Zum Inhalt springen

Makedonien (Region)

Vun Wikipedia
De Region Makedonien up de Balkanhalfinsel

De Region Makedonien , up Greeksch: Μακεδονία, Makedonia) is en histoorsche Landschop up den Balkan. Dat langt over de greeksche Region Makedonien, dat Land Noordmakedonien un den Oblast Blaguvgrad in’n Süüdwesten vun Bulgarien hen. De ganze Region is um un bi 67.000 km² groot un dor leevt bi 5 Millionen Lüde in.

De Region Makedonien is en vun de Landstreeke up den Balkan, wo dat an’n meisten Striet um geven hett. 1912, as ganz Makedonien noch Deel vun dat Osmaansche Riek weer, hett de so nömmte Makedoonsche Frage den Grund geven for de beiden Balkankriege, de denn wedder up den Eersten Weltkrieg toföhrt hefft. Nadem Jugoslawien ut’neen fullen weer, is de „Sozialistische Republiek vun Makedonien“ en unafhängigen Staat wurrn un hett den Naam „Republiek Makedonien“ annahmen. De Naam vun düsse Republiek is ut greeksche Sicht so interpreteert worrn, as wenn de Staat de greekschen Rebeden von de Region Makedonien beanspruchen dö[1], vundeswegen is in’n internationalen Verkehr over de „Vörmolige Jogoslaawsche Republiek Makedonien“ snackt worrn (mit de engelsche Kortform FYROM, the Former Yugoslav Republic of Macedonia). De Naamstried twüschen Grekenland un Makedonien is 2019 bileggt worrn, as sik de Staat Makedonien den ne’en Naam Noordmakedonien geven hett.

Makedonien in de Antike

[ännern | Bornkood ännern]

Makedonien in dat Middeloller

[ännern | Bornkood ännern]

Slawen wannert to

[ännern | Bornkood ännern]
Slaawsche Stämme (orange) up den Balkan in dat 7. Johrhundert, Grenz vun Byzanz lila

Al in dat 4. un 5. Johrhunnert sünd Hunnen un Goten in Makedonien inbraken. Se hefft sik dor avers nich dallaten. Vun dat 6. un 7. Johrhunnert af an hefft sik Slawen up’n Balkan ansiedelt. Ok in Makedonien un grote Deele vun Grekenland sünd se dormols tohuse ween.[2] Nu sünd de Inwahners duchtig dör’nanner mengelt wurrn: Neven de neen slaawschen Stämme geev dat dor nu Paionen (protobulgaarsche Stämme ut Paionien unner Leit vun de Kuvers[3] ), antike Makedonen un annere Völkers. Al in dat 7. Johrhunnert weer de Indruck vun de Slawen al so dull, dat Makedonien in byzantiensche Borns den Naam Sklavinia (Σκλαυινία) kregen hett.[4] Man in de Städer hett sik de byzantiensche Kultur noch lang holen. In dat byzantiensche Riek hefft de Slawen en bannige Rull speelt. Se hefft sik in allerhand Gemarken, sunnerlich in de Midden vun dat ole Maedonien un Thrakien, utbreedt. De Inwahners, de dor vordem leevt harrn un de greeksche Spraak un Kultur annahmen harrn, sund vun de Slawen jummers mehr na de Küsten henschaven wurrn. Blot en paar hellenische Eilannen hett dat in dat Binnenland noch geven.

Vun dat 8. Johrhunnert af an is de Naam „Makedonien“ overgahn up en anner Region, veel wieter hen na Osten to. Düsse Region stimm nich mit dat antike Makedonien overeen un ok nich mit de hüdige Region. In dat Middeloller hefft de Gemarken um de Stadt Adrianopel rüm, in dat hüdige Thrakien, den Naam Makedonien kregen. Eerst mit den Klassizismus un mit den Striet um de Unafhängigkeit vun de Völker up’n Balkan hett de hüdige Region Makedonien ehren antiken Naam torüch kregen. In’t Middeloller hett se meist Pelagonien oder Kisinas heten.

Süüdoosteuropa un Lüttasien in’t Johr 910
Süüdoosteuropa un Lüttasien um 1000 rüm

In dat 9. Johrhunnert is de grottste Deel vun de hüdige Region Makedonien in de Hand vun dat eerste Riek vun de Bulgaren mit ehren Herrscher Krum Khan kamen. Sunnerlich Thrakien un Makedonien sünd dormols vun de Bulgaren un ehre Könige Presian I. (836–852), Boris I. (852–889), Simeon I. (893–927) un Peter I. (927–969) regeert wurrn. In düsse Tied hett sik de christliche Gloov in düsse Gemarken utbreedt un de Slawen ehre Literatur is bannig upkamen. Nadem Zar Peter I. 969 sturven weer, gung dat los, un dat eerste Riek vun de Bulgaren is ut’neen fullen. De Byzantiners hefft unner ehren Kaiser Basileios II. (bulgaarsch Wasilij II.) „Bulgarroktonos“ (de Bulgarenslachter) an’n 29. Juli 1014 de Bulgaren unner ehren Zaren Samuil slahn. So keem de hüdige Region Makedonien wedder in byzantiensche Hannen. Man dat Tweete Bulgarenriek hett grote Deele vun Makedonien (un Thrakien) wedder an sik rieten konnt, sunnerlich in’n Norden. 1224 hett dat Despotat Epirus den Süden vun dat antike Makedonien erovert un de Stadt Thessaloniki innahmen. As sik dat Despotat Epirus utbreden dö, stott dat mit dat Bulgarenriek tosamen, wat sik ok utbreden dö.

Süüdoosteuropa un Lüttasien 1265

De Bulgaren hefft 1230 unner Zar Iwan Asen II. de Slacht vun Klokotniza wunnen. So keem de Region Makedonien wedder in bulgaarsche Hannen. 1259 hefft sik de Byzantiners mit de Slacht vun Pelagonien wedder den süüdlichen Deel haalt.

Serben speelt ok mit

[ännern | Bornkood ännern]

In de Midden vun dat 14. Johrhunnert speel dat Königriek Serbien mit un erover unner Stefan Uroš IV. Dušan bit 1355 de ganze hüdige Region Makedonien un grote Deele vun den fasten Wall in Grekenland. Blot Thessaloniki un umto konnen de Serben nich kriegen. Na den König sien Dood 1355 hefft de Byzantiners for en lüttje Tied allens wedder in’e Hand kregen, dormank ok de histoorsche Region Makedonien.

Makedonien unner dat Osmaansche Riek (1371–1800)

[ännern | Bornkood ännern]
Süüdoosteuropa un Lüttasien 1355

Vun 1371 af an is de Region Makedonien lütt bi lütt dör dat Osmaansche Riek erovert wurrn. 1369 maakden de Osmanen unner ehren Sultan Murat I. Adrianopel to ehre Hööftstadt. 1371 hett en Armee ut Serben un Bulgaren unner de Serben ehre Könige Jovan Uglješ un Vukašin Mrnjavčević in de Slacht an de Maritza gegen de Osmanen verlaren. Na düssen Sieg sünd de Osmanen jummerlos wieter na Westen trocken un hefft dor ok Makedonien bi in’e Hand kregen. 1387 hefft de Osmanen sik Thessaloniki grepen. 1389 is denn de Slacht up dat Amselfeld slahn wurrn. Dor hefft de Osmanen wedder wunnen. Nu stunn ehre Herrschop over Makedonien up fastern Grund. Skopje is denn 1392 besett wurrn.

Balkanhalfinsel in de Johre 1453 bit 1888.

Bulgarien un ok dat Byzantiensche Riek konnen gegen de Osmanen nich gegen an. Woll kreeg Kaiser Manuel I. Thessaloniki wedder in’e Hand, man al 1423 hett Byzanz en Garnison ut Venedig in düsse Stadt un ok up Kassandra tolaten mösst. Man hulpen hett dat nix: 1430 harrn de Osmanen wedder dat Seggen in Thessaloniki. Dor weer de ganze Region Makedonien mit unner de Kuntrull vun dat Osmaansche Riek. So is dat for de tokamen 500 Johre bit 1912 ok bleven.

De Johre bit 1919

[ännern | Bornkood ännern]

As de Süden vun Grekenland vun dat Osmaansche Riek free kamen weer un denn 1829 de Staat vun Grekenland utropen wurrn weer, gung dat for veel Greken um de so nömmte Megali Idea („Grote Idee“). Dor stunn de Plaan achter, ok den Rest vun de greekschen Gemarken vun de Osmanen ehr Jück free to maken. Tolest scholl dat en groot Grekenland mit de Hööftstadt Konstantinopel geven.

Balkanhalfinsel mit Makedonien 1888

1864 höör de Region Makedonien noch heel un deel to dat Osmaansche Riek to. Se weer updeelt in sess Bezirke vun de Verwaltung (Vilayet). Düsse Vilayets weern (Hööftstadt in Klammern) Adrianopel (Edirne), Selanik (Thessaloniki), Manastir (Bitola), Yanya (Ioannina), Ishkodra (Shkodra) und Kosovo (Skopje).[5]

En gemeensame Verwaltung in een Vilayet Makedonien oder Mazedonien hett dat bit 1903 nich geven. Vun 1903 af an is avers in dat Osmaansche Riek vun de vilayat-i selase (dree Vilayets) snackt wurrn. Unner düssen Naam is de Region Makedonien dormols tohopenfaat wurrn.[6]

Bulgarien weer 1878 dör den Vorfreden vun San Stefano vun de Törken free kamen. Man Makedonien bleev bi dat Osmaansche Riek. So harrn dat de Grootmächte up den Berliner Kongress in datsülvige Johr afmaakt.

Makedonien 1913

Serbien, Bulgarien, Grekenland un Montenegro harrn sik to’n Balkanbund tohopen daan. 1912/13 hett düsse Bund Krieg föhrt gegen dat Osmaansche Riek. Dor gung dat um Makedonien un Thrakien bi (Eersten Balkankrieg). De Törkei möss ehre Länner in Europa to’n groten Deel upgeven. Dat duer nich lang, denn geev dat Striet dor um, wie de Länner, de nu de Törken ut’e Hand reten wurrn weern, verdeelt weern schollen. So keem dat al 1913 to’n Tweeten Balkankrieg. Düssen Krieg hett Bulgarien verlaren un so keem de grote Deel vun de eroverten Länner an Grekenland („Greeksch Makedonien“ oder „Ägäis-Makedonien“) un an Serbien („Vardar-Makedonien“ oder „Süüd-Serbien“. De noordööstliche Deel is dormols an Bulgarien fullen („Pirin-Makedonien“/Oblast Blaguvgrad). En lüttjen Deel is ok an Albanien kamen („Mala Prespa“).

In den Deel vun Makedonien, de to Grekenland kamen weer, leven dormols 528.000 oder 44,18 % Lüde, de Greeksch snacken döen. 465.000 oder 38,91 % weern Törken oder Pomaken (bulgaarsche Muslime). Denn geev dat noch 104.000 oder 8,7 % Bulgaren un Slawen un 98.000 Joden, de Ladino snacken döen un Walachen.[7]. In den Eersten Weltkrieg is de Region Makedonien wedder an Bulgarien anslaten wurrn, man 1919 hett Bulgarien de Gemarken, de dat erovert harr, wedder verlaren un de Grenzen vun 1913 sünd wedder herstellt wurrn. De serbische Deel vun Makedonien is dor bi to dat Königriek vun de Serben, Kroaten un Slowenen kamen.

De Verdrag vun Lausanne mit de Törkei harr dat 1923 so regelt, dat en Barg Inwahners twuschen Grekenland un de Törkei uttuuscht wurrn sünd. Ut den greekschen Deel vun Makedonien sünd dor 350.000 Törken verjaagt wurrn, un ut de hüdige Törkei mössen 565.000 Greken, sunnerlich ut Konstantinopel un Smyrna (Izmir) weg. Ut Greeksch-Makedonien sünd denn ok noch 86.000 Bulgaren na Bulgarien umsiedelt wurrn. Wegen düsse Saken leevt hüdigendags in düsse Gemarken meist blot noch Greken. Dat weer dormols dor up afsehn, en greekschen Nationalstaat tostanne to kriegen, wo blot man een Spraak snackt warrt. An Stäe vun slaawsche Oortsnaams sünd greeksche Naams sett wurrn un bit Enne vun de 1940er Johre hefft de greekschen Behörden de Lüde, de slaawsch snacken döen, triezt un piesackt, wo dat man gung.

In dat Königriek vun de Serben, Kroaten un Slowenen (vun 1929 af an „Königriek Jugoslawien“) sünd de Slawen, de in Makedonien leven döen, vun de Behörden as „Süüd-Serben“ ankeken wurrn)

In den Tweeten Weltkrieg stunn, vun 1941 af an, de nöördliche Deel vun Makedonien unner de Herrschop vun bulgaarsche Besetters, en lüttjen Deel weer ok vun düütsche Truppen besett. 1944 sünd de Grenzen ut de Tied vor den Krieg wedder herstellt wurrn.

De kole Krieg (1945–1990)

[ännern | Bornkood ännern]

Binnen de Sozialistische Föderative Republiek Jugoslawien stunn de Republiek Makedonien ganz achtern an, wat de Weertschop angung. Weniger, as 75 % vun den Döörsnitt vun ganz Jugoslawien hett de Weertschop in düsse Republiek tostanne brocht. En grote Rull hett dor de Bueree speelt, sunnerlich de Anbo vun Tobak un Katuun up unbannig veel vun dat Land. Rohstoffe hett dat nich veel geven un so is de Industrie in Makedonien nich groot in’e Gangen kamen. En beten Stahl un Textilien is avers produzeert wurrn.

Ut de makedoonschen Gemarken, de to Grekenland tohören döen, sünd in de 1950er un 1960er Johre allerhand Lüde afwannert. Sunnerlich Westmakedonien weer dor bedrapen vun. Nich blot sünd (Slawo-)Makedoniers afneiht, vunwegen, dat jem dat Recht up ehr egen Kultur afspraken wurrn is, man ok sünd Greken un Slawomakedoniers weggahn ut ehre Heimat, weil dor keen Geld to verdenen weer.[8]

De Regeerungen vun Grekenland na den Krieg, hefft vun 1950 af an nich tostahn, dat dat overhoop en (slawo-)makedoonsche Minnerheit geev in Grekenland. Vundeswegen hefft se dat nich tolaten, dat Recht up egen Spraak, apentliche Ämter un ok Scholen ut to öven. Dor is ok dat Straafrecht bi insett wurrn.[9] Sunnerlich böös seeg dat ut for de Slawen in den greekschen Deel vun Makedonien, as in Athen vun 1967 bit 1974 de Militärdiktatur seten hett. Vun 1974 af an weer de Situation vun de slawo-makedoonsche Minnerheit beter, man noch up den hüdigen Dag hefft Organisationen, de sik um de Minschenrechte scheren doot, dor noog over to schimpen.[10][11][12][13] De Staat vun Grekenland lett de makedoonschen Slawen as egen Volksgrupp jummers noch nich gellen. Se snackt lever vun „slawophone Greken“ (Greken, de Slaawsch snacken doot).[14].

Ok Bulgarien hett en slawo-makedoonsche Nation nich gellen laten. Twuschen 1952 un 1967 hett Bulgarien sik dor bannig um in de Klatten harrt mit Jugoslawien, vunwegen, dat Jugoslawien just annersrum meen, dat geev en slawo-makedoonsche Nation. Vundeswegen hett Jugoslawien ok jummers en Oog smeten up de slawo-makedoonsche Minnerheit in Noordgrekenland. Grekenland meen dor over, dat keem nich, vunwegen dat Jugoslawien de Kultur vun de Slawen up de Been hölpen wull, man dor steek veel mehr de Wunsch vun Jugoslawien achter, düsse Deele vun Grekenland, un sunnerlich de Stadt Thessaloniki, in’e Hand to kriegen.[15]

Volk un Spraak vun de Slawo-Makedonen

[ännern | Bornkood ännern]

De Region „Vardar-Makedonien“ weer 1946 Deelrepubliek vun den Bundsstaat Jugoslawien wurrn mit den Naam „Sozialistische Republiek Makedonien“. De Makedoniers sünd dor as en egenstännige Nation bi ankeken wurrn. To desülvige Tied is ok en Reform vun de slawo-makedoonsche Spraak in Updrag geven wurrn: De Makedoonsche Spraak is dormols, up de Grundlaag vun de westmakedoonschen Dialekte, to en Standardspraak utboot wurrn. Düsse Spraak weer al 1944 as Amtspraak for de tokümstige Sozialistische Republiek Makedonien utropen wurrn.[16][17] Later is dor en moderne Spraak vun wurrn, wo een allens mit maken kann un de for allens docht. De Serbsche Spraken hett dor en duchtigen Indruck up achter laten.[18] En eerste Standard-Grammatik vun de makedoonsche Literaturspraaken is vun Blaze Koneski rutbrocht wurrn.[19].1958 is denn ok en autokephale makedoonsch-orthodoxe Karken grünnt wurrn, ofschoonst de Greeksch-orthodoxe Karken dor bannig gegenan gahn is.[20] 1967 hett de Russisch-orthodoxe Karken de makedoonsch-orthodoxe Karken as autokephal gellen laten.


Vun 1990 bit up den hüdigen Dag

[ännern | Bornkood ännern]

Nadem Jugoslawien ut’neen fullen weer, hett de vörmolige Deelrepubliek Makedonien an’n 19. November 1991 ehre Unafhängigkeit utropen unner den Naam Republiek Makedonien. 1993 is se in de Vereenten Nationen upnahmen wurrn. Grekenland hett dat nich for’n Spaaß ankeken, as de Republiek Makedonien bi de Verklaren vun ehre Unafhängigkeit 1991 en Nationalflagg präsenteert hefft, wo de Steern vun Vergina up to sehn is. De weer 1978 in Vergina in den Norden vun Grekenland bi Utbuddeleen funnen wurrn. Grekenland sütt dat dor as en Teken for an, dat de Republiek Makedonien dat dor up afsehn hett, all Gemarken vun de ganze „Region Makedonien“ unner een Flagg tohopen to faten. So geiht Grekenland allerwegens dor gegen an, dat sien nördlichen Naber den Naam „Makedonien“ alleen bruken deit un besteiht dor up, dat de Tosatz „FYROM“ (Former Yougoslawian Republic of Macedonia) vorweg stahn mutt. Dat heet „vormolige jugoslaawsche Republiek Makedonien“. Düsse Stried is 2019 mit en Kumpormiss bileggt worrn, in den sik de Staat den ne’en Naam Noordmakedonien geven hett.

In de Republiek Makedonien maakt de slaawschen Makedoniers de Mehrheit vun de Inwahners ut. Man dat gifft ok Minnerheiten in’t Land, as Albaners, Serben un Törken.

De greeksche „geograafsche Region“ (geografikó diamérisma/γεωγραφικό διαμέρισμα) Makedonien is in dree Regionen for de Verwaltung unnerdeelt. To de ööstliche Region höört avers ok Westthrakien to. Gegen de annern Regionen in Grekenland over, hett Makedonien en starke Egenoort. To’n Deel liggt dat an de Historie, man een Grund is ok de Wettstriet twuschen Thessaloniki un Athen. Dat warrt dor vun snackt, dat Politikers ut Makedonien sunnerlich „makedoonsche“ Egenorden vor to wiesen harrn. De grote Mehrheit vun de Inwahners sünd hüdigendags Greeksche Makedoniers. Dor höört ok en ganzen Deel vun Greken to, de ehre Vorwesers in de 1920er Johre as Pontus-Greken ut Lüttasien verdreven wurrn weern un de den Platz vun de Nichgreken innahmen hefft, de nu ut Makedonien utsiedelt wurrn weern.[21]. Man dat gifft jummers noch en lüttje slawo-makedoonsche Minnerheit[22][23], sunnerlich in de Präfekturen Kilkis un Florina. Hen un wenn finnt sik ok noch lüttje Gruppen vun Aromunen, Meglenorumänen un Armeniers.

Bulgarien hett de Republiek Makedonien (nu Noordmakedonien) as en Staat glieks gellen laten. Man vun en makedoonsche Minnerheit in Bulgarien sülms woll dat Land johrelang nix weten. Man 1999 hefft de Regeerungen vun beide Länner ehren linguistischen Striet begraven. De harr lang dor for sorgt, dat de beiden Staten keen Freden mit’nanner harrt hefft. Bulgarien hett denn offiziell en egene makedoonsche Spraak un Minnerheit gellen laten, un annersrum hett sik Makedonien jedeen Infloot un Inmengelee in de Angelegenheiten vun de slaawsch-makedoonsche Volksgrupp in Bulgarien begeven.[24]

  1. Floudas, Demetrius Andreas; {{cite web |publisher= 24 (1996) Journal of Political and Military Sociology, 285|url=http://www.findarticles.com/p/articles/mi_qa3719/is_199601/ai_n8752910 | "A Name for a Conflict or a Conflict for a Name? An Analysis of Greece's Dispute with FYROM”, upropen an’n 2007-01-24
  2. Vgl. Max Vasmer: Die Slaven in Griechenland. Berlin 1941 (= Abhandlungen der Preußischen Akademie der Wissenschaften, Jg. 1941, Philosophisch-historische Klasse, Nr. 12).
  3. Fine J., The Early Mediaval Balkans, The University of Michigan Press, 1983, ISBN 0-472-10025-4
  4. Max Vasmer, Die Slaven in Griechenland, S. 176.
  5. Fikret Adanir. Die Makedonische Frage. Ihre Entstehung und Entwicklung bis 1908. Frankfurter Historische Abhandlungen, Band 20. Franz Steiner Verlag, Wiesbaden, 1979. S. 2. ISBN 3-515-02914-1
  6. Fikret Adanir. Die Makedonische Frage. Ihre Entstehung und Entwicklung bis 1908. Frankfurter Historische Abhandlungen, Band 20. Franz Steiner Verlag, Wiesbaden, 1979. S. 3. ISBN 3-515-02914-1
  7. Boeckh K., Von Den Balkankriegen Zum Ersten Weltkrieg, Dissertation accepted, Ludwig-Maximilians University, 1994/95, S.227. ISBN 3-486-56173-1
  8. Hinrich-Matthias Geck. Die griechische Arbeitsmigration: Eine Analyse ihrer Ursachen und Wirkungen. Hanstein, 1979. S. 101. ISBN 3-7756-6932-9
  9. Hugh Poulton. Who are the Macedonians? C. Hurst & Co. Publishers. S. 53 u. 163. ISBN 1-85065-534-0
  10. Iakovos D. Michailidis. On the other side of the river: the defeated Slavophones and Greek History. In: Jane K. Cowan (Rtg.). Macedonia. The Politics of Identity and Difference. Pluto Press, 2000. S. 68 ff. ISBN 0-7453-1589-5
  11. Riki van Boeschoten. When difference matters: Sociopolitical dimensions of ethnicity in the district of Florina. In: Jane K. Cowan (Rutg.). Macedonia. The Politics of Identity and Difference. Pluto Press, 2000. S. 1 ff. ISBN 0-7453-1589-5
  12. Richard Clogg (Rutg.). Minorities in Greece: Aspects of a Plural Society. C. Hurst & Co. Publishers, 2002. ISBN 1-85065-706-8
  13. Loring M. Danforth. The Macedonian Conflict: Ethnic Nationalism in a Transnational World. Princeton University Press, Princeton, 1995. ISBN 0-691-04357-4
  14. Stefan Troebst. Makedonische Antworten auf die „Makedonische Frage“: Nationalismus, Republiksgründung und nation-building in Vardar-Makedonien. 1944-1992. In: Georg Brunner, Hans Lemberg. Volksgruppen in Ostmittel- und Südeuropa. Südosteuropa-Studien. Band 52. Nomos Verlagsgesellschaft Baden-Baden, 1994. S. 203. ISBN 3-7890-3095-3
  15. Stefan Troebst. Makedonische Antworten auf die „Makedonische Frage“: Nationalismus, Republiksgründung und nation-building in Vardar-Makedonien. 1944-1992. In: Georg Brunner, Hans Lemberg. Volksgruppen in Ostmittel- und Südeuropa. Südosteuropa-Studien. Band 52. Nomos Verlagsgesellschaft Baden-Baden, 1994. S. 204. ISBN 3-7890-3095-3
  16. Wolf Oschlies:Lehrbuch der makedonischen Sprache : in 50 Lektionen, Verlag Sagner, München, 2007, S. 9, ISBN 978-3-87690-983-7: [...]„den Beschluss des ASNOM (Antifaschistischer Rat der Volksbefreiung Mazedoniens), der am 2. August 1944 in dem südserbischen (oder nordmakedonischen) Kloster Sv. Prohor Pćinjski die Republik Makedonien (innerhalb der jugoslawische Föderation) und in dieser die „makedonische Volkssprache als Amtssprache“ proklamierte.“[...]
  17. The Making of the Macedonian Alphabet
  18. Ljubčo Georgievski: Mit dem Gesicht zur Wahrheit. Ausgewählte Aufsätze, Essays und Vorträge (bulg. С лице към истината. Избрани статии, есета, речи), Sofia 2007, ISBN 978-954-9446-46-3 .
  19. Stefan Troebst. Makedonische Antworten auf die „Makedonische Frage“: Nationalismus, Republiksgründung und nation-building in Vardar-Makedonien. 1944-1992. In: Georg Brunner, Hans Lemberg. Volksgruppen in Ostmittel- und Südeuropa. Südosteuropa-Studien. Band 52. Nomos Verlagsgesellschaft Baden-Baden, 1994. S. 210. ISBN 3-7890-3095-3
  20. Stefan Troebst. Makedonische Antworten auf die „Makedonische Frage“: Nationalismus, Republiksgründung und nation-building in Vardar-Makedonien. 1944-1992. In: Georg Brunner, Hans Lemberg. Volksgruppen in Ostmittel- und Südeuropa. Südosteuropa-Studien. Band 52. Nomos Verlagsgesellschaft Baden-Baden, 1994. S. 211. ISBN 3-7890-3095-3
  21. Eintrag über die Pontos-Griechen in der Enzyklopädie des europäischen Ostens
  22. Aleksandr D. Dulienko: Ägäis-Makedonisch, in: Miloš Okuka (Hrsg.): Lexikon der Sprachen des europäischen Ostens. Klagenfurt 2002 (PDF; 174 KB)
  23. Peter M. Hill: Makedonisch, in: Miloš Okuka (Hrsg.): Lexikon der Sprachen des europäischen Ostens. Klagenfurt 2002 (PDF; 462 KB)
  24. Herbert Küpper: Minderheitenschutz im östlichen Europa - Bulgarien (pdf)