4. Januar
De 4. Januar is de veerte Dag in’t Johr vun’n Gregoriaanschen Klenner.
| Januar | |||||||||||||||||||||||||||||||
|
Wat an dissen Dag passeert is
[ännern | Bornkood ännern]Politik un Sellschop
[ännern | Bornkood ännern]- 1248: In Spandau warrt de Urkunnen von de Grünnen von de Stadt Niegbrannenborg ünnerschreven.
- 1642: De engelsche König Karl I. marscheert mit Suldaten in dat Lange Parlament in London in un versöcht, fiev Liddmaten vun dat Parlament achter Trallen to setten. Na düssen Greep na den Staat fangt de engelsche Börgerkrieg an. Dat Parlament stellt en Armee gegen den König sien Truppen up de Been.
- 1789: De Republiek Mühlhausen warrt Deel von Frankriek.
- 1880: De Chimborazo, mit 6310 m een von de hööchsten Bargen in de Anden, warrt von Edward Whymper to’n eersten mal bestegen.
- 1896: Utah warrt de 45. Bunnsstaat von de USA.
- 1947: De eerste Utgav von den Spiegel kummt in Hamborg rut.
- 1948: Myanmar (ok: Burma oder Birma) warrt unafhängig von Grootbritannien.
- 1954: As eerste düütsche Stadt, stellt Duisburg Parkklocken op.
- 1960: Dat Europäisch Freehandelsrebeet (EFTA) warrt grünnt.
- 1998: Valdas Adamkus warrt Staatspräsident von Litauen.
Weertschop
[ännern | Bornkood ännern]Kunst, Kultur un Bowark
[ännern | Bornkood ännern]- 1890: De Operette Der arme Jonathan von Karl Millöcker warrt in Wien uropführt.
- 1940: De Film The Grapes of Wrath hett Premiere.
- 1953: Dat Theaterstück En attendant Godot von Samuel Beckett warrt in Paris uropführt.
- 1969: Dat ZDF strahlt to’n eersten mal den Länderspiegel ut.
- 2010: De Burdsch Chalifa, mit 828 Metern Hööcht un 189 Stockwarken dat hööchste Bauwark up de Eer, wurrd apen makt.
Wetenschoppen un Technik
[ännern | Bornkood ännern]- 1885: De eerste spoodrieke Blinddarmoperaschoon warrt dörführt.
- 1958: Na 1.400 Ümlööp üm de Eer störtt de eerste künstlich Satellit Sputnik af un vergleiht in de Atmosphäär.
- 2004: De Lanneneenheit von de Ruumsond Spirit sett op den Mars op.
Katastrophen
[ännern | Bornkood ännern]- 1970: Een Eerdbeven mit de Magnitude MS = 7,7 köst in de Provinz Yunnan in China 10.000 Minschenleven.
Boren
[ännern | Bornkood ännern]- 1643: Sir Isaac Newton, engelsch Mathematiker, Physiker un Astronom († 1726)
- 1731: Karl Abraham Freiherr von Zedlitz, preuß’schen Minister († 1793)
- 1809: Louis Braille, franzöösch Erfinner von de Blindenschrift († 1852)
- 1854: August Düffer, plattdüütsch Schriever († 1934)
- 1866: Joel Hastings Metcalf, US-amerikaansch Astronom († 1925)
- 1878: Gerdt von Bassewitz, düütsch Schriever († 1923)
- 1881: Wilhelm Lehmbruck düütsch Bildhauer, Grafiker un Medailleur († 1919)
- 1890: Wilhelmine Siefkes, plattdüütsche Schrieverin († 1984)
- 1903: Georg Elser, NS-Wedderstandskämper († 1945)
- 1907: Joe Marsala, US-amerikaansch Jazzmusiker († 1978)
- 1909: Cilly Aussem, düütsch Tennisspelerin († 1963)
- 1910: Hilde Schrader, düütsch Swemmsportlerin († 1966)
- 1931: Cleopa David Msuya, tansaansch Politiker
- 1934: Hellmuth Karasek, düütsch Journalist, Schriever un Theaterwetenschoppler († 2015)
- 1935: Floyd Patterson, US-amerikaansch Boxer († 2006)
- 1940: Karl-Heinz Groth, plattdüütsch Schriever
- 1940: Gao Xingjian, chineesch-franzöösch Schriever un Nobelpriesdräger
- 1944: Judy Winter, düütsch Schauspelerin und Synchroonsnackerin
- 1945: Richard Royce Schrock, US-amerikaansch Chemiker un Nobelpriesdräger
- 1948: Alfonso Frazer, Boxer ut Panama
- 1951: Michael Rüping, düütsch Springrieder
- 1953: Olaf Buhl, düütsch Feernsehjournalist un Moderator († 2014)
- 1955: Wolfgang Tiefensee, düütsch Politiker un Bundsminister
- 1960: Michael Stipe, US-amerikaansch Singer un Musiker bi de Grupp R.E.M
- 1963: May-Britt Moser, norweegsch Neurowetenschaplerin un Nobelpriesdrägerin
- 1974: Danilo Hondo, düütsch Radrennfohrer
- 1977: David Millar, britsch Radrennfohrer
- 1978: Karine Ruby, franzöösche Snowboardersche († 2009)
Storven
[ännern | Bornkood ännern]- 1248: Sancho II., König von Portugal (* 1248).
- 1761: Stephen Hales, engelsch Physioloog un Physiker (* 1677).
- 1794: Nicolas Luckner, düütsch Genral un Marschall von Frankriek (* 1722).
- 1880: Anselm Feuerbach, düütsch Maler (* 1829)
- 1890: Wilhelm Konrad Hermann Müller, düütsch Germanist (* 1812)
- 1905: Theodore Thomas, US-amerikaansch Violinist un Dirigent (* 1835)
- 1917: Carl Ludwig Jessen, Maler vun’n Naturalismus (* 1833).
- 1941: Henri Bergson, franzöösch Philosoph, kreeg den Nobelpries för Literatur (* 1859).
- 1946: Friedrich von Bodelschwingh de Jüngere, düütsch Theoloog (* 1877).
- 1960: Albert Camus, franzöösch Schriever (* 1913).
- 1961: Erwin Schrödinger, öösterrieksch Physiker un Nobelpriesdräger (* 1887).
- 1976: Rudolph Minkowski, düütsch-amerikaansch Astrophysiker (* 1895).
- 1979: Peter Frankenfeld, düütsch Schauspeler un Singer (* 1913).
- 1991: Richard Maibaum, US-amerikaansch Dreihbookschriever (* 1909).
- 2000: Alfred Bohrmann, düütsch Astronom (* 1904)
- 2004: Joan Aiken, britsch Schrieverin (* 1924)
- 2011: Gerry Rafferty, britisch Folk-Rock-Singer-Songwriter (* 1947)
- 2021: Martinus Veltman, nedderlannsch Physiker un Nobelpriesdräger (* 1931)
- 2024: David Soul, US-amerikaansch Schauspeler un Singer (* 1943)