13. November
De 13. November is de 317. Dag in’n Gregoriaanschen Klenner. In Schaltjohrn is dat de 318. Dag.
| November | ||||||||||||||||||||||||||||||
|
Wat an dissen Dag passeert is
[ännern | Bornkood ännern]Politik un Sellschop
[ännern | Bornkood ännern]- 1002: Dat St. Brice’s Day Massaker: De engelsche König Aethelred II. befehlt all Däänen in dat engelsche Königsriek doot to maken, üm een angevlich Opstand to verhinnern.
- 1493: Op siene tweeten Reis deckt Christoph Kolumbus de Antilleninsel Saba op.
- 1618: In de nedderlannsche Stadt Dordrecht kümmt de Synood vun Dordrecht to ehre eerste Sitten tohopen
- 1885: Serbien fangt een Krieg an mit Bulgarien
- 1887: In Chicago begleidt mehr as 20.000 Arbeider den Troerümtog vör de veer Henrich’ten, de för den Haymarket Riot verantwoortlich maakt weern.
- 1891: De 3. Interparlamentaarsch Union beslutt in Rom, en Stännig Internatschonaal Freedensbüro mit Seet in Bern intorichten.
- 1945: In Frankriek warrt Charles de Gaulle von de Franzöösch Natschonaalversammeln to’n Ministerpräsident von de Veerte Franzöösche Republiek wählt.
- 1961: In de DDR warrt in’n Rahmen von’t Entstaliniseeren de Städer Stalinstadt un Fürstenberg (Oder) to Iesenhüttenstadt tohopensloten.
- 1974: Jassir Arafat, de Anföhrer von de palästinens’schen Wedderstandsgrupp PLO fordert bi de UNO Freeheit för sien Land.
- 1976: Bi en Konzert in Köln övt de Ledermaker Wolf Biermann open Kritik an de DDR, de dat as Vörwand nehmt, em dree Daag later uttobörgern.
- 1989: Hans Adam II. warrt Staatsbass von Liechtensteen.
- 1989: De Volkskamer von de DDR wählt Günther Maleuda to’n Präsidenten un Hans Modrow to’n Ministerpräsidenten.
- 1994: Bi en Referendum snackt sik 52 % von de Sweden för den Bitritt to de EU ut.
- 1998: De Düütsche Bundsdag beslutt, dat de Bunnswehr an’n Kosovo-Insatz Deel hett.
- 2015: Bi mehreren Terroranslääg in Paris sünd över 120 Minschen to Dood kommen. De franzöösch Staatspräsident François Hollande hett doruphen den Utnahmetostand över dat gesamt Land verhangt.
Kunst, Kultur un Bowark
[ännern | Bornkood ännern]- 1894: De Oper Ingwelde von Max von Schillings warrt in Krlsruhe ooropföhrt.
- 1906: Op de Münchner Kohleninsel warrt de Grundsteen leggt för dat Düütsche Museum.
- 1925: In Paris gifft dat de eerste Surrealismus-Utstellen ü.a. mit Warken von Pablo Picasso, Hans Arp, Max Ernst un Paul Klee.
- 1928: De Speelbaas Max Reinhardt grünnt in Schönbrunn en Schauspeelschool, dat Max-Reinhardt-Seminar nöömt warrt.
- 1936: In Wien warrt dat Theaterstück Glaube Liebe Hoffnung von Ödon von Horvath ünner den Titel Liebe, Pflicht un Hoffnung ooropföhrt.
- 1943: In Öller von 25 Johr leidt Leonard Bernstein as Ersatz för den kranken Bruno Walter en Konzert von de New Yorker Philharmoniker un fangt dormit sien Karriere an.
Wetenschoppen un Technik
[ännern | Bornkood ännern]- 1960: In Karlstein am Main nehmt dat eerste düütsche Karnkraftwark, dat Versöksatomkraftwark Kahl sien Betrieb op.
- 1989: Dat Europääsch Karnforschungslabor CERN maakt den weltwiet gröttsten Deelkengaumaker mit 27 km Ümfang open.
- 1990: De eerste Websiet warrt öffentlich maakt.
Katastrophen
[ännern | Bornkood ännern]- 1872: De Oostsee warrt von de sworsten bekannten Stormfloot överrascht. 271 Minschen starvt, mehr as 15.000 verleert jümmer Heem.
- 1970: De Region Bhola in Pakistan warrt von en Zyklon drapen. In de Flootbülg starvt över 500.000 Lüüd.
- 1985: In Kolumbien överrullt en Lahar von den Vulkan Nevado del Ruiz de Stadt Armero un köst 20.000 Minschen dat Leven.
- 2002: Vör de Küst von Galizien hett de Ööltanker Prestige en Haveree un sleit Leck. Söss Daag later sünd grote Deele von de spaanschen Atlantikküst von en Öölpest bedrapen.
Boren
[ännern | Bornkood ännern]- 354: Augustinus vun Hippo, Karkenlehrer un Hilligen († 430)
- 1312: Edward III., König vun England
- 1504: Philipp I., Landgraaf vun Hessen
- 1567: Moritz vun Oranien, Statthöller vun de Nedderlannen
- 1850: Robert Louis Stevenson, Schriever ut Schottland
- 1893: Edward Adelbert Doisy, US-amerikaansch Biochemiker un Nobelpriesdräger († 1986)
- 1896: Willi Koops, düütsch Politiker un Bundsdagsafordneter († 1972)
- 1895: Jan de Natris, nedderlannsch Footballnatschonalspeler († 1972)
- 1898: Hellmut Maneval, düütsch Footballnatschonalspeler († 1967)
- 1899: Huang Xianfan, chineesch Historiker († 1982)
- 1904: Peter Graf Yorck von Wartenburg, Juristen, Strieder in den düütschen Wedderstand
- 1914: Paul Lücke, düütsch Politiker un Bundsminister († 1976)
- 1920: Jack Elam, US-amerikaansch Schauspeler († 2003)
- 1931: Katrin Schaake, düütsch Schauspelerin un Synchroonsnackerin
- 1936: Edda Buding, düütsch Tennisspelerin († 2014)
- 1955: Whoopi Goldberg, US-amerikaansche Schauspeelersche
- 1955: Lars-Luis Linek, plattdüütschen Bluesmusiker
- 1967: Steve Zahn, US-amerikaansch Schauspeler
- 1974: Erika Lahotska, slowaaksch Biathletin
- 2000: Lou Massenberg, düütsch Waterspringer
Storven
[ännern | Bornkood ännern]- 867: Nikolaus I., Paapst (* 820)
- 1093: Malcolm III., König vun Schottland
- 1460: Hinrich de Seefohrer, König vun Portugal
- 1689: Philipp von zesen, düütschen Dichter ut de Tiet vun dat Barock
- 1726: Sophie Dorothee vun Bruunswiek-Lüünborg, Kurförstin vun Hannober
- 1791: Chrysostomus Forchner, düütsch Maler (* 1721)
- 1868: Gioachino Rossini, italieensch Komponist (* 1792)
- 1981: Gerhard Marcks, düütschen Bildhauer
- 2004: Russel Tyrone Jones ("Ol' Dirty Bastard"), US-amerikaanschen Rapper
- 2011: Rolf-Dieter Wolfshohl, düütsch Radrennfohrer (* 1960)
- 2019: Raymond Poulidor, franzöösch Radrennfohrer (* 1936)
- 2020: Louis Rostollan, franzöösch Radrennfohrer (* 1936)