Bayer-Beteken
De Bayer-Beteken is en Oort un Wies, wona in de Astronomie de Steerns systemaatsch nöömt warrt. De Methood is 1603 vun den düütschen Astronom Johann Bayer in sien Steernatlas Uranometria inföhrt worrn för veele vun de helleren Steerns, de mit bloten Oog sehn warrn künnt.
De Bayer-Beteken warrt tohopensett ut en greekschen Bookstaven un den Genitiv vun den latienschen Naam vun dat Steernbild, woneem de Steern tohöhrt, t. B. γ Lyrae oder ζ Ursae Maioris. Tomeist warrt de Naams ok afkört: γ Lyr oder ζ UMa
Normalerwies warrt dorbi de vun de Eer ut hellste Steern (schienbor Helligkeit) vun en Steernbild mit α betekent, de neegsthellste mit β un so wieter. Man tatsächlich gifft dat ok en ganze Reeg vun Steernbiller, wo disse Reeg nich inhollen warrt. De hellsten Steerns in dat Steernbild Schütt warrt t. B. mit ε, σ, ζ un δ Sgr, wiel α un β Sgr gor nich so opfallig sünd.
Twee Bispelen:
1) Steernbild: Centaurus (Zentaur)
- hellste Steern: α (hett ok en Egennaam: Rigil Kentaurus, Toliman)
- Steernnaam na Bayer: α Centauri oder α Cen
2) Steernbild: Gemini (Tweeschen)
- drütthellste Steern: γ (Egennaam: Alhena)
- Steernnaam na Bayer: γ Geminorum oder γ Gem
Dat System mit de greekschen Bookstavens is later utwiet worrn, toeerst mit latiensch Lüttbookstaven un denn mit latiensche Grotbookstaven. De meisten dorvun warrt kuum bruukt, man en poor bekannte Utnahmen as h Persei oder P Cygni gifft dat woll. Dorbi is h Persei gor nich mol een Steern, man en apen Steernhopen. De Bayerbeteken mit de Grootbookstaven güng aver nich över dat Q rut. Vundaag warrt de Grootbookstaven vun R af vör de Beteken vun verännerlich Steerns bruukt.
Komplizeert warrt dat System dör dat Verwennen vun hoochstellte Tallen, de to’n Ünnerscheeden vun Steerns mit den sülven Bookstaven bruukt warrt. Veele dorvun sünd Dubbelsteerns, de aver faken blots eenfach optisch dicht tohopen staht un gor keen echte Dubbelsteerns sünd. Bito gifft dat ok Utnahmen as de Keed vun Steerns π1, π2, π3, π4, π5 und π6 Orionis, de an’n Himmel över 8° recken doot un den „Bagen“ vun’n Orion billt.
Twee Steerns hebbt en dubbelte Bayer-Beteken: β Tau/γ Aur un α And/δ Peg. Butendem gifft dat dör de offiziell Neeindelen un de Steernbildgrenzen dör de IAU en ganze Reeg vun Steerns, de dör de Bayer-Beteken to annere Steernbiller toordent warrt, as dat na de vundaag brukkten Grenzen wesen schull. Aver de Beteken is liekers wiet verbreedt un hett sik goot maakt.
Bi Steerns, för de dat keen Bayer-Beteken gifft, warrt tomeist de Flamsteed-Beteken bruukt, de parallel to de Bayer-Beteken verwennt warrt.