Wikipedia:Mi fehlt dat Woort/Archiv/2017

Wo kümmt dat her, dat de Lüüd faken "-paddel" ansteed vun "-baddel" seggt?

Moin moin. Ik heff nu al teemlich faken mitkregen, dat de Lüüd "Dööspaddel" seggt un nich "Döösbaddel". Dat Eerste is för mi een verstandsundüchtig Foortbewegensmiddel un dat Lesde een Dööskopp. So as ik dat verstaan heff, kümmt "-baddel" vun't noorddüütsche "Büttel", een Opsichtspersoon in't Foorstwesen. Dat nu aver vele Lüüd uut dat "b" een "p" maakt, is systemaatsch. Sogaars de Reklaamakschoon in Bremen, wo een Kind seggt "Snack Platt, Döspaddel", hett daar een "p" hensett. (De Agentur vun de Akschoon hett sülvst seggt, dat se keen Plattdüütsch so richtig kann.) Ik bün nu vun Menen, dat dat vöör allen Hoogdüütschen sünd, de daar een "p" henmaakt. Man vele seggt ook, dat se seker sünd, dat jemeer Öllern un/or Grootöllern ook "Dööspaddel" seggt. Ik glööv daar jümmers noch eer an een Höörfeler denn een "p". Weet ji daar villicht meer över? Ik bruuk ook een beten Argumentatschoonsgrundlaag, wenn ik maal wedder argumenteer, dat dat "Döösbaddel" is un "Dööspaddel" keen Regionalismus is. (Aver kläärt mi op, wenn't du doch so ween mag.) Velen Dank Zylbath ✍ 13:05, 9. Feb. 2017 (CET)

Ich kenn dat bloß mit b. Wat ick oewer hüüren dauh, dat ist "Prill" 'Brille'. Dat Meckl. Wb. schrifft: "In einigen Fällen ist älteres deutsches br in pr übergegangen, so in Pracht, prangen, prassen; md. Aussprache ohne Stimmton hat bei der Übernahme ins Nd. p verschuldet in Packaasch' 'Bagage', Pankrott 'Bankrott', Pofiest 'Bovist', Puckel 'Buckel'. Viellicht is dat ook so'ne Entwicklung.

Etymologie: Dat Meckl. Wb. seggt dortau: "Bartelt,  B a r t e l , am häufigsten B a r t e l s  (nach dem geläufigen PN.) Berthold. [...] Häufig als zweites Glied in Zss. wie Dœs-, Dröm, Drœn-, Vossbartel."--IP-Los ✍ 22:38, 13. Feb. 2017 (CET)

Döösbaddel kummt von'n Vörnaam Baddel (op hoochdüütsch Berthold oder bi uns [Stoder Geest] in'e Gegend ok Barthold), dat hett IP-Los ja al seggt. De öllste Fundsteed, de ik funnen heff, is 1847 bi Johannes Diermissen in De lüttje Strohoot: [1]. De Form mit rt wiest dor düüdlich op hen, dat dat Woord von'n Vörnaam kummt.

Mien Theorie to'n Dööspaddel is nu aver, dat dat Kuntaminatschoon mit de Wöörgrupp üm paddelig is, wat "tollpatschig, ungeschickt" heet. Dat Wort Padd bedüüdt blangen "Pfad" ok "Fuß" (normalerwies in'n Plural: Padden). Un dorvon kummt paddeln "ungeschickt gehen", paddelbenig "ungeschickt gehend", Paddel "jemand, der ungeschickt ist" etc. --::Slomox:: >< 07:22, 15. Feb. 2017 (CET)

Mien Theorie dorto is, dat sik dat Woort bi't Utsnacken so anhöört as spaddeln (hdt: strampeln). Spaddel weern bi uns Lüüd nöömt, de de Fööt nich still hollen oder nich still sitten künnen. Överdragen is en Dööspaddel denn een, de nich aftöven un nadenken kann, vördem he wat maakt, so dat dor veel Dummtüüch bi rut kummt. --Iwoelbern ✍ 07:57, 15. Feb. 2017 (CET)

Velen Dank för joon Antern. Mi dücht betherto Slomox sien Anter op't loogschst. Dat is, glööv ik, de hele Tied de Saak, de in mien Achterbregen rümsuus un ik nich op kamen bün. Nudat "Baddel" nich meer as sülvststännig Woord verföögbar is un de Lüüd nich weet, wat dat is (näämlich een Foorsthöder), versöökt se Verbinnen mit jem begänge Wöör to finnen un daar kümmt denn "paddelig" op, wat sogaars noch vun de Woordverwanntschapp her teemlich neeg liggen deit. Sülvst de Duden hett beide Varianten bi sik: Döspaddel un Dösbaddel. Ik worr seggen, dat dat scharp an Vulksetymologie schrappen deit, wenn de Lüüd de Geschicht vun Wöör nee uutklamüüstern doot un Annamen daarop baseert. Un ik bün mi nu uneens, wat ik Lüüd kurrigeren schull, dat dat mit "baddel" schreven un uutspraken warrt or dat "paddel" ook mööglich is, wieldat dat nu rejell Lüüd gifft, de dat so bruukt; even as een neeanalyseerte Foorm, de twaars nich histoorsch ruutwussen is, man liekers bruukt warrt. Wat worrn ji seggen? Zylbath ✍ 18:54, 17. Feb. 2017 (CET)

Wenn'n sick de ollen Formen ankieken deht, denn is "Bartel" ein Vörnam. De Weg von Büttel tau Bartel (so würd dat nämlich in olle Bäuker schräben) ist tämlich wiet. Bartel gifft dat oewer ook as Namen. De warden giern mal eins nahmen, wenn ein de Charaktereigenschaften beteiken will, vgl. Dummerjan. Dat sünd denn vör allen Dingen Namen, de de Lüüd vördäm oft dragen hemm (Hans, Jan, Jochen). Dat kannst ook ganz gaut bi Dähnert seihn, dei schrifft: "Dös-Marten. Döse-Bartel." Hier hest Du nu all twei Namen: Marten = Martin un äben Bartel. Dat Meckl. Wb. kennt noch: Dœsjahn, Dœsjochen. Dœsmichel. Schütze hett nu in sien Schlesw.-holst. Idiotikon "Dösebarteld" (Bd. 1) un "Dösbartel" (Bd. 3, S. 259, Lemma "Quattschaaner").--IP-Los ✍ 16:24, 12. Mär 2017 (CET)

Ärmelkanal

Ik weet nich, ob wi dat hier al mol besnackt hefft. Up de Siet Noordsee hebb ik al fraagt, avers keen Antwoort kregen. Wi bruukt in use WP fökener dat hoochdüütsche Lehnwoort/Frömdwoort Ärmelkanal. Dat is sachs nich dat Woort, wat de olen plattdüütsche Seefohrers bruukt hefft. Also gifft dat bestimmt en plattdüütschen Naam. Mien Geföhl seggt mi: De hefft eenfach de Kanaal seggt. So is dat ok in de Nedderlannsche WP: De Kanaal, ok bi annere. For en Lemma dücht mi dat en beten to allgemeen. Wat meent Ji denn to Engelschen Kanal? So maakt unner annern de Noordfresen dat.--Bolingbroke ✍ 10:58, 31. Mai 2017 (CEST)

Engelsch Kanaal stimmt. Kummt fakener in öllere un ok jüngere plattdüütsche Böker vör. De Fohrenslüüd hebbt dat so nöömt. --::Slomox:: >< 22:47, 31. Mai 2017 (CEST)

Dien Gefäuhl is richtig. Hier mal wat ut dat Seebauk ut Hansetiden: "unde en si gy nicht wol seker van dessen grunde, so gat nortwart, unde vinde gy id deper, so sy gy to der Seynis [= Île de Sein] wart, unde droged et, so sy gy in dat Kanel nortwort van Heysant [Île d'Ouessant]."--IP-Los ✍ 22:46, 2. Jun. 2017 (CEST)

Gütvagels

Datt hd. Brachvögel up Platt Gütvagels heet, hebb ik bloß schriftlich rutfunnen, in use List vun Vagels is dat upföhrt. Man ik weet nich, ob dat nu kort (Güttvagels) oder lang (Güütvagels) utspraken weern mutt. Wenn dat en lange Utspraken harr, denn so möss na miene Meenung dat Lmma verschaven weern up Güütvagels. Kann mi dor een hölpen? --Bolingbroke ✍ 12:50, 26. Jun. 2017 (CEST)

In Der Sprachschatz der Sassen steiht schreven:

„Gütvagel. s. Der Gütvogel, ein Sumpfvogel, in Niedersachsen von seinem Geschrei güt, güt auch Düte, Tüte genannt. Die Bauern halten ihn, wol nicht mit Unrecht, für einen Regen-Propheten. Er gehört zur Gattung Charadrius L., Regenpfeifer, aus der Ordnung der Sumpfvögel und scheint Ch. auratus, pluvialis L. des Systems, Goldregenpfeifer, Golddüte, zu sein.“

Dat klingt för mi so, as wenn dat lang ween mutt.

Charadrius is nu wat anners as Numenius, aver dat hebbt wi op Platt fakener, dat de sülve Naam för verscheden Deeroorden bruukt warrt... --::Slomox:: >< 20:54, 7. Jul. 2017 (CEST)

Wendekreis

Wennkreis? Kehrkreis? Bloß Wenn(e) oder Kehr(e)? Gifft dat dor unner Umstänn ole nautische Utdrücke for? --Bolingbroke ✍ 13:20, 7. Jul. 2017 (CEST)

Uutspraak vun "för" / "vöör", "döör" un "us"

Moin moin. Ik fraag mi graad, wat sik "för" un "vöör" in't Noordneddersass'sche in de Uutspraak scheelt or nich. Also "vöör" hett bi mi een eendüdig langen, eentönigen Vokaal /føːɐ/. Ik bün mi avers nich seker, wat een bi "för" maakt - is dat "ö" nu een kort "ö" /fœɐ/ or liekt de Uutspraak op de vun "vöör"? Wodennig sprickt een "döör" uut, wenn't keen /ch/ hett? Ik heff daar jümmers een lang /øː/ un schriev dat ook so - also ook /døːɐ.də.ˈdøːɐ.døːɐ/ bi "döör de Döör döör". Bi een unbetoont "döör" worr ik villicht noch seggen, dat dat een halvlang /øˑ/ is, man op jeden Fall keen kort /œ/ or /ø/. Hebbt de, de "dörch" seggt, daar een kort /œ/? Un woans süüt dat uut bi "us", för de, de dat överhaupt bruukt. An un för sik is dat je lang, vöör allen bi de Bögen "use". Ik heff avers dat Fööl, dat dat in de Grundfoorm twaars densülvigen Luud hett as een lang /uː/, man de bloots kort spraken is - vundaar: /us/ un nich /uːs/ or /ʊs/. Datsülvige Fööl heff ik bi "för" ook, dat dat in de unbetoonte Grundfoorm eer /føɐ/ or halvlang /føˑɐ/ is ansteed vun /føːɐ/ or /fœɐ/. Wat seggt ji daarto? Bi manke Sprekers meen ik sogaars ruuttohören, dat dat /r/ een Längensfunkschoon hett op een egens kort /œ/ un heff daarso ook al /fœː/ höört (Vöör allen in'n Uutdruck "an un för sik" höör ik een halvlang /œˑ/ ruut: /ˌɑn.ʊn.fœˑ.ˈzɪk/) un bi manke Oostfresen, or de, de uutluden /(e)r/ as Schwa realiseert, heff ik ook al /føə/ un /føːə/ höört. (De Dialekten mit döörweg dübbelluden /œ͜ʏ/ för't lange "öö" blievt nu maal uutbenamen.) Zylbath ✍ 14:05, 1. Sep. 2017 (CEST)

Knollenblätterpilz

Kennt dor een dat plattdüütsche Woort? Wobi dat den Knollenblätterpilz gor nich gifft, dat is en Överbegreep vör enkelte Oorten de as Phalloidae en Sekschoon billt. Liekers bruukt wi en Naam dorför. --Iwoelbern ✍ 11:46, 6. Sep. 2017 (CEST)

So en Naam gifft dat sachs nich. En ollere plattdüütsche Taxonomie fehlt ja ok heel un deel. Wi könnt us dor bloß an Naverspraken holen. Up Platt warrt woll meist eenfach Poggenstohl seggt, egolweg, wat for'n Aart dat nu is. Man en paar Artikels gifft dat ja al bi us to Swämme. Wenn ik mi recht bedenken do, hett Sass ok en Vörslag for Naams bi de allerhand Swämme maakt, u.U. is dor ja de Knollenblätterpilz mit bi. Ik kann dat nu so gau nich finnen, man ik meen, se harrn bi'n Pfifferling Peperswamm vorslahn. Also mol söken, wat Sass dorto seggt.--Bolingbroke ✍ 12:23, 6. Sep. 2017 (CEST)

Ik heff mi dat al dacht. Vele annere Wikis bruukt den biologischen Naam, in uns Wikiprojekt to Planten un Bööm (kummt woll dat meiste vun di) is mi ok opfallen, dat vele Pilzoorten op -stohl oder -swamm ennt.

Wenn dat noch gor nix gifft, mööt wi överleggen, wat wi dormit anfangen doot. Wi künnt a) den latiniserten biologschen Naam bruken, b) kieken, wat uns Navers maakt und dor wat vun afleiden oder c) uns en ne’e Beteken utklamüstern. Mit a) künnt wi nix verkehrt maken, man de wetenschopplichen Naams sünd nich goot to lesen oder to kennen. Den richtigen to finnen is ok nich eenfach. In mien Fall weer dat de Sekschoon Phalloidae vun dat Ünnergeslecht Lepidella ut dat Geslecht Amanita. b) kann man versöken. To’n Bispeel hebbt de Nedderlänners dor dat Woort knolamaniet, de Engelschen seggt death cap dorto (wobi dat al wedder en enkelte Oort is), in Däänmark seggt se fluesvamp. Wat uns na c) bringt. Wenn man dat nedderlännsche Woort as Grundlaag nimmt, harr ik vörslahn, dor en Knollstohl vun to maken. --Iwoelbern ✍ 12:55, 6. Sep. 2017 (CEST)

Hier [2] hebb ik funnen, wat ik meen: dat weer avers vun de Fehrsgill un nich vun Sass. Leider steiht dor nix to dien Knollenswamm...Knollenstohl gung an sik ok, man ik meen, wenn wi de Naams al sülms utfinnen mütt un dat keen ole Naams gifft, denn schött wi dat ok en beten eenheitlich maken. Vundeswegen bün ik for swamm, just so as de Fehrsgill dat vorslahn hett.--Bolingbroke ✍ 16:34, 6. Sep. 2017 (CEST)

Goot, denn övernehm ik dat so as Knollenswamm. --Iwoelbern ✍ 17:08, 6. Sep. 2017 (CEST)

Mit redirekt nah Knullenswamm ??

Kann denn geern anleggt warrn. Mi güng dat erst mol blots üm den Lenk, nicht üm den Artikel sülvst. --Iwoelbern ✍ 13:38, 7. Sep. 2017 (CEST)

Streuobstwiese

Keen Idee. Wie sütt dat bi Jo ut? Up jeden Fall nich Streiaaftwisch oder sowat. Gifft dat dor en olen platten Naam for? --Bolingbroke ✍ 12:12, 11. Sep. 2017 (CEST)

Ik kenn keen, de allgemeen is. Wi hebbt fröher vun de Appelwisch snackt, wenn wi bi uns Unkel mang de Appelbööm togang weern. --Iwoelbern ✍ 12:56, 11. Sep. 2017 (CEST)

Dat gifft keen olen plattdüütschen Utdruck. Ok de hoochdüütsche Utdruck Streuobstwiese is keen olen Utdruck. Bi Google Ngrams is to sehn, dat de Utdruck eerst na 1980 populär worrn is. De Utdruck hängt mit de Ökologiebewegung tohoop. Fröher hebbt se eenfach de Saad von Appel oder Beer inplant un dor en Boom von tagen. In dat 20. Johrhunnert hebbt se denn markt, dat se mehr Erdrag mit Niederstämme hebbt. Dorüm sünd de Hochstämme in’n Erwerbsobstbau kumplett verswunnen. Eerst de Ökologiebewegung hett sik denn dor för insett, dat düsse öllere Form von’n Obstbau wedder pleegt warrt. Un dorför hebbt se den Utdruck Streuobstwiese nee utklookt.

De Plattdüütschen hebbt fröher to’n Bispeel Boomgoorn, Appelgoorn, Appelwisch, Appelhoff, Boomhoff seggt. Dat is allens nich ganz dat sülve as Streuobstwiese, aver wenn du den Sinn exakt drepen wullt, denn musst du Streiaavtwisch seggen oder dat Frömdwoord Streuobstwiese bruken. Kummt en beten op dien Kuntext an, wat dat beste Woord is. --::Slomox:: >< 13:51, 11. Sep. 2017 (CEST)

Besten Dank! Ik hebb eerst mol Ole Aaftwischen nahmen...--Bolingbroke ✍ 15:14, 11. Sep. 2017 (CEST)

Kellerasseln

In Oostfreesland heet de Steentieken oder Müertieken. Man Tieken heet Kävers, un dor hannelt sik dat ja nu mol nich um Kävers bi, man um Asseln. Faken sünd ole plattdüütsche Naams for de Taxonomie nich to bruken, vunwegen datt de Naams na de Analogie upkamen sünd. Wat lüttsch is un de Wand langsloppt, kann denn al mol Käver nömmt weern. Wat meent Ji, wie könnt düsse Deerter (nich bloß Kellerasseln, man ok Asseln) heten? Gifft dat amenne ok buten Oostfreesland doch en plattdüütschen Naam? --Bolingbroke ✍ 16:47, 11. Sep. 2017 (CEST)

Heinrich Teut hett för Land Hadeln Kellerswien un Wossidlo/Teuchert för Mekelborg Kellerworm. Dat mit Kellerworm seggt ok Klaus-Werner Kahl för dat Mönsterland. Tosätzlich kennt Wossidlo/Teuchert Muursöög. --::Slomox:: >< 21:07, 11. Sep. 2017 (CEST)

Dat klingt ganz goot, man dat Problem sünd wi dor nich mit los: For en Taxonomie weer dat nich goot to bruken. Oder schöllt anners de Asseln denn Swiene oder Sögen heten? Oder scholl dat updeelt weern in Kellerswiene un Echte Kellerswiene?--Bolingbroke ✍ 11:38, 12. Sep. 2017 (CEST)

Scheinwerfer

Ik nehm an, dor gifft dat ok keen plattdüütsch Woort vör. De 1:1-Översetten Schiensmieter höört sik nich jüst goot an. Gifft dat Vörslääg? --Iwoelbern ✍ 11:17, 12. Sep. 2017 (CEST)

De Oostfreesche Landschop hett hier [3]: Schienwerfer. An annere Stäe warrt avers von Daaklücht snackt, wenn dat um en Nebelscheinwerfer geiht. Ik meen, Licht ist doch en goden, olen Utdruck. Eventuell passt Autolicht ja ganz goot...--Bolingbroke ✍ 11:36, 12. Sep. 2017 (CEST)

Wat opfallt: bi de:Scheinwerfer gifft dat keen Interwikis! Dat liggt dor an, dat ok annere Spraken dor keen allgemenen Utdruck för hebbt. wikt:en:Scheinwerfer to'n Bispeel wiest fiev verscheden engelsche Utdrück för Scheinwerfer.

Afhängig von'n Kuntext sünd dor also verschedene plattdüütsche Utdrück mööglich. Segg maal en Bispeelsatz, villicht is dat denn lichter, dor en passlichen Utdruck to finnen. --::Slomox:: >< 13:49, 12. Sep. 2017 (CEST)

ik wull den Artikel Xenon mit de Tiet mol överarbeiten. Dor warrt dorop henwiest, dat Xenon in "Autoscheinwerfer" insett warrt. Ik heff nu eerst mol Autolüchten bruukt. En Artikel dorto fehlt noch, also dücht mi, ik fraag mol, op wat de Lenk gahn schall. --Iwoelbern ✍ 14:19, 12. Sep. 2017 (CEST)

de:Xenonlicht seggt, dat dat för Fernlicht un Abblendlicht bruukt warrt. Dorto hebbt wi ünner Daallicht un Feernlicht Artikels. Du kannst also bi Xenon ok direkt düsse beiden Artikels angeven. --::Slomox:: >< 16:56, 12. Sep. 2017 (CEST)

Dat lööst de Fraag nich. Afsehn dorvun, dat ik mit dat Woort Daallicht nix anfangen kann, un de Artikel ok 'n beten snaaksch lett (dor warrt to'n Bispeel op Smietlüücht lenkt, wat nu ok nich begäng is – de glieke Schriever lenkt in den Artikel Feernlicht op Schiensmieter). Opletzt bruukt wi en plattdüütsch Woort för de:Kraftfahrzeugscheinwerfer. Dat is en Apparat, de en Artikel verdeent hett, un dorför bruukt wi en Naam. Ok wenn een dat in Xenon eerst mol ümgahn künn, wenn man denn wull. Man, Xenon is Deel vun de Lücht und nich vun't Licht. Afblenn- und Feernlicht gifft dat bi annere Autolüchten jüst so… --Iwoelbern ✍ 11:26, 13. Sep. 2017 (CEST)

Gaat nich eenfach Wöör as: Schienwarper (so as in't Nedderlännsche), Kopplamp (as in't Nedderlännsche un de engelsche Översetten) un ümgangsspraaklich finn ik Autolücht or Faartüüglücht nich verkeert (je na Schrievwies anners denn, natüürlich). Daaklücht för Nebelscheinwerfer dücht mi ook good. Zylbath ✍ 21:27, 17. Nov. 2017 (CET)

Flugschneise

Mi dücht, wi harrn dat enerwegens al harrt, man ik weet rein gornich, wonnehr un wo. Wat kann man dor seggen? Unner Umstänn mol wat Neets, as Flegerrange? Oder Flegerbahn? Flegerspoor? Kann dat angahn, datt annere WPs dat gornich heft? --Bolingbroke ✍ 15:08, 18. Okt 2017 (CEST)

Eerstmaal de Utdrück in annere Spraken: engelsch approach path, nedderlandsch aanvliegroute un Däänsch indflyvning. Artikels dorto gifft dat aver narms. --::Slomox:: >< 15:29, 18. Okt 2017 (CEST)

Wat mit Anflaag… harr ik nahmen, wenn ik müss. Anflaagbahn villicht. De Sass översett "Schneise" mit Snees, von dorher künn man dat woll ok to Anflaagsnees verbinnen. --Iwoelbern ✍ 17:31, 18. Okt 2017 (CEST)

Snees hebb ik noch nienich höört oder lesen. Gifft dat dat ok buten den Sass enerwegens? --Bolingbroke ✍ 19:58, 18. Okt 2017 (CEST)

Heinrich Teut in sien Hadler Wörterbuch hett ok Snees, jüstso Wossidlo/Teuchert in dat Mecklenburgische Wörterbuch. In de Literatur is dat ünner annern bi John Brinckman to finnen. Dat is en Woord von de Forstweertschop (ik nehm an, dat de Flugschneise ok so heet, von wegen, dat de Bööm dor all afhaut sünd) un is ut dat Hoochdüütsche övernahmen. Dat Hoochdüütsche Woord is en middeldüütsche Dialektform von schneiden, in de sik de Luudwannel t -> ß insleken hett. Dat is verwandt mit dat plattdüütsche Woord Sneed, wat "Grenz" bedüden deit (Grenzen sünd fröher ok faken free von Bööm hollen worrn). Dat plattdüütsche Woord Sneed kummt ünner annern in de Naams Snee un Sneegraven vör. Dat Woord Snees is aver woll al fröh dör de Forstweertschop in dat Plattdüütsche kamen.

Ok wenn dat Woord al oold is, dücht mi dat liekers beter, wenn wi wat anners as Snees bruken doot, denn dat Woord Snees kennt buten de Forstweertschop kuum een.

Ik heff an Flegertraad dacht (von Traad för "Wagenspur"), aver dat Woord passt beter to "Luftstraße".

Villicht Flegerdalpadd oder Flegerdalbahn (also "Flugzeugsenkpfad")? --::Slomox:: >< 21:23, 18. Okt 2017 (CEST)

Flegerdalbahn is mi en beten to um. Wat hoolt Ji denn vun eenfach Flegerbahn? --Bolingbroke ✍ 11:43, 19. Okt 2017 (CEST)

Dor komm ik nu nich mehr mit. Faken hebbt wi dat Problem, dat dat Fackbegrepen op plattdüütsch nich gifft un wi uns wat utdenken mööt. Nu gifft dat mit de "Snees" mol en plattdüütschen Fackbegreep un we wüllt liekers en nee Woort utklamüstern, blots weil dat Woort buten de Foorstweertschop nich begäng is? Den Sinn dorachter verstah ik nich. --Iwoelbern ✍ 12:28, 19. Okt 2017 (CEST)

Flegerbahn is mi to allgemeen. Dat kann ja ok de "Flugbahn" von en Fleger ween oder de "Luftstraße".

Mit Snees backt wi to dull an dat Hoochdüütsche, dücht mi. De "Anflugschneise" is ja nich würklich en "Schneise". Dat is en Begreep, de sik billt hett, as de Flegeree vör över 100 Johr anfungen hett, un de sik denn över düssen Tiedruum von över 100 Johr wannelt hett: weg von ümhaut Bööm to en Begreep von de Flegeree, de mit Bööm nix mehr to doon hett. In dat Plattdüütsche hett dat düssen Wannel von’n Begreep över 100 Johr nich geven. Op Plattdüütsch hett Snees jümmer blots mit Bööm to doon hatt un nich mit Flegeree. Un nu dat hoochdüütsche Woord "Anflugschneise" eenfach tweihacken in "Anflug" un "Schneise" un de denn enkelt översetten, üm en Woordwannel von över 100 Johr in fiev Minuten natomaken, dat holl ik nich för good.

Wenn ik metaphorisch denken do, denn fallt mi to "Anflugschneise" Immen in. De Immen hebbt ok en fasten Padd üm in’n Immenkorv to flegen. Dat, wo se op to flegen doot, dor seggt de Imker Tielock to. Villicht kann een dat ut de Imkeree för de Flegeree utlehnen? ;-)

Annere Idee noch: Infleegbahn. --::Slomox:: >< 14:19, 19. Okt 2017 (CEST)

Infleegbahn dücht mi bitherto dat beste Woort! Wat Slomox to de Snese seggt hett, stimm ik to. Ik meen ok, wi schollen en beten uppassen, nich jummers eerst mol hoochdüütsch to denken un denn 1:1 to oversetten. --Bolingbroke ✍ 15:04, 19. Okt 2017 (CEST)

Impfung und Impfen

Is mi bi mien Artikel over Virologie upfullen: Ik segg vun Huus ut Impen. In Sass steiht empen. Dat hebb ik avers anners nargens höört oder sehn. Bi us in de WP hefft wi meist empen. Dat is vun Iwoelbern, de hollt sik meist an Sass bi so'n Saken. Bi de Oostfreesche Landschop hebb ik impfen (Frömdwoord), enten un pocken funnen. pocken hett ok Hermann Böning for Ollenborg. Bi Neuber steiht impen, man he hett ok den Pockenschien. He meent, dat weer de Pockenimpfbescheinigung. Kann dat angahn, dat dat avers eenfach dat ollere Woort for Impfschien is? Mien Süüdollenborger Wöerbook hett nich impen, nich empen un ok nich enten, man Pocksetter for Impfarzt. Bi Pocken setten steiht dor impfen gegen Pocken. Bi Buurmann hebb ik Pockstoff for Impfstoff funnen. Nu to de Virologie: De eersten Imp-Versöke hett dat just mit de Pockenkrankheit geven. Mit Lymphe vun Kohpocken is dat maakt wurrn. Kann dat angahn, datt dat plattdüütsche Verbum pocken direktemang vun Pocken setten nahmen is, so, as engelsch vaccination vun lat. vacca = de Koh? Also, wenn dat eerste Impen en Pockensetten weer, hett later (Allerwegens? Bloß in de wecken Regionen?) dat Impen allgemeen sien Naam dorvun kregen? Is denn dat ollere un an sik plattdüütsche Woort for impen pocken?. Wat weet Ji over düsse Saak un wat meent Ji dor to? --Bolingbroke ✍ 18:36, 1. Nov. 2017 (CET)

Oder kummt dat vun dat ole Woord Pook? Hebb ik bi Böning funnen, as oold Woord. Dat bedutt hd. Dolch, hett also wat mit steken to doon. Oh, nu seh ik eerst: Dat gifft ok in'n Sass, dor is dat nich as oold kenntekent, un heet Messer, Dolch.--Bolingbroke ✍ 12:10, 2. Nov. 2017 (CET)

de:Impfung seggt, dat de "Pockenimpfung" von 1796 is. De twete Krankheit, gegen de so en Stoff funnen worrn is, weer 1885 de Dullwoot. Da heet, dat dat meist hunnert Johr lang blots een Form von "Impfung" geven hett: de gegen Pocken. In düsse Tied hett dat en "Pockenschein" (op Platt Pockenschien) geven, de nawiest hett, dat du gegen de Pocken immun büst. De Pocksetter hett di mit Pockstoff pockt un dat hett denn Pockenleggen oder Pockensetten heten. In de Wöörböker von Wossidlo/Teuchert för Mekelborg un Kück för de Lümbörger Heid staht ok Indrääg to dat Thema in.

De Wöör "impfen", impen, empen, enten sünd egentlich Wöör, de ut’n Wien- un Aavtbo kaamt (de:Pflanzenveredelung): wenn du Knubben, Drieven oder Telgen von een Plant op en annere Plant settst, so dat se anwasst. Dat is op Latien oculare oder inoculare nöömt worrn. Un as se dat Middel gegen Pocken funnen hebbt, hebbt se dor ok dat Woord inoculare/inoculate för bruukt. Dorüm is ok in dat Hoochdüütsche un dat Plattdüütsche dat Wien-/Aavtbo-Woord in de Medizin övernahmen worrn.

As dat na 1885 denn ok wat gegen annere Krankheiten geven hett, hett de "Pockenschein" den Naam "Impfschein" kregen, denn nu hett dat ja mehr as een Soort geven un "impfen" hett op beide passt.

Na mien Verscheel schullen wi geern von Pockenschien, Pocksetter, Pockstoff, pockensetten etc. schrieven, wenn dat üm dat 19. Johrhunnert geiht un dor de Krankheit Pocken mit meent weer. Wenn dat nich speziell üm de Krankheit Pocken geiht, denn schullen wi lever empen, impen, enten bruken. --::Slomox:: >< 15:59, 3. Nov. 2017 (CET)

Lütten Nadrag noch: ik heff güstern mit miene Oma (Johrgang 1925) snackt: för de aktuelle Corona-Impfung hett se dat hoochdüütsche Woort Impfung bruukt, för dat, wat se as Kind kregen hett, dat Woort Pocksetten. Wenn ik in mien Bidrag von 2017 also von dat "19. Johrhunnert" snackt heff, denn mutt ik dat en beten utdehnen: Bet 1975 hett dat en Plicht för dat Pocksetten geven un eerst in de Johren na 1980 is dat ut de Mood kamen. So lang hett ünner Plattdüütsche wiss ok noch de Utdruck Pocksetten leevt. --::Slomox:: >< 10:14, 12. Jul. 2021 (CEST)

Zins

Ik heff vörhen de Links op den Mehrdüdigen Begreep Pries ümännert un wull bi Alexander III. (Paapst) den Link Pries op Pries (Weertschop) ännern. Dorbi is mi ok en Link op Zins opfullen, den ik op Tins ännern wull, dat plattdüütsche Woord för dat Hoochdüütsche "Zins", dat ik kenn.

To'n Glück heff ik vörher noch kort googelt un dorbi faststellt: dat hoochdüütsche Woord "Zins" kummt von dat Latiensche "census"! Dat bedüüdt, dat mutt na de Etymologie op Plattdüütsch ok "Zins" ween. Ik harr al en önnigen Schreck, dat ik Johren lang dat Woord hier op Wikipedia jümmer verkehrt bruukt harr!

Aver as ik denn noch wieder googelt heff, is de Schreck wedder en beten lüttjer worrn: Korl Tiek hett in Wecke Leiw is de grötst? al 1870 von vertins't schreven un Johann Meyer hett in sienen Plattdeutscher Hebel ok Tins. Un dat gifft en ganzen Barg annere plattdüütsche Böker mit Tins.

Nu miene Fraag: kennt ji dat Woord as Zins oder as Tins? Un wie kann dat angahn/wannehr hett sik inbörgert, dat dat ok Tins gifft? --::Slomox:: >< 10:21, 6. Dez 2017 (CET)

Ik kenn dat vun mien Öllern as Tins. Und so hett dat ok jümmers de plattdüütsche Bankkoopmann seggt. --Iwoelbern ✍ 10:27, 6. Dez 2017 (CET)

Ik kenn nix anners, as Tins, Tinsen un tinsen. Du warrst us woll verklaren, wie dat angahn kann, bi de Etymologie...--Bolingbroke ✍ 10:55, 6. Dez 2017 (CET)