2. Januar
De 2. Januar is in’n Gregoriaanschen Klenner de 2. Dag in’t Johr.
| Januar | |||||||||||||||||||||||||||||||
|
Wat passeert is
[ännern | Bornkood ännern]Politik un Sellschop
[ännern | Bornkood ännern]- 366: De Alemannen kommt över den Rhien un dringt in’t Röömsch Riek vör.
- 1526: De Bremer Prediger Johann Bornemacher warrt up'n Brandstapel in Veern as en Ketter verbrennt.
- 1776: In Österriek warrt dör de Kaiserin Maria Theresia de Folter afschafft.
- 1788: Georgia ratifizeert as 4. Bunnststaat de Verfaten von de USA.
- 1905: In’n Russ’sch-Japanschen Krieg kapituleert de russ’sch Fasten Port Arthur na 157 Daag Belagern.
- 1907: In Frankriek gült af nu dat al 1905 beslotene Gesett över de Trennen von Kark un Staat.
- 1922: De Halfinsel Krim verklort ehr Unafhangigkeit.
- 1922: De Kommunistsche Partei von Chile warrt grünnt.
- 1933: De USA beennt jümmer Besetten von Nicaragua un teht jümmer Militär af.
- 1942: De 39. sowjetsch Armee brickt dör de Oostfront von de 9. düütschen Armee.
- 1942: De britsche Kronkolonie Singapur warrt von de Japaners bombadeert.
- 1945: Nürnbarg warrt dör en Bombenangreep von de Alliierten düchtig, de Oltstadt meist ganz twei maakt.
- 1955: De Bunnswehr warrt grünnt.
- 1958: In Berlin fangt dat Bundskartellamt sien Arbeid an.
- 1958: In Flensborg warrt dat Verkehrszentralregister (Vekehrssünnerkartei) in Betrieb nahmen.
- 1959: Fidel Castro rückt mit sien Truppen in Havanna, de Hööftstadt von Kuba in.
- 1965: De eerste Slacht twüschen Vietnam un den Vietcong.
- 1971: De USA ünnersecht Warf för Zigaretten nu ok in’n Rundfunk.
- 1974: Carlos Arias Navarro warrt as nieg Ministerpräsident von Spanien vereidigt.
- 1984: RTL plus fangt von Luxemborg ut an to sennen (Privatfeernsehn).
- 1989: Ranasinghe Premadasa warrt nieg Staatspräsident von Sri Lanka.
- 1988: In Hong Kong brickt de Vagelgripp ut.
- 2002: Levy Mwanawasa warrt nieg Staatspräsident von Sambia.
- 2002: Eduardo Duhalde warrt nieg Staatspräsident von Argentinien.
Weertschop
[ännern | Bornkood ännern]- 1882: John D. Rockefeller grünnt in New York in de USA den Standard Oil Trust, en Bulten (Trust) vun 40 Ööl-Sellschuppen.
- 1909: De Düütsche Riekspost föhrt in Berlin den Postcheck to’n Betahlen ahn Bargeld in.
- 1939: De Postsparkassendeenst warrt in ganz Düütschland inföhrt.
- 1952: Bi Ford in Köln warrt de eersten Autos maakt.
- 1965: in Syrien warrt mehr as 100 Industrieünnernehmen verstaatlicht.
Kunst, Kultur un Bowark
[ännern | Bornkood ännern]- 1843: De Oper Der fliegende Holländer von Richard Wagner warrt in Dresden ooropföhrt.
- 1908: John D. Rockefeller spendt an de von em grünnte University of Chicago um un bi 2,2 Mio. US$.
- 1908: De Oper Ein Wintermärchen von Karl Goldmark warrt in Wien ooropföhrt.
- 1931: De Speelfilm Emil und die Detektive von Gerhard Lamprecht na den Roman von Erich Kästner hett Premiere.
- 1950: Guatemala slutt sik an de UNESCO an.
- 1976: In Florenz warrt in de San-Lorenzo-Basilika Fresken freeleggt, de villicht von Michelangelo sünd.
- 1990: Anselm Kiefer kriggt den Kunstpries von de Wolf-Stiftung för dit Johr.
Wetenschoppen un Technik
[ännern | Bornkood ännern]- 1901: Sigmund Freud publizeert siene Arbeid „Zur Psychopathologie des Alltagslebens“.
- 1955: De Inka-Tempel Paititi warrt von Hans Ertl in der Ümgegend von’n Rio Chinijo opdeckt.
- 1959: Der sowjetsche Ruumsond Lunik 1 flüggt to’n Maand.
- 1984: In’n Süüdwesten von Kairo warrt de Överresten von en 32 Mio. Johr olt Deertenoort funnen, de as gemeensam Vörfohren von Minschen un Apen gült: Aegyptopithecus zeuxis.
- 2004: De NASA-Sond Stardust fangt to’n eersten mal Kometenstoof in’n Weltruum in.
Katastrophen
[ännern | Bornkood ännern]- 1921: Dat spaansch Dampschipp Santa Isabell geiht vör Galizien ünner. 213 Minschen kommt üm’t Leven.
- 1932: Im russ’schen Kasan kommt bi en Iesenbahnunglück 65 Lüüd üm, 131 nehmt Schaden.
- 1971: Bi en Footballspeel in Glasgow twüschen de Heimmannschoppen Rangers un Celtic brickt en Tribün tosamen. 66 Tokiekers kommt dorbi to Dood.
- 2006: En Iesloophall in Bad Reichenhall brickt tohopen un köst 15 Minschen dat Leven. Meist to glieken Tiet kommt dor ok dree Minschen dör en Lawien üm.
Boren
[ännern | Bornkood ännern]- 1777: Christian Daniel Rauch, düütsch Bildhauer († 1857).
- 1800: Carl Friedrich Plattner, düütsch Hüttenkunnig un Chemiker († 1858).
- 1814: Luise Mühlbach, düütsch Schrieverin († 1873).
- 1822: Rudolf Julius Emanuel Clausius, düütsch Physiker († 1888)
- 1859: Fritz Riemann, düütsch Schachmeester († 1932)
- 1861: Wilhelm Bölsche, düütsch Schriever un Naturforscher († 1939)
- 1864: Friedrich Plettke, düütsch Schriever un Heimatforscher († 1942)
- 1868: Ernst Moyat, düütsch Chemiker († 1937)
- 1870: Ernst Barlach, düütsch Schriever, Tekner un Bildhauer († 1938)
- 1874: Eugen Naumann, düütsch Politiker († 1939)
- 1884: Josef Oberboersch, düütsch Maler, Tekner un Druckgrafiker († 1957)
- 1886: Apsley Cherry-Garrard, britisch Polarforscher († 1959)
- 1889: Albert Breyer, poolsch-düütsch Schoolmeester un Ethnograf († 1939)
- 1893: Félix Sellier, belgisch Redrennfohrer († 1965)
- 1900: Leslie Copus Peltier, US-amerikaansch Astronom († 1980)
- 1909: Riccardo Cassin, italieensch Bargstieger un Ünnernehmer († 2009)
- 1920: Isaac Asimov, US-amerikaansch Biochemiker un Science-Fiction-Schriever († 1992)
- 1920: George Howard Herbig, US-amerikaansch Astronom († 2013)
- 1922: Kurt Gutowski, plattdüütsch Schriever († 2008)
- 1937: Imerio Massignan, italieensch Radrennfohrer († 2024)
- 1937: Martin Lauer, düütsche Lichtathlet
- 1938: Hans Herbjørnsrud, norweegsch Schriever
- 1939: Peter Luther, düütsch Springrieder († 2024)
- 1947: Ute Erdsiek-Rave, düütsch Politikerin un Ministerin in Sleswig-Holsteen
- 1947: Alexander Iwanowitsch Tichonow, russisch Biathlet un Sportfunktschonäär
- 1961: Aram Sarkissjan, armeensch Politiker
- 1964: Onno Falkena, westfeesch Journalist
- 1968: Cuba Gooding Jr., US-amerikaansch Schauspeler
Storven
[ännern | Bornkood ännern]- 1861: Friedrich Wilhelm IV., König von Preußen (* 1795)
- 1884: Johann Gerhard Oncken, Baptistenpaster (* 1800)
- 1892: George Biddell Airy, britsch Astronom, Mathematiker un Eerdphysiker (* 1801)
- 1950: Emil Jannings, düütsch Schauspeler (* 1884).
- 1951: Paul Münch, Pälzer Mundoortdichter (* 1879)
- 1960: Fausto Coppi, italiensch Radrennfohrer (* 1919)
- 1968: Cuno Hoffmeister, düütsch Astronom un Eerdphysiker (* 1892)
- 1977: Erroll Garner, US-amerikaansch Jazzmusiker un -komponist (* 1921)
- 1982: Victor Fontan, franzöösch Radrennfohrer (* 1892)
- 2000: Nat Adderley, US-amerikaansch Jazzmusiker (* 1931)
- 2005: Arnold Denker, US-amerikaansch Schachspeler (* 1914)
- 2012: Ian Bargh, britisch-kanaadsch Jazzmusiker (* 1935)
- 2012: Ernst Meyer, plattdüütsch Schriever (* 1927)
- 2018: Paulien van Deutekom, nedderlannsch Iesflinklöperin (* 1981)
- 2022: Eric Walter Elst, belgisch Astronom (* 1936)