Halit
| Halit | |
 | |
| Cheemsch Tohopensetten |
NaCl |
| Mineralklass | eenfach Halogenid 03.AA.20 (na Strunz, 9. Oplaag) 9.1.1.1 (na Dana) |
| Kristallsystem | kuubsch |
| Klöör | ahn Klöör, witt, grau, root, geel, blau |
| Streekklöör | witt |
| Mohshard | 2 |
| Dicht (g/cm³) | 2,1-2,2 |
| Gleem | Glasgleem |
| Transparenz | dörsichtig bit dörschienend |
| Brook | musselig sprööd |
| Splitten | vullkommen na {100}, {010} un {001} |
| Indruck | kuubsch (tardelformsch) Kristallen, körnig, massig |
| faken Kristallflachen | {100} |
| Tweeschenbilden | keen |
| Kristalloptik | |
| Breektall | |
| Dubbelbreken (optisch Utrichten) |
|
| Pleochroismus | |
| Winkel/Dispersion vun de optischen Assen |
2vz ~ |
| annere Egenschoppen | |
| Phaaswesseln | |
| Smöltpunkt | |
| cheemsch Verhollen | lööst sik licht in Water |
| lieke Mineralen | |
| Radioaktivität | nich radioaktiv |
| Magnetismus | nich magnetsch |
| sünnerlich Kennteken | soltig Smack orange Fluoreszenz |
Halit oder Steensolt is dat Mineral vun de cheemsch Verbinnen Natriumchlorid ut de Mineralklass vun de eenfachen Halogeniden. Halit kummt faken vör un kristalliseert in’t kuubsche Kristallsystem mit de Tosamensetten NaCl. Dorbi entstaht tomeist kuubsche (tardelförmig) Kristallen mit grootflachig, körnig un massige Eenheiten. Rein Halit ist ahn Klöör oder witt, wenn he bannig lütte Kristallen utbildt. Dör dat Inlagern vun Hämatit farvt sik de Kristallen root, bi’t Inlagern vun Limonit geel. Bimengden vun Toon oder Bitumen wiest Halit en graue bit brune Klöör. Gidderfehlers in’n Opbo veroorsaakt dör Överlagern vun Lichtstrahlen (Interferenz) en blau Klöör. Ünner UV-Licht wiest Halit en orange Fluroreszenz op.
Halit is en steenschapend Mineral, dat bestimmend an’n Opbo vun Steensolt-Lagersteeden bedeeligt is. Steensolt is en monomineralsch Steen, dat sik meist blots ut Halit tohopensett, afsehn vun lütte Bimengden vun annere Soltmineralen as Gips, Anhydrit, Sylvin oder annere.
Historie
[ännern | Bornkood ännern]De Naam Halit is afleidt vun de greekschen Wöör άλας Hals un λίθος Steen (kiek ok bi Halogen)
Dat ut Salinen oder Soltstöck wunnen Kaaksolt is al siet de Antike en geern sehn Hannelswoor, de op de so nöömten Soltstraten vun de Afbosteeden in de Rebeten mit wenig Solt brocht weer. Dorüm harr Solt fröher deelwies en düchtigen Wiert un weer ok as wittet Gold betekend.
Entstahn un Vörkamen
[ännern | Bornkood ännern]Halit kummt tomeist tostannen, wenn Seen mit Soltwater utdröögt. Dat entsteiht also dör Verdunsten un höhrt dorüm to de Evaporiten. Dordör kummt de massige, körnige Struktur tostannen. Halit liggt in aflagerte Schichten in’n Sediment vör, wonehm dat faken mit Gips un Anhydrit tohopen vörkummt. Steensolt-Aflagern, de deep afsackt sünd, verformt sik ünner den Druck faken to grote Strukturen, de denn as Soltstöck betekend warrt. Nicht so faken is Steensolt ok as Aflagern an Vulkanen oder Fumarolen to finnen as t. an’n Ätna un an’n Vesuv in Italien.
En bedüdend Steed för’t Winnen vun Solt is dat Salzkammergut in Öösterriek. Vun wegen sien Schöönheit is de Soltstock in’t poolsche Wieliczka beropen worrn. De gröttsten Soltkristallen weltwiet (>90 cm Kantenläng) sünd in de Kristallgrott in’n Schaubargwark Merkers/Döringen. Annere Öörd, wo dat Halit gifft, sünd t. B. Staßfurt, Heilbronn un Bernburg. In Noorddüütschland sünd vör allen Lünborg un Bad Sebarg bekannt vör Steensoltafbo.
Verwennen
[ännern | Bornkood ännern]Steensolt warrt as ok dot künstlich wunnen Natriumchlorid as Kaaksolt to’n Eten, as Streisolt in de cheemsch Industrie oder ok in de Medizin verwennt. Solt hett dorüm en grote weertschoplich Bedüden.
Vör allen in Düütschland, Öösterriek, de USA un in Kanada warrt Steensolt ok vundaag noch in Bargwarken oder dör Laugen (Kavernen) wunnen. De Afbo in’t Salzkammergut is al bit in de Tiet vun de Kelten nawiest. Dat gröttste Steensoltbargwark is liggt ünner Heilbronn, wo de afbooten Kamern tohopen ca. 400 km lang sünd.
