Claus Schenk Graf von Stauffenberg

Vun Wikipedia
Ünnerschrift vun Claus Schenk Graf von Stauffenberg

Claus Philipp Maria Schenk Graf von Stauffenberg (* 15. November 1907 in Jettingen, Bayern; † 21. Juli 1944 in Berlin) weer en düütschen Oberst in'n Generalstaff. Tosamen mit sienen Broder Berthold Schenk Graf von Stauffenberg weer he een vun de wichtigsten Lüde in den Wedderstand vun dat Militär gegen Adolf Hitler. He hett den Anslag vun'n 20. Juli 1944 utföhrt un weer een vun de Lüde, de vörn an stünnen, as dat na den Anslag dorüm güng, de Macht in den Staat an sik to rieten. Stauffenberg weer en konservativen Patrioten. In'n Anfang vun den Natschonalsozialismus stünn he nich up de Siet vun Hitler siene Feenden. Dat Düütschland wedder groot weern scholl un dat de Armee dor en grode Rull bi spelen scholl, dat weer ok sien Meenung. Eerst, as he sehn harr, wat in de Riekspogromnacht mit de Jöden maakt wurr un as he begreep, dat Hitler lichtfardig den Krieg anfangen wull, is he to'n Wedderstand kamen.

Leven[ännern | Bornkood ännern]

Kinnertiet un Jöögd[ännern | Bornkood ännern]

Stauffenberg is in Jettingen in Bayrisch-Schwaben bi Burgau twuschen Augsborg un Ulm boren. He weer de drüdde Söhn vun de süüddüütsche, kathoolsche Adelsfamilie Stauffenberg. Sien Vadder weer Alfred Schenk Graf von Stauffenberg. He is de leste Böver- Hoffmarschall vun den König vun Würtemberg ween. Sien Mudder weer Caroline, boren as Gräfin vun Üxküll-Gyllenband. Över siene Mudder hett he ok protestantsche Vöröllern harrt. Dormank weer ok de grode Reformer vun dat preußisch Heer, August Graf Neidhardt von Gneisenau. Dat he in’n Wedderstand gahn is, liggt ok an sien Ohm Nikolaus Graf von Üxküll-Gyllenband. En ganz besunnern Minschen weer ok sien Tant Alexandrine Gräfin von Üxkyll-Gyllenband. Se weer Oberin vun dat Düütsche Rode Krüüz.

Sien Kinnertiet hett Claus tomeist in de Hööftstadt vun dat Land, in Stuttgart tobröcht. In'n Summer weer he meist mit siene Bröder Berthold un Alexander tohopen up den Setel vun de Familie in Lautlingen. De beiden Bröder weern Tweeschen. Claus hett an un for sik ok en Tweeschenbroder harrt, man Konrad Maria is an den Dag na de Geboort sturben.

He besöch dat Eberhardt-Ludwig-Gymnasium in Stuttgart un keem in den Bund vun de Neepaddfinner to en besunner Denken över dat Düütsche Riek (Mystizismus vun dat Riek). Later höör he tohopen mit siene Bröder to den Krink vun Frünnen üm den Dichter Stefan George ümto. De pleeg en elitäär Opposition conservatrice. Stauffenberg weer goot utbillt un wüß veel. För Böker dö he sik begeistern. Mit düt Interess un mit sien swacke Gesundheit besloot he doch, he wull Suldaat weern.

Bi dat Militär[ännern | Bornkood ännern]

Claus Schenk Graf von Stauffenberg bi dat 17. Riederregiment in Bamberg 1926

As Stauffenberg an’n 5. März 1926 sien Abitur maakt harr, is he Suldaat bi de Riekswehr wurrn. Sie Deenst hett he anfungen as en Fahnenjunker bi dat ole Riederregiment 17 in Bamberg. Hier hett he een Johr deent, ehr he 1927 nah de Infanterie-School in Dresden afkummandeert wurrn is. Jedereen, de Uffzier weern wull, möss sik dor een Johr utbillen laten. 1928 is he na de Kavallerieschool in Hannober stüürt wurrn. As he dat achter sik harr, güng he torüch nah sien Regiment in Bamberg. Dor maak he sien Prüfung as Uffzier un is denn an’n 1. Januar 1930 to’n Leutnant maakt wurrn. Vun sien Johrgang weer he bi de Prüfung de Beste.

Bi de Wahl to’n Riekspräsidenten 1932 meen he, dat weer nich goot, wenn Paul von Hindenburg dat noch mol maken dö. He meen, Hitler konn dat woll beter un freu sik, as de denn an’n 30. Januar 1930 Riekskanzler wurrn is. Stauffenberg hett mithulpen bi dat militärisch Utbillen vun SA-Lüde un hett sik dor um kümmert, dat de Wapen an de Riekswehr torüchgeven wurrn sünd.

An’n 26. September 1933 hett he Hochtiet fiert mit Nina Freiin von Lerchenfeld. Se harr tolest dune bi Bamberg leevt un harr sik duchtig insett för düsse ole Stadt. Mit ehr hett he denn fiev Kinner harrt: Berthold, Heimeran, Franz-Ludwig, Valerie un Konstanze. Sien Fro is an’n 2. April 2006 mit 92 Johren in Kirchlauter bi Bamberg sturben.

1934 möss Stauffenberg wedder nah Hannober an de Kavallerieschool. Dor hett he allerhand lehrt öber moderne Wapen as Panzer un Fallschirmjagers. Later hett he sik denn aber doch befaat mit de Rull, de dat Peerd bi dat Milität spelen scholl. An’n 1. Oktober 1936 is Stauffenberg to’n Utbillen an’n Generalstaff an de Kriegsakademie nah Berlin-Moabit afkummandeert wurrn. An’n 1. Januar 1937 hefft se em to’n Rittmeister maakt. In’n Juli 1938 wurr he as „Tweeden Uffzier vun’n Generalstaff“ (Ib) to’n Divisionsstaff vun de 1. lichte Division na Wupperdaal afkummandeert. Dor deen he ünner Generalleutnant Erich Hoepner. Mit em weer he ok bi dat Innehmen vun dat Sudetenland in datsülbige Johr dorbi.

As de Tweete Weltkrieg losgüng, is de 1. lichte Division in de 6. Panzerdivision ümwannelt wurrn. Mit düsse Division maak Stauffenberg bi den Feldtog gegen Polen 1939 mit. Dormols hett em al sien wietlöftigen Verwandten Peter Graf York von Wartenburg tohopen mit Ulrich Wilhelm Graf Schwerin von Schwanenfeld fraagt, ob he nich bi en Upstand gegen Hitler mitmaken wull. Dor scholl he sik för to’n Adjudanten vun den Böversten Befehlhebber vun dat Heer maken laten. Dat weer dormols Walther von Brauchitsch. Stauffenberg hett dat aflehnt. 1940 weer he as Uffzier vun den Generalstaff bi den Krieg gegen Frankriek mit dorbi. Later keem he in de „Afdelen för Organisatschoon“ in dat „Böverst Kummando vun dat Heer“. In’n Dezember 1941 meen Stauffenberg noch, dat weer en gode Saak, dat de Böverst Befehl öber dat Heer un de Böverst Befehl öber de Wehrmacht nu in Hitler siene Hannen tohopenfaat weern. Tolest is he Oberst i.G. ween.

Weg vun den Natschonalsozialismus[ännern | Bornkood ännern]

Spröök:

Dat is Tiet, dat nu wat ünnernahmen warrt. Man wer dat nu ok anstellt, he mutt weten,
dat he in de düütsche Geschicht woll as een ankeken warrt, de sien Land verraden hett.
Man wenn he nix ünnernimmt, denn verraat he sien egen Geweten.
Claus Schenk Graf von Stauffenberg

Vun de Riekspogromnacht an’n 9. November 1938 af an hett Stauffenberg sik lütt bi lütt vun de natschonalsozialistische Regeerung afsett. Na den düütschen Sieg öber Frankriek in’t Vörjohr 1940 stünn he för en korte Tiet wedder mit Iever achter Hitler. Man as de Krieg gegen de Sowjetunion anfungen weer, kreeg he dat spitz, wat vun Verbrekers in Hitler sien Regeerung togange weern. Ok weer he nich inverstahn mit de Aart un Wies, wie Hitler den Krieg föhren dö un meen, dor weern to veel Fehlers mit bi. He meen, wenn dat so wiedergüng, denn möss dat stracks up en Katastroof tolopen. Man besunners greesig weern för em dat Wegsleppen un dat Ümbringen vun de Jöden un dat Dootscheten vun Massen vun Lüde in de besetten Länner. So is he en sturen Gegenspeler vun de Nazis wurrn un hett sik al lang vör den Ünnergang vun de Düütsche 6. Armee bi Stalingrad an den militärischen Wedderstand anslaten.

Stauffenberg wüß, dat bloß de Riekswehr de Macht un ok de Middels to’n Afsetten vun de Regeerung harr. Dat lä dor an, dat de Gestapo un de Sekerheitsdeenst SD sik dor nich so in utbreden konnen. Man toeerst dach he, just so as veel anner Suldaten ok, dat weer sien Plicht, sik an den Eed to holen, den he Hitler toswaren harr. Tohopen mit sien Broder Berthold un mit de Liddmaten vun den Kreisauer Krink överlegg he, wat de nee Regeerung künnig maken scholl, wenn se eerst mol an de Macht kamen weer. De Verswörers setten fast, wo se för strieden wollen: För dat Enn vun den Krieg un dat de Jöden tofreden laten weern schollen. De Rechtsstaat scholl ok wedder herstellt weern, so, as he vör 1933 ween weer. Man wat vun Form vun den Staat dat nu tokünftig ween scholl, dor konnen se sik nich enig över weern. En groden Deel vun de Verswörers keem ja ut den konservativen Flunken vun den Adel, vun dat Börgerdom un vun dat Militär. Düsse Lüde lehnen de Demokratie mit en Parlament af. Stauffenberg höör to düsse Lüde to.

Up de anner Siet verlang he, dat Sozialdemokraten as Julius Leber in de nee Regeerung upnahmen weern schollen. As Leber Anfang Juli 1944 in Haft nahmen wurr, sä he gegen Adam von Trott zu Solz jummer wedder: „Ik hool em dor rut“. He meen, Leber möss unbedingt rett’ weern. Amenn meen he, dat wichtigst weer, dat de Nazi-Regeerung eerst mol weg weer, allens annere keem denn vun alleen.

As Gruppen-Baas vun de Grupp II vun de Afdelen för Organisatschoon in dat Böverst Kummando vun dat Heer höör he to de Uffzieren, de wat to Seggen harrn un de sik dor för insetten döen, dat in de Länner, wo de Düütschen inmarscheert weern, en anner Politik maakt wurr. He harr sik al mit de Fragen vun de Freewilligen in de Oostlegionen befaat, as de Grupp A vun dat düütsche Heer in den Kaukasus vörstott weer. Dat güng dor üm, dat Deserteuren un Mannslüde, de in den Krieg vun den Fiend insparrt wurrn weern, up düütsche Siet in den Krieg trecken schollen. Sien Afdelen hett an’n 2. Juni 1942 Richtlinien rutgeven för den Ümgang mit Suldaten ut den Kaukasus un ut Turkestan. In’n August 1942 hett se denn ok den Insatz vun düsse Oostlegion organiseert.

Bit in de Midde vun den November 1942 weer de 10. Panzerdivision dor noch mit in Gang, den Deel vun Frankriek intonehmen, de nit dorhin free weer. Glieks dornah is de Division nah Tunis stüürt wurrn. Stauffenberg weer bit dorhen in den Generalstaff vun dat Heer bruukt wurrn. An’n 1. Januar 1943 is he to’n Oberstleutnant i.G. (in’n Generalstaff) maakt wurrn. In’n März 1943 möss Generalfeldmarschall Erwin Rommel sien Armee sik torüchtrecken, vunwegen dat de Allieerten in Noordafrika an Land gahn weern. De 10. Panzerdivision scholl em dor den Rügg bi free holen. Stauffenberg is denn as Ia (Ersten Uffzier vun’n Generalstaff in de „Führungsgruppe“) na de 10. Division kummandeert wurrn. An’n 7. April 1943 hett he bi en Angreep vun Deepflegers sware Wunnen afkregen. He hett denn en Oog, de rechte Hand un twee Fingers vun de lunke Hand verloren.

Operatschoon Walküre[ännern | Bornkood ännern]

De Plaan[ännern | Bornkood ännern]

Dat he siene swaren Wunnen överleevt hett, weer en Wunner. Stauffenberg meen nu, he möss wat doon, dat Düütschland nich ganz ünnergüng. An un för sik konn he sien Deenst gor nich mehr upnehmen, man he sett sik dor för in, dat he wedder arbeiden dröff. Al in’n Harfst 1943 mell he sik nah Berlin. Dor keem he tosamen mit Gegenspelers vun Hitler, as den General vun de Infantrie Friedrich Olbricht un Generalmajor Henning von Tresckow. Olbricht weer de Baas vun dat Allgemeen Amt vun dat Heer.

Tohopen mit Olbricht, Oberst Albrecht Ritter Merz von Quirnheim un Henning von Tresckow arbeit’ he an den Plaan för de Operatschoon Walküre. Dat güng dor üm, dat en Plaan her möss, wenn dat in dat Land Unroh geev, t.B., wenn de velen Frömdarbeiders upsternaatsch weern. Stauffenberg un Treskow fögen an düssen Plaan noch en paar anner Befehlen an. So hefft se vun de „Walküre“ en Plaan för en Upstand gegen Hitler vun maakt. Toeerst mol güng dat dor üm, dat Hitler sien Dood „Parteilüde, de nich an’e Front weern“ in’e Schoh schaven weern scholl. Dat scholl den de Grund ween, dat Angehörigen vun de NSDAP, vun de SS, vun den Sekerheitsdeenst un vun de Gestapo achter Trallen sett weern konnen. De Befehlen dorto schollen glieks, wenn dat mit de „Walküre“ losgüng, an de Befehlhebbers vun de Wehrkreiskummandos in ganz Düütschland gahn. Dat Militär scholl eerst mol de Gewalt an sik rieten. In den Plaan weer dat vörsehn, dat Stauffenberg en Sekretär vun den Staat in dat Rieks-Kriegsministerium weern scholl.

Stauffenberg is denn Baas vun den Staff in dat Allgemeen Amt vun dat Heer in den Bendlerblock in Berlin wurrn. Dorüm konn he dor nu mit bi ween, wenn in dat Hööftquartier vun den Führer de Laag besnackt wurr. Sien Baas weer Olbricht. Mit den sien Hölp knütt he en Nett vun Lüde, de bi dat Militär gegen Hitler weern. He hett den Plaan för en Anslag mit Carl Friedrich Goerdeler un Generaloberst Ludwig August Theodor Beck afsnackt. He besnack sik ok mit Lüde ut den Wedderstand buten dat Militär, as mit Julius Leber un Wilhelm Leuschner. Ok mit den Kreisauer Krink seet he tohopen. Dor höör sien Vedder Peter Graf York zu Wartenburg mit to. As Helmuth James Graf von Moltke in’n Januar 1944 in’t Lock smeten wurr, keem de Kreisauer Krink nich mehr tohopen. Man de meisten Liddmaten vun düssen Krink maken denn bi Stauffenberg mit, ofschoonst Moltke mit dat Dootmaken vun Hitler nich inverstahn weer.

An’n 1. Juli 1944 is he Baas vun den Staff bi Generaloberst Friedrich Fromm wurrn. Dat weer de Befehlhebber vun dat Ersatzheer. Tohopen mit Olbricht un Merz von Quirnheim seet he nu in de Schaltzentrool för de Operatschoon „Walküre“. Een grodet Problem weer, dat Stauffenberg bi den Upstand twee Saken up eenmol henkriegen möss: Toeerst möss he den Anslag up Hitler sien Leven süms utföhren, un denn möss he vun Berlin ut de Operatschonen vun den Upstand togange bringen un anföhren. He versöch al an’n 11. Juli, Hitler up den Obersalzberg an’e Siet to maken. An’n 15. Juli versöch he dat noch eenmol. Man beide Molen is dor nix vun wurrn, weil Heinrich Himmler oder Hermann Göring nich kamen weern. Un de beiden schollen partout mit an’e Siet maakt weern. Nu keem dat dor up an, bi’n drüdden Mol den Anslag up jeden Fall ut to föhren.

Anslag un Greep na’n Staat[ännern | Bornkood ännern]

De neegste Gelegenheit geev dat denn tofällig an’n 18. Juli. Stauffenberg is för den överneegsten Dag in den Föhrer sien Hööftquartier bestellt wurrn. Dor scholl he över den Plaan vun dat nee Upstellen vun Truppen berichten. De Grupp vun den Wedderstand harr al de Liddmaten vun en nee Regeerung fastleggt. Bloß Hitler möss noch an’e Siet maakt weern. An’n 20. Juli fleeg Stauffenberg mit sien Adjudanten Oberstleutnant Werner von Haeften Klock 7:00 los. Dat güng vun Rangsdorf bi Berlin na de Wolfsschanze bi Rastenborg in Oostpreußen.

Bi en Drepen in den Föhrerbunker woll Stauffenberg Hitler mit twee Taschen vull mit Sprengstoff in’e Luft jagen. He möss nu eerst mol den Sprengstoff scharp maken. As he ankeem, sä Stauffenberg to Generalfeldmarschall Wilhelm Keitel, he woll sik eben eerst mol en beten frisch maken un en anner Hemd antrecken. Düsse Tiet bruuk he, üm de Bomben in Gang setten. Man vunwegen en Besöök vun Benito Mussolini an’n Nahmiddag weer dat Drepen mit Hitler nu en halve Stünn ehrer ansett. In de korte Tiet konn Stauffenberg bloß een vun de beiden Bomben scharp maken. Weil he bloß noch dree Fingers an siene lunke Hand harrt hett, weer he dor mit en Tang togange, de extra för em anpaßt wurrn is. Dat duur to lange un he kreeg bloß een vun de cheemschen Lunten in Gang, de mit Süür arbeiden döen. Bobenhen keem ok noch en Adjudant vun Keitel dor hento un woll Bescheed seggen, he scholl en beten tomaken, dat güng nu los. Ob he wat sehn hett, is nich bekannt, man up jeden Fall harr Stauffenberg nu nich mehr genug Tiet. Un denn keem dat ok noch so, dat dat Drepen mit Hitler nich in den Föhrerbunker stattfinnen dö, as sünst jümmers. Dor weern Booarbeiden un so weer dat Drepen in en lüttje Barack ansett. Stauffenberg stell de Tasch mit de eene scharpe Bomb bi twee Meters vun Hitler af unner en groden, swaren Disch. Later is seggt wurrn, wenn beide Bomben scharp maakt wurrn weern, denn harr dat goot gahn un Hitler weer doot gahn. Stauffenberg geev an, he möss noch mol eben rut un enerwegens anwecken. Klock 12:42 güng de Bomb hooch. 24 Lüde weern in de Barack, Hitler middenmank. Man 20 Lüde bleven an’n Leven. Een vun jem weer Hitler. He harr meist nix afkregen, bloß sien Box hüng in Striepen vun den Luftdruck bi de Exploschoon.

Stauffenberg un von Haeften dachen nu, Hitler weer doot. In dat Dör’nanner nah den Anslag konnen se de Wolfsschanze bitiets verlaten un flögen na Berlin. Up den Weg na’n Flegerhaben smeten se de anner Tasch mit Sprengstoff ut den Wagen. In Berlin un annerwegens harrn de Verswörers jümmers noch keen Nahricht, dat Hitler doot weer. Dorüm wollen se mit den Greep na’n Staat noch nich anfangen. Klock 15:00 weck Stauffenberg vun’n Flegerhaben Rangsdorf ut bi Olbricht an un geev dör, Hitler weer nu worraftig doot. Denn föhr he na’n Bendlerblock un begeev sik na Olbricht. Nu eerst, twee Stunnen na den Anslag, wurr de Operatschoon Walküre in Gang sett. Stauffenberg, Olbricht, Mertz von Quirnheim un Haeften leten Generaloberst Fromm in Haft nehmen. De harr bit dorhen achter jem stahn, man vunwegen dat nümms genau wüss, wat nu weer, woll he nix mehr weten vun dat Umstörten vun de Regeerung.

Gegen Klock 18:00 seeg dat so ut, as wenn dat slumpen scholl mit den Greep nah den Staat. In den een oder annern Wehrkreis lepen de Operatschonen an. Man an’n laten Abend weer Hitler süms in’n Rundfunk to hören. Nu weer dat klor, dat he leev. De Fernschrieven öber de Operatschoon Walküre, de nu in de Wehrkreisen ankemen, sünd denn nich mehr ümsett wurrn. De meisten Uffzieren wollen eerst mol aftöven, wat denn nu weer.

Dat Enn vun den Greep na’n Staat[ännern | Bornkood ännern]

Gegen Klock 22:30 hett en Grupp vun Uffzieren, de achter de Regeerung stünnen, dormank Otto Ernst Remer, Stauffenberg un de annern Verswörers in Haft nahmen. Generaloberst Fromm geev noch in de sülbige Nacht den Befehl, Stauffenberg, von Haeften, Quirnheim un Olbricht schollen na dat Standrecht doot schaten weern. Dat passeer denn ok Klock 0:15 in den Hoff vun den Bendlerblock. Stauffenberg sien lesten Wöör schöllt ween hebben: „Leeve dat hillige Düütschland!“. Anners warrt ok seggt, he harr utropen: „Leve dat geheeme Düütschland!“ oder „Hillig Düütschland!“ oder ok „Leve Düütschland!“ oder ok „Leve us hillig Düütschland!“. Annern Dag sünd de Doden in jemehr Uniformen un mit jemehr Ordens un Ehrenteken up’n olen St.-Matthäus-Karkhoff in Berlin inkuhlt wurrn. Himmler hett jem utbuddeln laten un geev den Befehl, se schollen verbrennt weern. Jemehr Asch is denn utstreiht wurrn över de Rieselfeller vun Berlin.

Böker öber Stauffenberg[ännern | Bornkood ännern]

  • Christian Graf v. Krockow: Eine Frage der Ehre, Stauffenberg und das Hitler-Attentat vom 20. Juli. Rowohlt, Berlin 2002, 2004. ISBN 3-499-61494-4
  • Peter Hoffmann: Claus Schenk Graf von Stauffenberg und seine Brüder. Stuttgart 1992. ISBN 3-421-06533-0
  • Joachim Kramarz: Claus Graf von Stauffenberg. 15. November 1907 - 20. Juli 1944. Das Leben eines Offiziers. Bernhard & Graefe, Frankfort an'n Main 1965.
  • Christian Müller: Oberst i.G. Stauffenberg. Eine Biographie. Düsseldörp 1970. ISBN 3-7700-0228-8
  • Bodo Scheurig: Claus Graf von Stauffenberg. Berlin 1964.
  • Harald Steffahn: Stauffenberg. Rowohlt, Reinbek bi Hamborg 2002. ISBN 3-499-50520-7
  • Gerd R. Ueberschär: Stauffenberg. Der 20. Juli 1944. S. Fischer, Frankfort an'n Main 2004. ISBN 3-10-086003-9
  • Eberhard Zeller: Oberst Claus Graf Stauffenberg. Ein Lebensbild. Patterbuorn 1994. ISBN 3-506-79770-0
  • Ulrich Cartarius: Opposition gegen Hitler. Deutscher Widerstand 1933-1945. Berlin 1984. ISBN 3-88680-110-1 (Över den ganzen Wedderstand)
  • Joachim Fest: Staatsstreich. Der lange Weg zum 20. Juli. Berlin 1994. ISBN 3-88680-539-5 (Över den ganzen Wedderstand bi dat Militär)
  • Wolfgang Venohr: Stauffenberg. Symbol des Widerstands. Herbig, München 2000. ISBN 3-7766-2156-7
  • Eberhard Zeller: Geist der Freiheit. Edition JF, Berlin 2004. ISBN 3-929886-20-0
  • Marion Gräfin Dönhoff: Um der Ehre Willen. Erinnerungen an die Freunde vom 20. Juli. Siedler Verlag, Berlin 1994. ISBN 3-88680-532-8
  • Arnim Ramm: Kritische Analyse der Kaltenbrunner-Berichte über die Attentäter vom 20. Juli 1944. Ein Beitrag zur Geschichte des militärischen Widerstands. Tectum Verlag, Marborg 2003. ISBN 3-8288-8575-6
  • Allen Welsh Dulles. Verschwörung in Deutschland. Kassel: Harriet Schleber 1949 [1947]. Engl.: Germany's Underground.
  • Hans Bernd Gisevius. Bis zum bittern Ende. II. Band. Zürich: Fretz & Wasmuth 1946.

Up Platt is nix över Stauffenberg rutkamen

Weblenken[ännern | Bornkood ännern]

Claus Schenk Graf von Stauffenberg. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.
Op Wikiquote gifft dat Zitaten to, över oder vun „Claus Schenk Graf von Stauffenberg“ (hoochdüütsch).

Kiek ok bi[ännern | Bornkood ännern]