de chinesische Stadt Nanjing. Na den Inmarsch warrt in’n Massaker vun Nanjing mehr as 100.000 Lüüd ümbrocht un de Soldaten hebbt sik an tomindest 20.000 Fronslüüd vergahn.
- 1948: In de DDR warrt de Jungen Pionieren grünnt. De Organisatschoon warrt later in Pionierorganisatschoon Ernst Thälmann ümnöömt.
- 1960: De Europääsch Organisatschoon för Flaagsekern (Eurocontrol) mit Seet in Brüssel warrt vun söss europääsch Länner grünnt.
- 1972: As eerste Fro warrt Annemarie Renger vun de SPD Bundsdagspräsidentin vun Düütschland.
- 1974: In Malta warrt de Republiek utropen. Anthony Mamo warrt de eerste Präsident vun den Inselstaat.
- 1996: De Ghanaer Kofi Annan warrt vun de UN-Vullversammeln wählt to'n Nafolger vun Boutros Boutros-Ghali as UN-Generalsekretär.
- 2002: In Kopenhagen wöör de Upnohm vun teihn Staatens in de EU beslaten.
- 2003: In’n Irakkrieg warrt de iraksche Diktater Saddam Hussein funnen un fastnahmen.
Kultur, Kunst un Bowark
[ännern | Bornkood ännern]- 1794: De Oper Eliza ou Le Voyage au glaciers du Mont Saint-Bernard (dt.: Elisa oder Die Reise auf den Großen St. Bernhard) vun Luigi Cherubini warrt in Paris ooropföhrt.
- 1803: De Oper Les Sabots et le cerisier vun François-Joseph Gossec warrt in Paris ooropföhrt.
- 1946: Thomas Mann kriggt vun de Universität Bonn sien Ehrendokter torüch, de em 1919 wegnahmen worrn is.
- 1969: De Oper Die Geschichte von Aucassin und Nicolette vun Günter Bialas warrt in München ooropföhrt.
Wetenschoppen un Technik
[ännern | Bornkood ännern]- 1577: Sir Francis Drake stickt vun Plymouth ut mit de Pelican un veer wietere Schepp in See för sien Weltümsegeln.
- 1769: Mit Spennengeller warrt in Hanover, New Hampshire, dat Dartmouth College grünnt.
- 1967: De US-amerikaansch Ruumsond Pioneer 8 warrt op’n Weg na de Sünn brocht.
Religion
[ännern | Bornkood ännern]- 872: Johannes VIII. warrt Paapst.
Katastrophen
[ännern | Bornkood ännern]- 115: Antiochia warrt dör en Eerdbeven tonicht maakt. De Oppertall is sünners hooch, as sik jüst de Kaiser Trajan in de Stadt ophollt.
- 1287: Luciafloot vun de Noordsee mit völ Dooden
- 1939: De Zerstörer Duchess geiht na en Kollision ünner. 129 Mann vun de Besatten blieft dood.
- 1982: In Arabien kommt 2.800 Minschen üm bi en Eerdbeven mit de Magnitude MS = 6,0.
Boren
[ännern | Bornkood ännern]- 1521: Felice Peretti di Montalto, laterhen Sixtus V., Paapst († 1590)
- 1553: Heinrich IV., König vun Frankriek
- 1613: Carl Gustav Wrangel, sweedsch Feldmarschall un Staatsmann († 1676)
- 1678: Yongzheng, chinesisch Kaiser.
- 1779: Johann Carl Friedrich Gildemeister, Senator in Bremen († 1849)
- 1780: Johann Wolfgang Döbereiner, düütsch Chemiker.
- 1797: Heinrich Heine, düütsch Schriever
- 1850: Iver Holter, norweegsch Komponist.
- 1866: Georg Droste, Schriever un Heimatdichter ut Bremen († 1935)
- 1867: Kristian Birkeland, norweegsch Physiker.
- 1887: George Pólya, US-amerikaansch Mathematiker.
- 1902: Paul Kurzbach, düütsch Komponist.
- 1911: Emmy Albus, düütsch Lichtathletin.
- 1911: Trygve Haavelmo, norweegsch Ökonom un Nobelpriesdreger.
- 1915: Curd Jürgens, düütsch Schauspeler.
- 1923: Philip Warren Anderson, US-amerikaansch Physiker.
- 1929: Christopher Plummer, kanaadsch Schauspeler
- 1930: Ben Tucker, US-amerikaansch Jazzmusiker un Komponist († 2013)
- 1936: Hans-Cord Graf von Bothmer, düütsch Politiker un Landdagsfordneter († 2021)
- 1937: Jutta Lampe, düütsch Schauspelerin.
- 1937: Paul Maar, düütsch Kinnerbookschriever.
- 1938: Heino, düütsch volkstümlich Singer
- 1945: Christina Bührmann, düütsch Politikerin un Landdagsafordnete vun Neddersassen
- 1948: Jeff Baxter, US-amerikaansch Rockmusiker
- 1953: Ben Shalom Bernanke, Ökonom, Notenbankchef un Nobelpriesdräger
- 1957: Steve Buscemi, US-amerikaansch Schauspeler un Speelbaas
- 1964: Dieter Eilts, düütsch Footballspeler un -trainer
- 1965: Christoph Brüx, düütsch Musiker un Komponist
- 1966: David Safier, düütsch Schriever
- 1980: Alan Alborn, US-amerikaansch Skispringer
Storven
[ännern | Bornkood ännern]- 1124: Calixt II., Paapst (* üm un bi 1060)
- 1250: Friedrich II., röömsch-düütsch Kaiser.
- 1521: Manuel I., König vun Portugal.
- 1626: Adriaen de Vries, nedderlännsch Bildhauer un Maler.
- 1692: Aegidius Strauch, düütsch Theoloog.
- 1769: Christian Fürchtegott Gellert, düütsch Dichter (* 1715)
- 1863: Friedrich Hebbel, düütsch Dramatiker.
- 1898: George Frederick Bristow, US-amerikaansch Komponist.
- 1930: Fritz Pregl, öösterrieksch Chemiker un Nobelpriesdräger
- 1935: Victor Grignard, franzöösch Chemiker un Nobelpriesdräger (* 1871)
- 1943: Harry Wolff, düütsch un plattdüütsch Schriever (* 1900)
- 1944: Wassily Kandinsky, russ’sch Maler un Graphiker
- 1945: Leopold Jessner, düütsch Theaterspeelbaas.
- 1979: Alfred Bengsch, düütsch Kardinal.
- 2004: Eduard Ohlinger, düütsch Gewichthever.
- 2004: David Wheeler, britsch Reknerpionier.
- 2006: Robert Long, nedderlännsch Ledermaker.
- 2006: Homesick James, US-amerikaansch Bluesmusiker.
- 2008: Horst Tappert, düütsch Schauspeler (* 1923)
- 2009: Paul Anthony Samuelson, US-amerikaansch Wertschapswetenschapler un Nobelpriesdräger (* 1915)
- 2011: Klaus-Dieter Sieloff, düütsch Footballnatschonalspeler (* 1942)
- 2012: Maurice Herzog, franzöösch Bargstieger un Politiker (* 1919)
- 2014: Ernst Albrecht, düütsch Politiker un Ministerpräsident vun Neddersassen (* 1930)
- 2016: Thomas Crombie Schelling, US-amerikaansch Ökonom un Nobelpriesdräger (* 1921)
- 2018: Nancy Wilson, US-amerikaansch Jazzsingerin (* 1937)
- 2020: Ambrose Mandvulo Dlamini, swasilännsch Politiker (* 1968)