Steernbild

Orion is ’n markanten Steernbild, dat een vun meist överall op de Eer ’n Deel vun’t Johr sehn kann. Dat Steernbild is dat hele Rebeet, dat vun de gele Lien afgrenzt warrt. Binnen in dit Rebeet liggt dat bekannte Steernmunster, dat ’n Jager wiesen schall.

En Steernbild is een vun de 88 Rebeden, in de de Astronomie den Heben indeelt hett. In de Ümgangsspraak warrt de Begreep nich so formal bruukt un meent denn tomehrst en Koppel vun Steerns, de tosamen an den Nachtheben en Munster billt.

Dat gifft Steernbiller mit sehr hellen Steerns un ’n kloren Munster, de sehr bekannt sünd (t.B. den groten Boren oder den Orion). Annere Steernbiller hebbt nich so helle Steerns un keen Munster, wat licht to sehn is, un sünd denn ok nich so bekannt.

De Internatschoonale Astronoomsche Union hett den Heben in 88 offizielle Steernbiller ünnerdeelt un hett ok de Grenzen dortwischen nipp un nau fastleggt. So höört jedeen Punkt an’n Heben to een vun disse Steernbiller. An'n Noordhimmel baseert se tomehrst op’n ole greeksche Traditschoon.

De Grenzen twischen de Steernbiller hett Eugène Delporte 1930 maakt. He hett se pielliek un waagrecht op Lienen vun lieke Rektaszension oder lieke Deklinatschoon leggt. He hett dat för de Epoch B1875.0 maakt. Siet disse Tiet hett de Präzession vun de Equinoxen dorto föhrt, dat sik disse Grenzen ’n beten verschaven hebbt un so sünd se vundaag nich mehr heel pieeliek un waagrecht. Mit de Tiet warrt disse Ünnerscheed ok noch grötter warrn.

De Steerns, de in en Steernbild blangenanner staht, hebbt tomehrst astronoomsch nix mitenanner to doon. Dat lett blots vun de Eer so, as wenn se dicht tosamen staht. Se köönt aber ok vele Lichtjohren vunenanner af ween.

De Indelen vun de Steerns in Steernbiller passeert to ’n groten Deel na de Mischen ehr Beleben. Ünnerscheedliche Kulturen hebbt ünnerscheedliche Steernbiller funnen.

Geschicht vun de Steernbiller

Unse aktuelle List vun de Steernbiller baseert op den röömschen Astronom Ptolemäus, de in Alexandria in Ägypten leev. (He weer mit de greekschen Dynastie vun ägyptischen Königen, de Ptolemäer aber nich verwandt.)

Vun Grekenland ut kann een ’n Deel vun den Süüdheben nich sehn. De nedderlännschen Navigatoren Pieter Dirkszoon Keyser un Frederick de Houtman hebbt in den 16. Johrhunnert för dissen Deel vun den Heben twölf Steernbiller maakt. Johann Bayer hett de denn in sien Steernkatalog opnahmen.

Steernnaams

För alle modernen Steernbiller gifft dat latiensche Naams. De hellsten Steerns sünd all na da Bayer-Beteken nöömt för de een den Genitiv vun den latienschen Naam bruukt. So heet to’n Bispeel de Sirius ok „α Canis Majoris“. α meent hier, dat disse Steern de hellste Steern in’t Steernbild vun den „groten Hund“ (Canis Major) is. De tweethellste Steern heet denn „β Canis Majoris“ un so wieter. Disse Genitiv warrt na de Regeln vun de latiensche Sprak maakt un wokeen disse Spraak un disse Regeln nich kennt, de mutt de Genitivformen lehren.

Aver nich all Steerns hebbt en Bayer-Beteken. Dorüm warrt parallel dorto ok de Flamsteed-Beteken anwennt oder ok annere Steernkatalogen.

List vun de 88 Steernbiller

latiensch Naam	plattdüütsch Naam	Afkörten	latiensch Genitiv	Hööftsteern	fastleggt vun
Andromeda	Andromeda	And	Andromedae	Alpheratz (Sirrah)	Ptolemäus
Antlia	Luftpump	Ant	Antliae		Lacaille
Apus	Paradiesvagel	Aps	Apodis		Plancius
Aquarius	Watermann	Aqr	Aquarii	Sadalmelik	Ptolemäus
Aquila	Aadler	Aql	Aquilae	Altair	Ptolemäus
Ara	Altor	Ara	Arae		Ptolemäus
Aries	Ramm	Ari	Arietis	Hamal	Ptolemäus
Auriga	Föhrmann	Aur	Aurigae	Capella	Ptolemäus
Bootes	Boorhöder	Boo	Bootis	Arcturus	Ptolemäus
Caelum	Graavstickel	Cae	Caeli		Lacaille
Camelopardalis	Giraff	Cam	Camelopardalis		Plancius
Cancer	Kreeft	Cnc	Cancri	Acubens	Ptolemäus
Canes Venatici	Jagdhunnen	CVn	Canum Venaticorum	Cor Caroli	Hevelius
Canis Major	Groot Hund	CMa	Canis Majoris	Sirius	Ptolemäus
Canis Minor	Lütt Hund	CMi	Canis Minoris	Prokyon	Ptolemäus
Capricornus	Steenbuck	Cap	Capricorni	Deneb Algedi	Ptolemäus
Carina	Kiel	Car	Carinae	Canopus	Lacaille
Cassiopeia	Kassiopeia	Cas	Cassiopeiae	Schedir	Ptolemäus
Centaurus	Zentaur	Cen	Centauri	Rigil Kentaurus	Ptolemäus
Cepheus	Kepheus	Cep	Cephei	Alderamin	Ptolemäus
Cetus	Waal	Cet	Ceti	Deneb Kaitos	Ptolemäus
Chamaeleon	Kamäleon	Cha	Chamaeleontis		Plancius
Circinus	Passer	Cir	Circini		Lacaille
Columba	Duuv	Col	Columbae	Phakt	Plancius
Coma Berenices	Berenike ehr Hoor	Com	Comae Berenices	Diadem	Ptolemäus
Corona Australis	Süüdlich Kroon	CrA	Coronae Australis	Alfecca Meridiana	Ptolemäus
Corona Borealis	Nöördlich Kroon	CrB	Coronae Borealis	Alphekka (Gemma)	Ptolemäus
Corvus	Raav	Crv	Corvi	Alchiba	Ptolemäus
Crater	Beker	Crt	Crateris	Alkes	Ptolemäus
Crux	Krüüz	Cru	Crucis Australis	Acrux	Plancius
Cygnus	Swaan	Cyg	Cygni	Deneb	Ptolemäus
Delphinus	Delfin	Del	Delphini	Sualocin	Ptolemäus
Dorado	Swertfisch	Dor	Doradus		Plancius
Draco	Draken	Dra	Draconis	Thuban	Ptolemäus
Equuleus	Fahlen	Equ	Equulei	Kitalpha	Ptolemäus
Eridanus	Eridanus	Eri	Eridani	Achernar	Ptolemäus
Fornax	Aven	For	Fornacis	Fornacis	Lacaille
Gemini	Tweeschen	Gem	Geminorum	Castor	Ptolemäus
Grus	Kraan	Gru	Gruis	Al Nair	Plancius
Hercules	Herkules	Her	Herculis	Ras Algethi	Ptolemäus
Horologium	Pennelklock	Hor	Horologii		Lacaille
Hydra	Waterslang	Hya	Hydrae	Alphard	Ptolemäus
Hydrus	Lütt Waterslang	Hyi	Hydri		Plancius
Indus	Inder	Ind	Indi		Plancius
Lacerta	Eerdkrüper	Lac	Lacertae		Hevelius
Leo	Lööv	Leo	Leonis	Regulus	Ptolemäus
Leo Minor	Lütt Lööv	LMi	Leonis Minoris	Praecipua	Hevelius
Lepus	Haas	Lep	Leporis	Arneb	Ptolemäus
Libra	Waag	Lib	Librae	Zuben Elgenubi	Ptolemäus
Lupus	Wulf	Lup	Lupi		Ptolemäus
Lynx	Loss	Lyn	Lyncis		Hevelius
Lyra	Lier	Lyr	Lyrae	Vega	Ptolemäus
Mensa	Tafelbarg	Men	Mensae		Lacaille
Microscopium	Mikroskop	Mic	Microscopii		Lacaille
Monocerus	Eenhoorn	Mon	Monocerotis		Plancius
Musca	Fleeg	Mus	Muscae		Plancius
Norma	Winkelmaat	Nor	Normae		Lacaille
Octans	Oktant	Oct	Octantis		Lacaille
Ophiuchus	Slangdräger	Oph	Ophiuchi	Ras Alhague	Ptolemäus
Orion	Orion	Ori	Orionis	Beteigeuze	Ptolemäus
Pavo	Pageluun	Pav	Pavonis	Joo Tseo (Peacock)	Plancius
Pegasus	Pegasus	Peg	Pegasi	Markab	Ptolemäus
Perseus	Perseus	Per	Persei	Mirphak (Algenib)	Ptolemäus
Phoenix	Phönix	Phe	Phoenicis	Ankaa	Plancius
Pictor	Maler	Pic	Pictoris		Lacaille
Piscis Austrinus	Süüdlich Fisch	PsA	Piscis Austrini	Fomalhaut	Ptolemäus
Pisces	Fisch	Psc	Piscium	Alrischa	Ptolemäus
Puppis	Achtersteven	Pup	Puppis	Naos	Lacaille
Pyxis	Kompass	Pyx	Pyxidis		Lacaille
Reticulum	Nett	Ret	Reticuli		Lacaille
Sagitta	Piel	Sge	Sagittae	Sham	Ptolemäus
Sagittarius	Schütt	Sgr	Sagittarii	Rukbat	Ptolemäus
Scorpius	Skorpion	Sco	Scorpii	Antares	Ptolemäus
Sculptor	Bildhauer	Scl	Sculptoris		Lacaille
Scutum	Schild	Sct	Scuti		Hevelius
Serpens	Slang	Ser	Serpentis	Unukalhai	Ptolemäus
Sextans	Sextant	Sex	Sextantis		Hevelius
Taurus	Bull	Tau	Tauri	Aldebaran	Ptolemäus
Telescopium	Teleskop	Tel	Telescopii		Lacaille
Triangulum Australe	Süüdlich Dreeeck	TrA	Trianguli Australis	Atria	Plancius
Triangulum	Dreeeck	Tri	Trianguli	Metallah	Ptolemäus
Tucana	Tukan	Tuc	Tucanae		Plancius
Ursa Major	Groot Boor	UMa	Ursae Maioris	Alioth	Ptolemäus
Ursa Minor	Lütt Boor	UMi	Ursae Minoris	Polaris	Ptolemäus
Vela	Segel	Vel	Velorum	Suhail al Muhlif	Lacaille
Virgo	Jumfer	Vir	Virginis	Spica	Ptolemäus
Volans	Flegen Fisch	Vol	Volantis		Plancius
Vulpecula	Voss	Vul	Vulpeculae		Hevelius

Klören:

Noordheben

Süüdheben

Weblenken

Steernbiller. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.