Alkalimetall

De Alkalimetallen sünd een Klass von chemische Elemente, de in dat Periodensystem de 1. Hööftgrupp bilt. Ok no de niege offizielle Indeelen von de IUPAC sünd de Alkalimetallen de 1. Grupp. Dorto höört Lithium, Natrium, Kalium, Rubidium, Cäsium un Francium. De Alkalimetalle hebbt gemeen, dat se in de Elektronenhüll buten een ingelt Valenzelektron hebbt. To de 1. Hööftgrupp höört twar ok de Waterstoff, un de het ok to'n Deel de glieken chemschen Eegenschoppen, warrt ober normalerwies nich to de Alkalimetallen tellt, as de jo man as een Gas vörliggt.

De Begreep „alkali“ is afleid von dat araabsche al kalja, wat vör dat Kalciumcarbonat („Puttasche“ steiht, dat in de Asche von verbrennte Planten vörkummt.

Egenschoppen

De Alkalimetallen sünd al metallisch glitterige sülber-witte Lichtmetalle. De eenzige Utnahm dorvon is dat Cäsium, dat een gulden Farvton hett, wenn dat man nich ganz rein is. Alkalimetallen hebbt al en lütte Dicht un sünd week, dat man de ok sogar mit een Messer snieden kann.

Dör dat ingelte Valenzelektron verbinnt sik de Alkalimetallen geern mit annere Elemente und reageert temlich dull. So ok mit den Suerstoff in de Luft oder mit Water. Dorüm warrt de Alkalimetallen ok meist in Paraffin oder Petroleum opbewaart, mit de se nich reageern künnt.

In Cheemsch Verbinnen liggt Alkalimetallen jümmer as eenwertig Kationen vör, as dat Valenzelektron licht von annere Atome infungen warrn kann. De Radius von dat Kation warrt mit tonehmend Massentall bannig gröter, wat sik ok op annere Eegenschoppen utwirkt: De Ionisierungsenergie, Elektronegativität un Elektronenaffinität nimmt dorbi af, de Basizität nimmt to.

Alkalimetallen un jümmer Verbinnen (warrt ok as Solt betekend) hebbt al een besünnere Klöör, wenn se in Füür holln warrt (Flammenklöör): Lithium lüücht rot, Natrium gelorange, Kalium lila, Rubidium farvt Flammen ok rot un Cäsium blaulila. Alkalimetallen warrt dorüm veel in Füerwark bruukt.

enige chemische Reakschoonen

Mit Waterstoff reageert Alkalimetallen (as Me betekend) to soltartige Alkalihydriden:
2 Me + H₂ → 2 MeH
De Alkalihydriden warrt veel as Redukschoonsmiddel, besünners in de orgaanschen Chemie.
Mit Suerstoff reageert Alkalimetallen to witt-pulvrig Oxide (Lithiumoxid), Peroxide (Natriumperoxid) oder Hyperoxide (Kalium-, Rubidium-, Cäsiumhyperoxid):
4 Li + O₂ → 2 Li₂O
2 Na + O₂ → Na₂O₂
Me + O₂ → MeO₂ (Me=K,Rb,Cs)
Bi Reakschoon mit Water entstaat Hydroxide. Dorbi warrt Waterstoff afgeven:
2 Me + 2 H₂O → 2 MeOH + H₂
Mit Halogenen reageert Alkalimetallen to dat entsprekend Solt:
2 Me + Hal₂ → 2 MeHal
Dorbi löpt de Reakschoon von Lithium nar Cäsium jümmer duller un nimmt af von Fluor nar Jod. Dat bekanntste Alkali-Halogen-Solt is dat Natriumchlorid, dat ünner den Begreep Kaaksalt in jeden Huushollt in de Köök to finnen is.