Mount Everest

Vun Wikipedia
Mount Everest
De Mount Everest vun dat Basislager ut sehn
De Mount Everest vun dat Basislager ut sehn
De Mount Everest vun dat Basislager ut sehn
Barggrupp: Himalaya
Hööchd: 8.848 m över de See
Land: Nepal
Laag: Khumbu
Kuntinent: Asien|- Toeerst bestegen: 29. Mai 1953 dör Edmund Hillary un Tenzing Norgay
Normaalweg Süüdrout
Koordinaten:
Koordinaten:27° 59′ N, 86° 55′ O
27° 59′ N, 86° 55′ O
Mount Everest
Laag vun Mount Everest in Nepal

De Mount Everest is mit 8.848 m över de See Hööcht, de hööchste Barg in' Himalaya un vun de Eer. He hörrt to de 14 Achtduusender un to de Seven Summits. De Mount Everest is nah den britschen Landvermeeter George Everest nömmt. Up Nepali heet de Barg Sagarmatha, up Tibetisch Qomolangma (düütsch Utspraak „Tschomolangma“; engelsch Ümschrift Chomolungma).

De Mount Everest befind sück in' Mahalangur Himal in de Region Khumbu in Nepal an de Grenz to China (Autonom Rebeet Tibet); de westliche un südöstliche vun sien dree Tippgrate billen de Grenz. Up nepalesisch Siet is he Deel vun den Sagarmatha-Nationalpark, de to dat UNESCO-Weltarv hörrt. up de Nordsiet hörrt he to'n Qomolangma National Nature Reserve, dat mit den vun de UNESCO utwiest Qomolangma-Biosphärenreservat korrespondeert.[1]

Edmund Hillary un Tenzing Norgay gelung an' 29. Mai 1953 de Eerstbestiegen vun den „darten Pol“. An' 8. Mai 1978 besteegen Reinhold Messner un Peter Habeler den Tipp eerstmals ahn tosätzlichen Suerstoff.

Naams vun den Mount Everest[ännern | Bornkood ännern]

George Everest

Up Nepali wurrd de Barg सगरमाथा Sagarmatha („Stirn vun den Himmel“) un up Tibetisch ཇོ་མོ་གླང་མ Jo mo klungs ma (in offizieller Transkriptschoon: Qomolangma; „Moder vun dat Universum“) nömmt. De chineesch Naam 珠穆朗玛峰 Zhūmùlǎngmǎ Fēng is en phonetische Weddergaav vun dat Tibetische. De hüüd in Europa begäng Transkriptschoon is dat engelsche Chomolungma. Dat in düütschspraakig, vör allen ölleren Texten, bruukt Tschomolungma wurr togunsten vun Chomolungma ut neeeren düütschspraakig Borns verdrängt.

Sir George Everest weer lang Johren Baas vun de Groot Trigonometrisch Vermeeten vun Indien un Surveyor General of India. Ünner sien Nahfolger Andrew Scott Waugh wurr de tonächst as „Peak b“ betekent Tipp 1848 eerstmals vun Indien ut vermeeten, wiel Nepal den Togang to sien Territorium verwiegern dee. Nah wiederen Vermeetensarbeiten över Entfernungen bit to 200 km folgten denn umfangriek, komplexe Bereeken dör Radhanath Sikdar in den Computing Offices in Dehradun, de 1852 to dat Ergevnis keem, dat de intüschen as „Peak XV“ („Tipp 15“) betekent Tipp mit 29.002 Foot (8.840 m) höhger is as all anner bither bekannt Bargen.[2] Um letzte Twiefel an de Nauigkeit vun dat Vermeeten wegen de groot Entfernungen uttorüümen, geev Andrew Waugh dit Ergevnis eerst 1856 in en Schrieven an de Royal Geographical Society bekannt.[3][4] Dorbi hett he den Barg to Ehren vun sien Vörgänger as Mount Everest betekent.[5] De hüüd begäng Utspraak vun Mount Everest luut [[ˈmaʊnt ˈɛvərɛst]], Sir George hett sien eegen Nahnaam allerdings [[ˈiːvrɪst]] utspraaken.

Utsnitt ut Stielers Handatlas van 1891 mit de Naam Gaurisankar

Vör allen in den düütschen Spraakruum weer de Barg lang as Gauri Sankar bekannt. Dat liggt aber an en Missverständnis vun düütschen Himalaya-Pionier Hermann von Schlagintweit. De harr 1855 versöcht, den eben eerst as hööchsten Barg vun de Eer berekent, aber unbekannten Peak XV to erkunnen. Ut de Nähe vun Kathmandu hett he de Westsiet vun dat Gebirge ankeeken un seech en Barg, de in Richt vun den Everest leeg un höhger as all anner Bargen drüm to weer. Disse Barg weer den Nepali as Gaurisankar bekannt, Schlagintweit hull hüm aber för den mysteriösen Peak XV. Up dissen Irrdom beruhend un ut Aflehnen vun den engelschen Naam Mount Everest to Gunsten vun den „schönen alten Namen Gaurisankar“ wurr in Düütschland disse Beteken för den hööchsten Barg vun de Welt in de Atlanten upnommen un in de Schoolen lehrt. 1903 hett man denn faststellt, dat sück dat bi den Gaurisankar um en annern, nämlich den 7145 m hohen Peak XX hannelt; de liggt 58 km vun den Everest weg.[6]

Geologie[ännern | Bornkood ännern]

Drift vun de Indisch Plaat.

De Mount Everest is, as de gesamte Himalaya, wiels de alpidischen Gebirgsbillen entstahn. De Konvergenz vun de indisch Plaat un de eurasisch Plaat führ to dat Sluuten vun de Tethys mit Anfang vör etwa 50 Million Johren in' Eozän un in Folg to Kollision vun de Kontinente Indien un Asien. De wesentlich lüttgere indisch Plaat schufft sück immer noch mit en Rate vun etwa dree Zentimetern pro Johr unter Eurasien. De Mount Everest wasst infolg de mit de Kollision verbunnen Verdicken vun de kontinentale Krust immer noch, allerdings blots wenige Millimeter in't Johr. De fortdüern Heeven wurrd dorbi dör isostatische Utglieksbewegungen veroorsaakt, de ut den Dichteünnerscheed vun de stapelt Krust in den Beriek vun dat Gebirge un de (dichtere) Asthenosphäre folgt. De Krustenblock kriggt dorbi en Updriev as en Körk in't Water.

Dör de hooch Umsluutensdruck un de hooch Temperaturen bi de Versenken in den böveren Eerdmantel wurrn de oorsprünglichen Krustengesteens metamorph ümwannelt. In' Everest-Massiv besteiht de ünnerste Eenheit vun de Tipppyramide (böverhalv 5400 m hööftsächlich ut metamorph Gesteens, vör allen dunkel, biotitriek Gneisen. De Grenze to de doröver liggen Graniten is dör pegmatitische Gänge relativ düütlich markeert. De so nömmt „Nuptse-Granit“ (nömmt nah den Nahberbarg Nuptse) is en heller Granit, de neben Quarz un Feldspat hööftsächlich Muskovit, Biotit un Turmalin enthollt.[7] De verwittert typischerwies to groot Blocken. Up över 7500 m Hööcht liggen metamorph överpräägt Sedimentgesteens. Disse fossilriek mikritisch Kalksteens bit Tonsteene enthollen Trilobiten, Ostrakoden as ok Seelilien un Hoorsteerns (Crinoidenkalk). Se hemm en hell geel Farv un wurrn as „Geel Band“ betekent. Se wurrn bi de Gebirgsbillen up den kristallinen Sockel ut Gneisen un Graniten överschaaven un fallen nah Südwesten in. Dordör sünd de Gesteens an de Südwestsiet vun den Everest leeger antodrapen, as an de Noordsiet. De böverste Tipppyramide vun den Everest besteiht ut grau Kalksteen mit Inlagerungen vun Sand un Schutt, de blots in minn Utmaat de Metamorphose ünnerleeg.[8]

Topographie[ännern | Bornkood ännern]

Ansicht vun de Tipppyramide vun den Mount Everest (ca. bövere 1500 Höhenmeter) von Westen, mit dat düütlich sichtbor „Geel Band“
Koort vun den Mount Everest

De Tipppyramide is dör Erosion un gewaltige Gletscher modelleert. De dree Hööftkämme – Westgrat, Nord-/Nordostgrat un Südostgrat – ünnergleedern den Tipp in dree Hööftwanden – Südwestwand, Nordwand un Ostwand (Kangshung-Flanke). Buterdem trennen de Grate de dre sück vun den Mount Everest un sien Nahbertippen utgeeten Gletscher: Khumbu-Gletscher, Rongpu-Gletscher (ok Rongbuk-Gletscher) un Kangshung-Gletscher.

Südostgrat un Westgrat as ok deren Fortsetten billen de wiedere Grenz tüschen Tibet un Nepal. De Südostgrat verbind den Mount Everest mit de 8516 m hooch Lhotse, de leegste Punkt vun dissen Grat is de 7906 m hooch Süüdsaddel (South Col). In' wiederen Verloop sett sück de Grat vun den Lhotse in Richt Lhotse Shar (8415 m) un Peak 38 (7591 m) fort. De Westgrat löppt tonächst in en Nebentipp – de so nömmt Westschuller – ut, de to'n Lho-La-Pass (6606 m) affallt un sück denn in de Bargkett ut Khumbutse (6636 m), Lingtren (6714 m) un Pumori (7138 m) fortsett. De up tibetisch Siet befindliche Nordostgrat teelt vun den Tipp över dree Felsstufen un dree Felsnadeln bit to'n östlichen Rongpu-Gletscher daal. Vun hüm twiegt ünnerhalv vun de Stufen un böverhalv vun de Nadeln de Nordgrat up en Hööcht van 8420 m af un verbind den Mount Everest över den leegsten Punkt an' Noordsaddel (7005) mit den 7543 hooch Changtse. Vun den Lhotse treckt up nepaleesch Siet in westlich Richt de lang Bargkamm vun den Nuptse (7861 m), de vun den Mount Everest dör dat Daal vun dat Swiegen un den Khumbu-Gletscher trennt wurrd.

De Wanden vun den Everest sünd ünnerscheedlich gleedert. De Südwestwand to dat Daal vun dat Swiegen wiest twee markante Pielers ut. Se is in' Ganzen steil (um 60–70 Grad). De Nordwand is in' Wesentlichen gleedert dör twee hooch liggen Couloirs, dat Norton-Couloir un dat Hornbein-Couloir. De Neegen vun de Nordwand geiht van 40–45 Grad. De stark vergletschert Ostwand oder Kangshung-Wand hett dree Hööftpielers. Se is in' ünneren Deel bannig steil (bit 80 Grad), un in böveren, swaaker neegt Deel vun Hängegletschern markeert.

Klima[ännern | Bornkood ännern]

De klimatisch Bedingungen an den Mount Everest sünd extrem. In’ Januar, den koldsten Maand, bedrocht de Dörsnittstemperatur up den Tipp −36 °C un kann up Werte bit to −60 °C fallen. Ok in den warmsten Maand, den Juli, stiegen de Temperaturen nich över de Fröstgrenz, de Dörsnittstemperatur up den Tipp bedrocht denn −19 °C.[9]

Wulkenfahnen vun Mount Everest un Lhotse, rechts Ama Dablam

In' Winter un Fröhjohr herrschen Winde ut westlichen Richten vör. De fuchtig Luft kondenseert to en witt, nah Osten wiesen Wulk (verfälschend faken as „Schneefahne“ betekent. Wegen disse Wulkenfahnen hull man den Himalaya oorsprünglich för en Vulkankett. Anhand vun de Wolkenfahn vun den Mount Everest schätzen Bargstieger ok de Windgeschwindigkeit up den Tipp af: Bi etwa 80 km/h steiht se rechtwinklig to'n Tipp, bi höhgeren neegt se sück nah ünnern un bi leegeren nah baben. In' Winter prallt de südwestliche Jetstream up den Tipp un kann Windgeschwindigkeiten vun bit to 285 km/h veroorsaken. Vun Juni bit September gelangt de Barg ünner den Infloot vun den Indischen Monsun. In disse Tiet fallen de meest Nedderslääg, un düchtige Schneestorms prägen dat Weer.[9]

As in all Hoochgebirgsregionen kann dat to gau Weerumswünge kommen. Dat gellt ok för de beid Bestiegenssaisons in' Mai un Oktober. Vun nu up gliek insetten Temperaturstörten, Storms un Schneefälle vun bit to dree Meter pro Dag sünd nich butergewöhnlich. Meestens gifft dat in de jewielige Saison blots wenig Daag mit stabil Weer – de so nömmt „Fensterdaag“ –, an de en Bestiegen an' eersten mögelk is.

Fauna un Flora[ännern | Bornkood ännern]

Wegen de groot Hööcht bedrocht de Luftdruck up den Mount Everest mit 326 mbar blots knapp een Drüddel vun den Normaldruck up Meeresspeegelniveau (temperaturafhängige barometrische Höhenformel). Dordör verschufft sück de de Siedepunkt vun dat Water van 100 °C bi Normalbedingungen up blots 70 °C, un de Suerstoffpartialdruck vun de Luft bedrocht blots noch een Drüddel vun dat Meeresspeegelniveau. Dorto kommen extreme Temperaturschwankungen un starke Winde. An disse besünners levensfeindlich Ümwelt kunnen sück blots wenig Deerten anpassen, Blöötenplaten sünd in den Beriek vun dat ewige Ies nich mehr to finnen.

Euophrys omnisuperstes, en lütt Vertreder vun de Springspinnen (Salticidae), wurr all 1924 vun R.W.G. Hingston bit to en Hööcht vun 6700 funnen. Wat sien Nehrensgrundlaag weer wuss man lang Tiet nich. Eerst 1954 hett man opdeckt, dat se sück vun Fleegen un Springsteerten (Collembola) nehren, de bit to en Hööcht vun 6000 antodrapen sünd. Letztere leven vun Poggstöhlen un Flechten, de herangeweiht organisch Material afbauen.[10] Bi de 1924 dörführt Everestexpeditschoon wurrn Flechten tüschen 4600 un 5500 m Hööcht sammelt. Dorup footend kunn R. Paulson 1925 etwa 30 Oorten nahwiesen.[11]

Vun de Wirbeldeerten sünd blots eenig Vagels in de Laag, sück de extrem Hööcht düersam antopassen. De Striepengoos (Anser indicus) hollt sück bit in Hööchten vun 5600m up. Alpenkreihn (Pyrrhocorax pyrrhocorax) wurrn sogor an den 7920m hohgen Süüdsaddel beobacht, wo se sück vun Afgefall, aber ok vun tödlich verunglückt Bargstiegers nehren.[12] De Liek vun George Mallory, den man up ca. 8160m Hööcht funn, wurr vermootlich ok vun Vagels anfreeten.[13]

Mythologisch Bedüüden[ännern | Bornkood ännern]

Rongpu Gönpa in Tibet un Mount Everest.

As in' Grund all markant Tippen vun de Khumbu-Region is ok de Mount Everest för de Sherpas en hillig Barg. De Buddhismus is bi dit Volk mit oorsprünglicheren Religionen, insbesünnere Animismus un Bön, paart. Nah de Upfaaten vun de Sherpas bewahnen Geister un Dämonen Borns, Bööm un eben ok de Tippen. De Mount Everest is nah Ansicht vun de Buddhisten de Sitt vun Jomo Miyo Lang Sangma, een vun de fiev „Süsters vun dat lang Leven“, de up de fiev hööchsten Tippen vun de Himalaya wahnen. Jomo Miyo Lang Sangma gifft de Minschen Nehrensmiddel.

Stupa mit Gebetsfahnen in dat Everest-Basislager

De groot Hillige Padmasambhava, de den Buddhismus vun Indien nah Tibet brocht hett, hett de Sage nah en Wettloop to den Tipp vun de Mount Everest veranstalt. Nahdem Padmasambhava eenig Tiet up den Tipp mediteert un mit de Dämonen kämpt harr, wurr he vun en Lama vun de Bön-Religion herutfordert. Dat gung um de Fraag, well vun de beid mächtiger weer. De Lama vun de Bön-Religion hett sück aber all in de Nacht up'n Padd maakt, dragen vun sien magisch Trummel, Padmasambhava gung eerst bi Anbröök vun den Dag los, He hett den Wettloop aber liekers wunnen, wiel he, up en Stohl sittend, vun en Luchtstrahl direkt to den Tipp brocht wurr. Nahdem Padmasambhava eenig Tiet baben tööft harr, leet he sien Stohl torüch un fung mit den Afstieg an. De Bön-Lama geev sück slahn un leet sien Trummel torüch. Bit hüüd seggt man, dat de Geister de Trummel slahn, wenn en Lawine to Daal dönnert.

Puja-Zeremonie

Wegen disse Bedüüden wurrd vör en Bestiegen vun de Sherpas en Opferzeremonie dörführt, de so nömmt Puja-Zeremonie. De Sherpas sünd dorvan övertüügt, dat en Puja dwingend notwendig is, um Unheil aftowennen. Dit Opferfest is för ehrn Seelenfreeden unafdingbar, un in' Allgemeenen nehmt ok all westlich Expeditschoonsdeelnehmer doran deel, wiel sonst, nah den Glooven vun de Sherpas, de Barggödder düll wurrn, un dat nich blots tegenöver vun de Utländer, sonnern besünners ok tegenöver de Sherpas, de dat denn tolaaten harrn.

Religiöös Symbole as Manisteens un en Stupa mit Gebetsfahnen, de mit Mantras bedruckt siüd, finnen sück an den Foot vun den Mount Everest. Up den Weg to dat Everest-Basislager (Mount Everest Trek), an' Thokla-Pass tüschen Dingboche un Lobuche, wurr en Gedenkstäe för de Opfer vun den Everest anleggt. Den Dooden is mit en so nömmt Steenmann, en Stapel vun uptoornt Steens, oder en Stele de letzte Ehre erwiesen.

Hööchtangaven un -meeten[ännern | Bornkood ännern]

Waugh sien Koort vun de Survey of India

De Hööcht vun den Mount Everest wurr in völ Meeten bestimmt. Dorbi hemm sück Hööchtangaven tüschen 8844 un 8850m ergeven. Wegen de Hööcht (Doodszoon) un de Iesschicht up den Tipp is dat Meeten stuur. De Iesschicht up den Tipp wurrd nich in de Hööcht mit inrekent, wiel se stark Swankungen ünnerliggt. De nipp un nau Hööcht moot sück folglich up de Hööcht vun den Felssockel dorünner betrecken. Bi de eerst Meeten weer dat noch nich mögelk. En anner Problem is de Betoogsgrött Meeresspeegel. Chineesch Meeten gaht vun' defineertem Nullpunkt vun en Pegel in Qingdao, nepaleesch Meeten vun' Nullpunkt vun en Pegel in Karatschi ut. De beid Öört liggen mehr as 6000 Kilometer utnanner, un alleen ut dissen ünnerscheedlich Betoogsystem ergeven sück düütlich Differenzen. Doröver footen GPS-Hööchtangaven up en vereenfackt Modell vun de Eer, den Referenzellipsoid vun dat World Geodetic System 1984. Bi sückser Meeten moot also noch de Differenz tüschen Geoid und Referenzellipsoid berücksichtigt wurrn, as bispeelswies bi de Meeten in' Mai 2004 maakt.

De Angaav över de Tipphööcht vun den Mount Everest is siet de eerste Meten in dat Johr 1848 mehrfack nee bestimmt wurrn. 1856 wurr ut Angaven vun söss verscheeden Vermeetensstatschonen 8840m Hööcht berektent. De Statschonen befunnen sück allerdings över 150 Kilometer vun dat Everestmassiv weg, dor de Vermeeters vun de britisch Indian Survey nich nah Nepal inreisen drüffen. Bit dorhen seech man den Dhaulagiri (8167m), den eersten opdeckten Achtduusender, un af 1838 den Kangchendzönga (8586m) as hööchsten Barg an.

Blick up dat Everestmassiv (Ostwand) ut den Weltruum
Region Khumbu mit Mount Everest

De lang Tiet gellen Hööchtangaav vun 8848m weer 1954 vun de Survey of India ut de Meetdaten vun all tosommen twalf Vermeetensstatschonen as Middelwert utrekent wurrn. Disse Angaav wurr vun en chineesch Expeditschoon in dat Johr 1975 bestätigt – se stell 8848,13m fast.

Ok en in' September 1992 as eerste mit modern Middel anstellt Hööchtvermeeten vun en chineesch-italieensch Expeditschoonsteam direkt an den Berg ergeev mit 8848,82m binah den glieken Wert. De dorbi bruukt Daten keemen sowohl ut Meeten mit herkömmlich Theodoliten as ok ut Lasermeeten un GPS-Signalen.

Bannig nipp un bau Meeten mit Hülp vun mehreren GPS-Empfänger an' 5. Mai 1999 hemm en Hööcht vun 8850m errgeven.[14] De Angaav foot up de Hööcht vun den Felssockel. De Stärke vun de Schicht ut Ies un Schnee an' Tipp ännert sück je nah Johrestiet un Nedderslagsmengen vun de Monsuntiet etwa in' Beriek tüschen een un dree Metern.

Bi en Meeten in' Mai 2004 wurrn acht Radarreflektoren an' Tipp verankert un so de Hööcht vun den Felssockel bestimmt. In' Ansluss wurr de jewielig Hööcht vun de Radarprofile ermittelt. Vun disse Hööcht wurr denn de Dickt vun de Iesschicht aftrucken. De Everest harr nah disse Meeten en Hööcht vun 8848,82m, mit en Ungenauigkeit vun ±0,23 Meter. Dormit kunn de Hööcht ut dat Johr 1992 bestätigt wurrn.

De neeste Meeten stammt ut den Mai 2005, wedderum dörführt vun en chineesch Expeditschoon. Se ergeev för den Barg en Hööcht vun 8844,43m, bi en Ungenauigkeit vun ±0,21 Meter. He is dormit etwa 3,7 Meter leeger as siet de chineesch Meeten van 1975 annommen. Allerdings betreckt sück de aktuell Angaav, as ok all de van 1999 un 2004, blots up den reinen Felssockel. Disse letzt Ünnersöken wurr vun de chineesch Nordsiet un nich vun den nepaleeschen Süden ut ünnernommen un düer een Johr. Insett wurrn dorbi Radardetektoren as ok Lasermeetgeräte un Satellitenortungssysteme.

Wiels de Mount Everest de hööchste Erheeven över den Meeresspeegel is, gifft dat noch twee wiedere Bargen, de den Titel „hööchst Barg vun de Eer“ verdeenen. Vun den Foot vun den Barg ut sehn is dat de Vulkan Mauna Kea up Hawaii, vun den Erdmiddelpunkt ut rekent de Chimborazo in Ecuador.

Bestiegenshistorie[ännern | Bornkood ännern]

Hööftarktikel: Bestiegenshistorie vun den Mount Everest

Eerste Bestiegensversöök[ännern | Bornkood ännern]

Hööftartikel:Britisch Mount-Everest-Expeditschoon

De britisch Armee-Expeditschoon vun Francis Younghusband hett sück 1904 gewaltsam ehrn Weg dör Tibet bahnt, um dat Land to dwingen, sien Grenzen apen to maken un de Gewährung vun Hannelsprivilegien totolaaten. Dorbi wurr vun J. Claude White ok de eerste detailleerte Fotografie vun de Ostflanke vun Kampa Dzong ut (etwa 150 Kilometer Entfernung) anfertigt. Bi de eegentlichen Erkunnens- un Bestiegensexpeditschonen wurr dorgegen versöcht, en Erloovnis dör den Dalai Lama to kriegen. Dat düer aber bit to dat Johr 1921, bevör he de Royal Geographical Society disse Erloovnis geev, de doruphen 1921, 1922 un 1924 Expeditschonen utsennen dee.

De eerste Britische Erkunnensexpeditschoon wurr 1921 in dat Rebeet schickt. Hier gung dat aber noch nich primär um dat Bestiegen vun den Barg, sonnern um geologisch Vermeeten, dat Rebeet in Koorten dorstellen un en eerst Erkunnen vun mögelk Upstiegsrouten. Deelnehmer vun disse Expeditschoon hemm dat Vermeeten vun 31.000 Quadratkilometern to Enn' brocht. In' Verloop vun disse Expeditschoon hett George Mallory vun den Lhakpa La ut en gangbor Route to'n Tipp opdeckt, de sietherige Standard-Nordroute dör dat Daal vun den östlichen Rongpu-Gletscher up den Nordsaddel. En körtfristig angahn Bestiegendversöök is up den Nordsaddel an den insetten Monsun ahn Spood bleven.

In de Johren 1922 un 1924 wurrn mehrere Bestiegensversöök ünnernommen, de vör allen mit de Naam Mallory verbunnen sünd. Bi den darten Versöök vun de 1922er Expeditschoon hett sück an' 7. Juni wiels den Upsptieg vun dat Lager III en Lawine lööst un hett söben Dräger in den Dood reeten. In' Mai/Juni 1924 hett en Expeditschoon mehrere Anlööp ünnernommen, muss de aber wegen slelcht Weer ok immer weer upgeven. Mallory un Andrew Irvine sünd vun hör Upstiegsversöök nich mehr torüchkommen. Bit hüüd gifft dat Diskussionen um de Fraag, of se up den Tipp weern oder all vörher to Dood keemen. Mallory sien Liek wurr 1999 ahn eendüüdigen Bewies för dat Recken vun den Tipp funnen, Irvine is immer noch verschullen.

Ok in de 1930er Johren hemm mehrere britisch Expeditschonen versöcht, den Tipp vun den Mount Everest to recken, bi de ok eerstmals Tenzing Norgay as Dräger dorbi weer. In de 1940er Johren geev dat kien ernsthafte Bestiegensversöök.

In de 1950er Johren geev dat en Wettloop vun twee Natschonen um den Tipp. Dör de chineesch Okkupatschoon weer Tibet för Utländer nich mehr togänglich, aber dat Königriek Nepal, dat tüschen 1815 un 1945 Utländer de Inreis un dormit de Erkunnen vun den Himalaya verwehrt harr, sien Blockaadhollen intüschen upgeven un enkelt Expeditschonen genehmigt.[15] De Südwestsiet vun den Everest weer meest nich bekannt, Mallory kunn woll 1921 vun den Lho La ut en Blick up de Südsiet un up dat Western Cwm schmieten, of vun dor ut aber de Barg bestiegbor oder tominst de Südsaddel reckbor weer, bleev unbekannt.[16] 1951 hett en britisch Expeditschoon dissen Togangsweg erkunnd. 1952 wurrn twee Swiezer Expeditschonen genehmigt, de aber ok kien Spood harrn.

De spoodriek Eerstbestiegen[ännern | Bornkood ännern]

De Erstbestieger Edmund Hillary un Tenzing Norgay
Route vun de Everest-Bestiegen in' April/Mai 1953
Edmund Hillary, 1957 in de Antarktis, veer Johr nah sein Eerstbestiegen vun den Mount Everest

1953 wurr de negente britisch Expeditschoon to'n Mount Everest, ditmal ünner de Leiden vun John Hunt utricht. Nahdem mehrere Hoochlager erricht wurrn weern, wurrn twee Seilschapen bild. De eerste Seilschap sull quasi en gauen Schööt wagen, de tweet denn, wenn de eerst Seilschap ahn Spood bleev, dat letzte Hoochlager wieder nah baben verleggen. So sull dat Ünnernehmen goot gahn.

De eerste Seilschap bestunn ut Tom Bourdillon un Charles Evans. Se hemm an' 26. Mai den Südtipp reckt, mussen aber upgeeven, wiel de vun Bourdillon un sien Vader entwickelt slooten Suerstoffsysteme veriesen un dordör verseggen deen. Dat hett hör so völ Tiet köst, dat en wiedere Upstieg kien Chance för en sekeren Afstieg laaten harr. De tweete Seilschap hett nu en traditschonell, apen Suerstoffsystem bruukt. Twee Daag later hemm dat de Niegseeländer Edmund Hillary un de Sherpas Tenzing Norgay un Ang Nyima schafft, dat letzte Lager up en Hööcht vun 8510m to verleggen. Ang Nyima is denn weer afsteegen, wiels Hillary un Norgay an' 29. Mai um 6:30 Ühr in Richt Tipp upbraken sünd. Wiel se ut en gröttere Basishööcht upstiegen deen, hemm se den Südtipp all um 9:00 Ühr reckt. Gegen 10:00 Ühr hemm se en Felsstuuf, de later Hillary Step nömmt wurr un de dat letzte bargstiegerisch Hinnernis dorstellen dee, reckt. Gegen 11:30 Ühr stunnen de beid up den Tipp.

Hillary sien eerst Wöör an sien langjohrigen Früend George Lowe nah sien Rückkehr weern: engelsch: Well George, we finally knocked the bastard off. Översetten: George, wi hemm den Bastard toletzt doch dwungen. De Nahricht vun de spoodriek Eerstbestiegen keem in London an' Mörgen vun de Krönung vun Elisabeth II. an. An' 16. Juli 1953 wurr Hillary de Order of the British Empire verleeht, de to glieker Tiet sien Erheeven in den Adelsstand vun dat britisch Königriek bedüüden dee. Norgay wurr vun Elisabeth II. dör dat Verleehn vun de George Medal ehrt. De Erstbestiegen hett en groot internatschonal Echo utlööst un wurr as Eroberung vun den „darten Pool“ (nah Nord- un Süüdpool) fiert.

Well vun de beid toeerst up den Tipp stunn, weer Gegenstand vun en düchtigen Disput. En Tippfoto gifft dat blots vun Tenzing Norgay, wiel de nich in de Laag weer, de Kamera to bedeenen un somit kien Foto vun Hillary maken kunn. Hillary hett mal seggt, dat de Tipp vun den Everest kien gooden Oort weer, um dör jemanden dat Fotografeeren bitobringen. Tenzing Norgay wurr vun asiaatsch Siet as Eerstbestieger fiert un hüm sogor en Ünnerschrift ünner en entspreken Dokument afnödigt. He hett aber 1955 togeeven, dat Hillary toeerst sien Foot up den Tipp sett harr.[17] Beid hebbt aber dorup henwiest, dat de Eerstbestiegen dat Wark vun en Team ween weer, un bleven en Leven lang befrüend.

Hillary hett ok seggt, dat he sück nah Sporen umsehn harr, de eventuell vun en Tippgang vun Mallory oder Irvine stammen, aber he harr nichts erkennen kunnt, dat dorup henwies, dat dor tovör well ween weer. De Fraag, of he denken dee, dat he tatsächlich de Eerste ganz baben ween weer, hett he nich to wedderleggen entgegnet, dat he weeten dee, dat he ganz baben weer un ok heel weer rünnerkommen weer – un dat weer dat, worup dat ankommen dee.

1950er un 1960er Johren[ännern | Bornkood ännern]

1956 weer nochmals en Swiezer Expeditschoon an den Barg. Den Bargstiegers Ernst Schmied un Jürg Marmet an' 23. Mai as ok een Dag later Dölf Reist un Hansruedi von Gunten gelung de tweete bzw. de darte Bestiegen up de Route vun de Eerstbestieger. Ernst Reiss un Fritz Luchsinger gelung in' Rahmen vun disse Expeditschoon an' 18. Mai de Eerstbestiegen vun den benahberten Lhotse.[18]

Nordsiet vun den Mt. Everest

1960 wurr de Mount Everest eerstmals vun tibetisch Siet ut (Nordostgrat) dör en chineesch Expeditschoon besteegen. De Bargstieger Wang Fu-chou, Konbu un Qu Yinhua weern vermootlich de eersten, de den Second Step beklautern kunnen. Dat letzte Stück sall Qu Yinghua sogor up bloot Footen vun de Schuller vun en Teamkollegen schafft hemm. Disse Bestiegen wurr vereenzelt antwiefelt, wiel dat kien seker Dokumentatschoon för den Tippsieg gifft. En Foto vun disse Bestiegen wiest aber den Barg böverhalv vun den Second Step. Mittlerwiel wurrd disse Bestiegen offiziell anerkannt. Beter dokumenteert un dordör vereenzelt noch as Eerstbestiegen vun disse Route ansehn is de vun en ebenfalls chineesch Expeditschoon in dat Johr 1975.

1963 het de eerste amerikaansch Expeditschoon ünner de Leiden vun Norman Dyhrenfurth en nee Route över den Westgrat nommen. Tom Hornbein un Willi Unsoeld steegen vun dat Daal vun dat Swiegen ut up de Westschuller, folgten denn den Westgrat, mussen deen aber wegen to groot technisch Schwierigkeiten up den Grat in de Nordwand utwieken. Se steegen in de siether „Hornbein-Couloir“ nömmt Schlucht vun de Nordwand to'n Tipp un hemm denn de eerst Överschreeden vun den Mount Everest dörführt, indem se hör up de Südroute ansteegen Kameraden in' Afstieg folgen deen. Disse Överschreeden weer togliek de eerste Överschreeden vun en Achtduusender överhoopt.

De 1970er Johren[ännern | Bornkood ännern]

An' 16. Mai 1975 stunn mit de Japanerin Junko Tabei de eerste Fru up den Tipp. Wenig Daag later reck de Tibeterin Phantog as Deelnehmerin vun de chineesch Nordgrat-Expeditschoon as tweete Fru den Tipp. In dat sülvig Johr wurr de Südwestwand, de sück 2500m ut dat Daal vun dat Swiegen erheevt, vun en britisch Expeditschoon ünner Leiden vun Chris Bonington dör Doug Scott un Dougal Haston to'n eersten Mal bewältigt. An disse Wand weern tovör söss Expeditschonen scheitert. De Slötelstäe in disse is de Överwinnen vun en gewaltig Felsband böverhalv vun de mit Schnee füllt Rinne. Doug Scott un Dougal Haston hemm bi de Afstieg een Nacht in en Schneehöhl an' Südtipp in 8750m Hööcht biwakeert.

An' 3. Mai 1978 weer mit Robert Schauer de eerste Öösterrieker up den Tipp. He hett 18 Johr later noch mal baben stahn un 2044 gelung hüm dat noch eenmal. Blots fiev Daag later, an' 8. Mai 1978, hemm Reinhold Messner un Peter Habeler den Tipp eerstmals ahn tosätzlichen Suerstoff besteegen. Wieder dree Dag later reck Reinhard Karl ut de sülvige Expeditschoon as eerste Düütsche den Tipp. Wietut weniger bekannt is, dat in' Harvst vun dat sülvige Johr Hans Engl as eerste Düütsche den Tipp ebenfalls ahn tosätzlichen Suerstoff besteegen hett. Den Öösterrieker Franz Oppurg gelung an' 14. Mai 1978 de eerste Solobestiegen vun den Mount Everest.[19] De eerste düütsche Fru stunn 1979 up den Tipp: Hannelore Schmatz keem aber bi den Afstieg to Dood. De woll stuurste Grat-Route, de direkte Westgrat, wurr ebenfalls 1979 dör en jugoslaawsch Expeditschoon schafft. Andrej Štremfelj un Jernej Zaplotnik hemm dorbi stuurste Felspassagen överwunnen.

1980er un 1990er Johren[ännern | Bornkood ännern]

Basislager (ünnere linke Bildeck), Westflanke vun den Mount Everest un Khumbu-Iesbröök up nepaleesch Siet vun den Kala Patthar ut

In de 1980er Johren gelungen de eerst Winter- un de eerste Alleenbegahn as ok nee und swoor Routen up den Tipp. De eerst Winterbahn vun de Südsaddelroute hett 1980 en poolsch Expeditschoon maakt. An' 17. Februar hemm Leszek Cichy un Krzysztof Wielicki den Tipp reckt, wobi se mit Temperaturen vun bit to −45 °C un Windgeschwindigkeiten vun meest 200 km/h to kämpfen harrn. In dat sülvig Johr gelung Reinhold Messner de eerst Alleenbegahn vun de Barg in' reinen Alpinstil. Todem wurr de Nordwand vun de Japaners Takashi Ozaki un Tsuneo Shigehiro eerstmals vullständig dörsteegen. Jerzy Kukuczka weer mit en poolsch Expeditschoon an' Südpieler spoodriek. 1982 hett en sowjeetsch Expeditschoon en nee Route över den Südwestpieler eerstmal begahn. De Ostwand wurr 1983 dör de US-amerikaansch Bargstiegers Louis Reichardt, Kim Momb un Carlos Buhler dwungen. 1986 hemm Erhard Loretan un Jean Troillet dat Hornbein-Couloir dörsteegen.

1995 wurr de lang Nordostgrat vullstännig bit to'n Tipp begahn. In dat sülvig Johr hett dat de Schottin Alison Hargreaves as eerst Fru ahn tosätzlichen Suerstoff up den Tipp schafft.

1996 wurr de Saison dör twalf Doodfälle överschaddet, de bit to den Tiepunkt dödlichst Saison an' Mount Everest. In en an' Middag uptrecken Höhenstorm keemen mehrere Bargstieger ut de Tippzoon nich mehr torüch in hör Telten, ünner annern bannig erfohren Expeditschoonsleiter, de tovör all mehrfack baben ween weern. Eenzelheiten dorto stellt de Artikel Unglück an' Mount Everest (1996) dor.

De britisch Avendüerer Bear Grylls besteeg 1998 as dormals jüngster Brite mit 23 Johren den Mount Everest.

An' 27. Mai 1999 schaff Helga Hengge över de Nordroute as eerste Düütsche de spoodriek Bestiegen.

Siet 2000[ännern | Bornkood ännern]

Evelyne Binsack reck an' 23. Mai 2001 as eerste Swiezerin den Tipp. 2004 hett en russisch Expeditschoon en nee Route dör de Nordwand funnen, de wietgahnd en Direttissima dorstellt. An' 30. Mai hemm Pawel Schabalin, Ilja Tuchvatullin un Andrej Mariew den Tipp reckt.

To'n Anlaat vun de Olympisch Sömmerspelen 2008 in Peking wurr de olympisch Fackel wiels den Fackelloop an' 8. Mai 2008 vun Bargstiegern vun de tibeetsch Siet up den Tipp brocht.[20] Um dat medial beeter dorstellen to können, wurr de Straat to dat nördliche Basislager in dat Rongpu-Daal befestigt, un de Mobilfunkanbeeder China Mobile hett 2007 dree Sennenmasten (up 5200, 5800 un 6500m Hööcht installeert. Vör un wiels de Bestiegen mit de Fackel wee de Barg för all annern Bargstieger sparrt.

De Südkoreaner Park Young-seok, Kang Ki-seok, Jin Jae-chang un Shin Dong-min hemm 2009 en Nee Route in de Westwand begahn.

An' 18. April 2014 keemen up nepalesisch Siet 16 Minschen (dorünner dree Vermisste) dör en Lawine in den Khumbu-Iesbröök up 5.800 Meter Hööht to Dood, dat tödlichste Unglück in de bitherigen Bestiegenshistorie.[21] De nepalesisch Bargführer söllt doruphen all Touren in de loopen Saison afseggt hemm[22]; allerdings hett de Nepalesisch Bargstiegerverband een Dag later wedderspraken. Berichte över den Afbröök vun de Everest-Expeditschoonen weern dornah falsch.[23] Wohrschienlich is dat ünner de Sherpas ok to Handgemengen kommen. De Sherpas un Hoochdräger, de de Bestiegen fortsetten wullen, wurrn bedroht. Wiel nich all Reiseveranstalter den Verzicht up de Bestiegen in de Saison verklort hemm, hett de nepalesisch Regeeren dorup hoopt, dat de Sherpas hör Arbeit nah de een Week düern Truertiet generell weer upnehmen deen, wiel de Everest Expeditschoonstourismus en wichtige Innahmborn för Nepal dorstellt.[24] In dat Basislager funnen af den 24. April 2014 entsprekend Beraden tüschen dat Tourismusministerium un de Bargführers statt.[25] Dat seech so ut, as wenn eenig Expeditschonen hör Bestiegensversöök afbraken harrn, wiel in dat Basislager nich mehr noog Sherpas weern, um de Route mit Leddern un Fixseilen vörtobereiten.[26] Nah de Rückkehr vun eenig Bargsteiger nah Kathmandu hemm sück Berichte mehrt, wonah Icefall Doctors un Sherpas, de de Saison an' Barg fortsetten wullen, vun en lütt Grupp vun Sherpas, de wertschaplich un politische Interessen verfolgen deen, massiv bedroht wurrn weern.[27][28] De US-Amerikanerin Cleo Weidlich un de Chinesin Wang Jing wullen sück de Entscheeden vun de Sherpas aber nich buugen. Se sünd getrennt vunnaner mit Hubschraubern to dat Lager 2 up 6400 Metern Hööcht flagen, ofschons Hubschrauberflüüg böverhalv vun dat Basislager blots in' Rahmen vun Rettungsinsatzen erloovt sünd. Wiels Weidlich en Solobestiegen vun den Lhotse planen dee, is Wang Jing mit söben Sherpas to'n Tipp vun den Mount Everest los gahn. Doruphen hemm ok anner Bargstieger överleggt, to den Everest torüchtokehren.[29]

Kommerzielle Bestiegen[ännern | Bornkood ännern]

Basislager up nepalesisch Siet vun den Khumbu-Iesbröök ut ankeeken.

Siet den 1980er Johren is en regelrechte Everest-Euphorie utbraken, wat to en düütlichen Anstieg vun de Tall vun Tippbestiegen führt hett. Wiels bit 1979 – also binnerhalv vun 27 Johren siet de Eerstbestiegen – blots 99 Menschen up den Tipp weern (dree vun de tweemal), hett sück de Tall vun de Tippbestiegen tüschen 1980 un 1985 – binnerhalv vun blots söss Johren verdüppelt. 1993 hemm eerstmals mehr as 100 Minschen in een Johr den Tipp reckt. 2003 kunnen mit 266 eerstmals mehr as 200 Bestiegen tellt wurrn. 2007, de Rekordsaison weern dat denn sogor 604 Lüüd, de dat schafft hemm. Letztlich weern dat sogor 630 Bestiegen, wiel eenige den Barg mehrfack besteegen harrm.[30] Dat Spektrum vun de Tippaspiranten reckt vun erfohren Bargstiegern (Alpinisten) bit to wenig öövten, de sück up de vun hör Bargführer leggt Fixseile verlaaten mooten. De Kosten dorför bedragen tüschen 13.000 un 65.000 Dollar. In dat Johr 2010 steegen vun de nepalesisch Siet 30 Teams up, mit de 170 Bargstieger den Tipp reckt hemm. Alleen de staatlichen Permits för disse 30 Teams bedroogen 2.343.000 Dollar, dat sünd 77 Perzent vun all vun den Staat innommen Bestiegensgebühren in dat Johr 2010 (für eenig Bargen in Nepal wurrn de Permits nich vun den Staat, sonnern vun de „Nepal Mountineering Association“ vergeven).[31] Etwa en Drüddel vun de Bargstieger an' Everest hörrn to en kommerziellen Expeditschoon. Bestiegen ahn Suerstoff in Buddels sünd immer noch selten.

Dat Expeditschoons-Bargstiegen an' Everest in de klassisch „Himalaya-Belagerungstaktik“ wurrd siet den Spood vun Messner (1978 Bestiegen mit Habeler, 1980 Alleengang, beid Malen ahn künstlichen Suerstoff) immer kritischer sehn: De Antreckenskraft vun den hööchsten Barg vun de Eer lockt to völ, de sück disse Herutfordern blots stellen könnt, wenn se sück umfangriek Hülp koopen; Dräger, de hör vun dat Schleppen vun all Lasten mit Utnahm vun de minimalen persönlichen Utrüsten entbinnen, sogor Telten un de Slaapsacken wurrn vun Sherpas dragen, domit de düer betallen Kunn sien Kräfte för den Tipp upsporen kann. Vun völ ansehn Bargstieger wurr de Mount Everest wegen den grooten Andrang intüschen meeden.[32]

Yaks an' Khumbu-Gletscher up den Weg in dat Everest-BC

De Probleme rund um den Everest keemen in de Katastrophensaison 1996 to'n Vörschien, as up beid Sieden vun den Everest twalf Minschen to Dood keemen, wiel se vun unverwacht Weerumswünge hooch baben överrascht wurrn (→ Unglück am Mount Everest 1996). Disse Ereignisse sünd in den IMAX-Film Everest – Gipfel ohne Gnade un in de Böker vun Jon Krakauer (In eisige Höhen) un Anatoli Bukrejew (Der Gipfel. Tragödie am Mount Everest) markant beschreeven. De Routen up de hooch Hängen vun den Mount Everest kann man de Lieken vun storven Bargstieger sehn: Över 200 Minschen leeten bi den Versöök vun dat Bestiegen hör Leven. To groot is ganz apenkunnig de Versöök för vör nich utreckend Erfohrene, unbedingt up den hööchsten fasten Punkt vun de Eerböverflach stahn to willen. Babendrin wurr de Entscheeden to Ümkehr bi widrigen Verhältnissen wegen de slechteren Reaktschoon un dat inschränkt Denkvermögens infolg vun Anstrengung un Suerstoffmangel erschwert. An eenig vun de jewiels ahnhen bannig wenig „Fensterdaag“ in dat Johr (in' Mai, vör dat Upkommen vun den Monsun) stauen sück an de klautertechnisch swoor, mit Fixseilen afsekert Stäen de Upstiegswilligen deels mehrere Stünn lang: De Tiet löppt en weg, man köhlt bi dat Wachten ut un de Gefohr stiggt, nich mehr Daaglucht afstiegen to können. Well hooch baben an' Everest in de tweet Nacht kummt (de Endupsptieg moot in de Nacht dorför vör Middennacht anfangen), hettt extrem slecht Utsichten, ahn swoor körperliche Schäden (affrooren Tahnen, Fööt, Finger, Nöös) weer vun den Barg rünner to kommen. Ok de Hülpsmögelkeiten vun de Bargführer sünd in de extrem Ümgeven up de letzt tweeduusend Hööchtmeter bannig begrenzt. Hülp ünnerblifft faken ok wegen dat Risiko vun eegen gesundheitlicher Schäden oder wegen dat Verhinnern vun de eegen Chancen up den spoodrieken Bestieg vun den Tipp.

Umweltverneelen dör den Bargsport[ännern | Bornkood ännern]

En anner Problem disse Oort vun „Tourismus“ is, dat de Umweltverneelen vun de Lager dör Müll (Telten, Suerstoffbuddels, Eetensrest, Döösen un Medikamente) gewaltig un gau tonommen hett. De Südsaddel wurr all as „höchste Müllkippe der Erde“ betekent. Mittlerwiel wurrd vun de administrativ Siet verstärkt versöcht, disse Begleiterscheinungen to minneseeren. Jede Expedischoon moot en Müllpfand achterleggen, dat blots torüchbetallt wurrd, wenn de gesamte Utrüsten un sogor de Fäkalien ut dat Basislager weer aftransporteert wurrn. Todem wurrn in regelmatig Afstännen Expeditschonen utricht, de den Müll ut de Hoochlagern vun den Barg rünnerhalen.[33] Siet dat Fröhjohr 2014 sünd Bargstieger sogor verplicht, mindst 8 Kilogramm Oltmüll up den Afstieg intosammeln un mittobringen.[34]

Ok private Initiativen versöken, dat Problem to mildern. De Japaner Ken Noguchi hett all fiev Schoonmaakexpeditschonen utricht un dorbi negen Tünnen Afgefall aftransporteert.[35] 2010 fung en Initiative vun 20 Sherpas ünner de Leiden vun Namgyal Sherpa an, de dat Teel harr, den Barg vun mindst 3.000 kg Bargstieger-Müll (olt Telten, Taun, Suerstoffbuddels, Nehrensmiddelverpackungen usw.) to säubern. Blangen bi sullen ok de Lieken vun mehreren Bargstiegern (ünner annern Scott Fischer † 1996, Gianni Goltz † 2008, Rob Hall † 1996) burgen wurrn.[36] En wiedere Herutfordern för de empfindlich Hoochgebirgsökologie un för de Inheimischen is de Bauboom an' Everest, de en nee Kapitel vun den dortigen Frömdenverkehr inleiden deiht. Hotelähnliche Komfort-Lodges setten bither nich bekannt Maatstaffen, se befinnen sück nich mehr an de traditschonell Siedlungswoorpunkten un beeden för den „Komforttrekker“ en nich an de örtlichen Verhältnisse anpassten Luxus[37] (kiek ok Mount Everest Trek).

Statistik[ännern | Bornkood ännern]

Vör de utkeeken Tippdaag stiegen de Bargstieger an Fixseilen entlang dör de Lhotse-Wand. Baben up de Moräne is Lager II to erkennen.

Siet de Opdecken van 1852, dat de Everest de hööchste Barg vun de Eer is, mussen 21 Minschen hör Leven laaten, 15 Expeditschonen upbreeken un 101 Johren vergahn, bi de hööchste Punkt vun den Everest sluutend to'n eersten Mal betreeden wurr.

De Statistik list bit Enn' 2006 över 14.000 Bestiegensversöök, vun de 3057 spoodriek weern.[38] Blots etwa een vun fiev Aspiranten hett dat also schafft, den Tipp to recken. Bit Enn' 2010 könnt all tosommen 5104 spoodriek Tippbestiegen tellt wurrn. Dorvan wurrn blots 173 Bestiegen ahn Tosatzsuerstoff dörführt.[30] Demtog´folg sünd de Hälft vun all spoodriek Bestiegen bit Enn' 2010 binnerhalv vun fiev Johren (2006–2010) dörführt wurrn.

Bit Mai 2011 sünd an den Everest all tosommen 219 Menschen to Dood kommen.[39] Faken Doodsoorsaken sünd Afstörten, Verfreeren, Erschöpfung, Hööchtkrankheit un Lawinen. De meest Bargstieger verunglücken böverhalv von 8000m wiels den Afstieg.[38] Bestiegen ahn tosätzlichen Suerstoff sünd dörsnittlich blots half so faken spoodriek aber mit en düppelt so groot Doodsrisiko behaft as Bestiegen mit tosätzlichen Suerstoff. An' 23. Mai 2010, den bither gröttsten Anstorm, stunnen 169 Minschen up den hööchsten Barg vun de Eer.[30]

De flinkste Bestiegen gelung den Sherpa Pemba Dorjee, de an' 21. Mai 2004 den Upstieg vun dat Basislager to'n Tipp in blots 8:10 Stünn schafft hett. Up de Nordroute hollt Christian Stangl siet dat Jahr 2006 mit 16:42 den Rekord, wobi he allerdings an den vörschaven Basislager start is. Hans Kammerlander hett för de sülvige Route teihn Johr vörher blots wenig Minüüt länger bruukt. Bi disse Flinkbestiegen is aber to beachten, dat de Startpunkt bi jeder Bestiegen anners weer un de dorum meest nich mitnanner to verglieken sünd. De meest Bestiegen hett bither de Sherpa Appa dörführt, de mittlerwiel 21 Mal (Stand: Mai 2011)[40] up den Tipp stunn.

De jüngste Bestieger weer de US-Amerikaner Jordan Romero, de 2010 in dat Öller vun 13 Johren den Tipp recken dee. Mit en Öller vun 80 Johren weer de Japaner Yuichiro Miura an' 23. Mai 2013 de öldste Minsch up den Tipp. He weer dormit ok de öldste Minsch överhoopt, de je up en Achtduusender stunn.[41] De bither öldste Fru, de up den Everest weer, is de Japanerin Tamae Watanabe. Se reck eerstmals an' 16. Mai 2002 as all dormals mit 63 Johren oldste Bestiegerin den Tipp över de Südostroute vun Nepal ut. Dör en wieder Begahn vun den Tipp an' 19. Mai 2012 över de Nordroute vun Tibet ut, hett se hör eegen, bit dorhen nich slahn Öllersrekord up 73 Johr erhöht.[42]

Routen[ännern | Bornkood ännern]

De beid Hööftrouten vun den Mount Everest.

An' Everest gifft dat hüüd all tosommen 20 Routen. De beid Standardrouten sünd de Südroute un de Nordroute. De wiederen Routen sünd technisch düütlich stuurder un to'n gröttsten Deel ok blots eenmal begahn wurrn.

Endpunkt vun alle Routen is en blots etwa twee Quadratmeter groot Tippplateau. De chineesch Nordroute is in' Vergliek to de nepalesisch Südroute mit etwa 40.000 US-$ (Stand 2005) för den tahlen Kunn um een Drüddel „prieswerter“, wenn man sück en vun de tallriek führt Expeditschonen anslutt. De Grund dorför sünd logistisch Vördeelen (leeger Gebühren för de staatlich Genehmigung vun en Expeditschoon, Tall vun den notwennigen Yaks un Träger, Tall vun de Suerstoffbuddels usw.). De perzentuale Spoodrate vun de Nordroute is aber wegen de bannig wiet Weeg minner as up de Südroute. In jeden Fall moot man sück de Gefohren vun den minn Suerstoffgehalt vun de Luft, unverwacht un gau Weerumswünge un düchtig, besünners kolt Winde up de Graten bewusst ween. De Upenholt in de so nömmt Doodszoon böverhalv vun 7500m is up de Nordroute um een bit twee Daag länger; dementsprekend is dat Risiko, wegen schlecht Weer baben fasttositten oder gor ünnerwegens in Nebel oder in en Schneestorm to geraden, up de Nordsiet höhger.

Südroute[ännern | Bornkood ännern]

Khumbu-Iesbröök. De Tipp is ut disse Perspektive nich to sehn.

De Südroute gellt as Standardroute un wurr ok bi de Eerstbestiegen wählt. Vun dat Basislager up de nepalesisch Südsiet up etwa 5400m Hööcht führt se tonächst dör den Khumbu-Iesbröök (Khumbu Icefall): en steil Passage, in de dat Gletscheries ut dat Daal vun dat Swiegen 600 Meter affallt un in groot Blöcke – so nömmt Séracs – kört breckt, de de Upstieg bannig stuur maakt. Dor se wegen de Iesbewegen jedertiet umstörten könnt, is dat ratsam, blots an kolt Daagtieden dör dortoklautern. De Khumbu-Iesbröök wurrd jewiels to Saisonanfang vun en Team ut Sherpas mit Leddern un Fixseilen sekert. Disse sekert Route wurrd vun all Expeditschonen gemeensam bruukt.

De wiedere Verloop vun de Route führt dör dat Daal vun dat Swiegen (Western Cwm, „kuum“ utspraken, aut dat Walisischen). Dat Western Cwm is en vun Mount Everest, Lhotse un Nuptse inslooten Kar mit etwa 3 Kilometer Längt un dat hööchstliggen Kar vun de Eer. Nahdem man den Daalkeetel dörsteegen hett sett sück de Weg över de vergletscherte westliche Lhotse-Flanke fort. Se is etwa 60 Grad steil un umfaat 1000 Hööchtmeter. In den böveren Deel vun de Wand führt de Route över den Genfer Sporn to'n tüschen Lhotse un Everest liggen Südsaddel (South Col) up etwa 8000m Hööcht, wo meest all Expeditschonen dat Hoochlager för de Tippdeelstreck inrichten. Dat wurrn allerdings ok all noch höhger liggen Lager inricht. Vun' Südsaddel ut führt de Weg den Grat vun den Everest rup bit to'n Südtipp etwa 100 Hööchtmeter ünnerhalv vun den eegentlichen Tipp, denn över dat letzt groot Hinnernis, en etwa twalf Meter hooch, meest senkrechte Felskant, den Hillary Step.

Nordroute[ännern | Bornkood ännern]

Rongpu-Daal un Nordwand, dorvör de Changtse

De Alternative to de Südroute is de Nordroute von de chineesch Siet ut. Se fangt in dat Rongpu-Daal mit en Basislager in etwa 5300m Hööcht an un führt in en Tweedaagtreck mit Yak-Transport in dat Daal vun den östlichen Rongpu-Gletscher, wo sück an' Foot vun de Nordsaddel-Wand dat vörschaven Basislager (ABC, advanced base camp) befind. Denn geiht de Tour den Steilhang rup up den Nordsaddel (North Col) mit etwa 7000m Hööcht, vun wo ut de utsett Tippgrate (Nordgrat un Nordostgrat) den wiederen Upstieg över weniger neegt Grate (in' Vergliek to de steilere Südroute) mögelk maken. Ernsthaft kräftetehren un klautertechnisch Hinnernis is achter dat letzt Lager in 8300m Hööcht hooch up den böveren Grat de middlere vun de dree Felsstufen (Second Step) mit en Foothööcht vun etwa 8610m. De Second Step wiest en Klauterhööcht vun etwa 40m up, de letzt 5 Meter sünd meest lotkrecht. Hier wurr vun en chineesch Expeditschoon in dat Johr 1975 en Ledder fastmaakt. Vun dor führt de tomeest up den Grat verloopen Route noch recht wiet un ok över datbit to 50 Grad steile Tippschneefeld. Bi sien Alleenbegahn vun den Mount Everest is Reinhold Messner den Second Step umto gahn un hett en Weg dör dat Norton-Couloir wählt.

Direttissime[ännern | Bornkood ännern]

Twee vun de dree Hööftwanden wurrn all in etwa direkt Falllien to’n Tipp (Direttissima) dwungen: 1975 de Südwestwand un 2004 de Nordwand. An de Ostwand (Kangshung-Wand) gifft dat twee besteegen Routen, de aber nich as Direttissime tellt wurrn können. De Ostwand- oder Kangshung-Direttissima is somit bitlang nich bewältigt. Wull man dat versööken, muss man in en vun de – vun' Foot to'n Tipp rekent – hööchsten Wanden vun de Eer wiet mehr as 3500 Meter steil, lawinengefährdeten Felsen dörstiegen.

Luftfohrtüüch an' Everest[ännern | Bornkood ännern]

An' 3. April 1933 wurr de Mount Everest eerstmals vun en Floogtüüch overflagen, en Westland PV-3 (Kennung: G-ACAZ) un en hör begleiten Westland PV-6 (G-ACBR), beid utrüst mit en Bristol-Pegasus-Motor. Ünner de Leiden vun Douglas Douglas-Hamilton, Lord Clydesdale un laterer 14. Duke of Hamilton, wurrn wiels den Floog mit apen Düppeldecker wichtig Erkenntnisse över Flüüg in groot Hööchten sammelt, de to de wiedere Entwicklung vun de Druckkabine bidragen deen.

De Franzoos Didier Delsalle is an' 14. un an' 15. Mai 2005 as eerst Minsch up den Tipp vun den Mount Everest land: mit een besünners torecht maakt Hubschrauber vun den Typ Eurocopter AS 350 B-3, mit „Hover Landings“. Dat heet bi meest vull Motorleistung blots eben upsett, um bi Gefohren oder Böen unmittelbor weer starten to können. He is up den Tipp nich utsteegen un kunn dor ok kien Lasten upnehmen.[43]

2007 hett Bear Grylls den Mount Everest mit en Motorscherm överflagen.[44]

Dokumentatschonen un Speelfilme (Utwahl)[ännern | Bornkood ännern]

Literatur[ännern | Bornkood ännern]

Weblenken[ännern | Bornkood ännern]

Everest, Lhotse und Nuptse an' Mörgen
Mount Everest. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

Enkeld Nahwiesen[ännern | Bornkood ännern]

  1. Dat Qomolangma Biosphere Reserve up de Websteeden vun de UNESCO
  2. Clements R. Markham: A Memoir on the Indian Surveys. (PDF-Datei; 57,80 MB) 2. Uplaag W.H. Allen & Co., London 1878. Digitalisat up archive.org
  3. Proceedings of the Royal Geographical Society of London, no.IX, S. 345 Digitalisat up Google books
  4. G. O. Dyhrenfurth: Zum Dritten Pol. München, 1952, S. 27 ff
  5. Sir George Everest hett de nah hüm nömmt Barg nie nich sehn.
  6. G. O. Dyhrenfurth: Zum Dritten Pol. München, 1952, S. 28 f
  7. The Geology of Mt. Everest Region (Nepal side) (afropen an' 31. Dezember 2014)
  8. Harutaka Sakai et al.: Geology of the summit limestone of Mount Qomolangma (Everest) and cooling history of the Yellow Band under the Qomolangma detachment. Island Arc 14 (2005), S. 297–310.
  9. a b John Ford Shroder, Jr.: Everest, Mount, mountain peak in the Himalayas of southern Asia, considered the highest mountain in the world. Publinet Switzerland (afropen an’ 7. Januar 2015)
  10. Lawrence W. Swan: The Aeolian Biome. BioScience 42 (1992), No. 4, S. 262–270.
  11. Heribert Schöller: Flechten – Geschichte, Biologie, Systematik, Ökologie, Naturschutz und kulturelle Bedeutung. Schweizerbartsche Verlagsbuchhandlung, Frankfort an'n Main 1997, ISBN 3-7829-1151-2, S. 21–28
  12. John Hunt: The Ascent of Everest. Hodder & Stoughton 1953, Kapitel 14.
  13. jochenhemmleb.com
  14. GPS-Meeten van 1999
  15. Steven Venables: Everest. Die Geschichte seiner Entdeckung. München 2007, S. 21 u. S. 150
  16. Steven Venables: Everest. Die Geschichte seiner Entdeckung. München 2007, S. 77 f.
  17. Tenzing Norgay und James Ramsey Ullman, Man of Everest (1955)
  18. Jahre Everest-Lhotse-Expedition, archiveert up web.archive.org, afropen an' 3. Oktober 2012.
  19. Buch der Rekorde
  20. http://www.tagesschau.de/ausland/olympia180.html
  21. Rajan Pokhrel: At least 12 killed in Everst avalanche. In: The Himalayan vom 18. April 2014; Deutsche Welle (18. April 2014): Lawinen-Katastrophe am Mount Everest; Frankfurter Allgemeine (FAZ.NET), 18. April 2014: Mount Everest – Lawine tötet zwölf Sherpas; Jonah Goles: Everest Deaths – How Many Sherpas Have Been Killed? In: Outside Online, 18. April 2014; Zeit-Online vom 20. April 2014: Suche nach vermissten Bergsteigern am Mount Everest eingestellt.
  22. Spiegel Online vom 22. April 2014: Lawinenunglück: Sherpas sagen alle Touren zum Mount Everest ab.
  23. Update on avalanche on Everest- 23 April
  24. Stephanie Geiger: Der Gipfel ruft. Auch nach der Tragödie am Mount Everest ist ein Streik der Sherpas unwahrscheinlich – schon deshalb, weil sie das Geld brauchen.
  25. Birgit Lutz: Arbeitskampf am Mount Everest. In: Süddeutsche Zeitung vom 24. April 2014, S. 8 (online); Spiegel-Online vom 25. April 2014: Nach der Tragödie in Nepal:Everest-Tourismus ist Selbstbetrug!
  26. Expeditionen am Mount Everest brechen die Zelte ab, in: Frankfurter Allgemeine Zeitung, 28. April 2014
  27. http://keswick-bed-and-breakfast.blogspot.de/2014/04/an-awful-tragedy-that-has-been.html
  28. http://www.irishsevensummits.com/index.php/component/content/article/78-irish-seven-summits/120-mt-everest-2014
  29. Stephanie Geiger: Zwei Frauen wollen allein auf den Everest, in: Frankfurter Allgemeine Zeitung, 13. Mai 2014
  30. a b c http://www.8000ers.com/cms/en/everest-general-info-185.html, 8000ers.com, Everest – Besteigungsstatistiken, vun Eberhard Jurgalski (engelsch)
  31. Robert Lessmann: Everest – „Playground of the world“. In: Ders. (Hrsg.): Die kleinen Menschen, die große Lasten tragen. Wien 2008. ISBN 978-3-85476-263-8. S. 62; Government of Nepal, Ministry of Culture, Tourism and Civil Aviation: Nepal Tourism Statistics 2010. S. 65, 95.
  32. vgl. to dissen Problemkomplex z. B.: Robert Lessmann: Everest – „Playground of the world“. In: Ders. (Hrsg.): Die kleinen Menschen, die große Lasten tragen. Wien 2008. ISBN 978-3-85476-263-8. S. 61-65
  33. Nepal verordnet Säuberung des Mount Everest. Innovation Report, 12. Juli 2005 (online)
  34. http://www.bbc.com/news/world-asia-26420855, Nepal says Everest climbers ‚must collect 8kg litter‘, BBC News (engelsch), van' 3. März 2014
  35. Japaner sammelt neun Tonnen Abfall am Everest. Spiegel online, 29. Mai 2007
  36. http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/8633058.stm, Everest ‚death zone‘ to be cleaned up, Joanna Jolly, BBC News (engelsch) van' 20. April 2010
  37. Robert Lessmann: Bauboom am Everest, in: Ders. (Hrsg.): Die kleinen Menschen, die große Lasten tragen. Wien 2008. ISBN 978-3-85476-263-8. S. 71-73
  38. a b Paul G. Firth, Hui Zheng, Jeremy S. Windsor, Andrew I. Sutherland, Christopher H. Imray, G. W. K. Moore, John L. Semple, Robert C. Roach, Richard A. Salisbury: Abstract online, Mortality on Mount Everest, 1921–2006: descriptive study (engelsch) DOI= 10.1136/bmj.a2654
  39. Eberhard Jurgalski: Fatalities – Everest, 8000ers.com van' 6. Mai 2011 (afropen an' 21. Januar 2015), PDF to'n Download.
  40. Sherpa besteigt Mount Everest zum 21. Mal. NZZ online, 11. Mai 2011
  41. Liste mit Personen, de bi en 8000er-Bestiegen mehr as 65 Johr olt weern, www.8000ers.com
  42. Japanerin ist älteste Frau auf dem Mount Everest, Zeit Online, 19. Mai 2012
  43. Hubschrauber-Höhenrekord: Wird es bald einen Lift zum Everest geben?, Spiegel Online, 26. Mai 2005
  44. Flying over the top of the world, BBC News, 17. Mai 2007 (engelsch)