Parasit
En Parasit is en Organismus oder en Virus, de sik nehrt un vermehrt up Kosten vun en annern Organismus, wo he mit tohopenleven deit (sien Weert). De Schaden vun sien Gastherr is nich so groot, datt de dor an toschann geiht. Wenn dat doch passeert, warrt vun en Parasitoid snackt.
De Fackrebeden, de sik mit Parasiten befaten doot, sünd Parasitologie, Mikrobiologie, Physiologie un Plantenphysiologie.
En Parasit kann in den Gast-Organismus leven. Denn warrt vun en Endoparasiten snackt. Oder he kann buten, up dat Lief vun sien Gastherr leven, denn warrt vun Ektoparasiten snackt.
Parasiten könnt groot oder lüttsch ween. Dat kann sik dor (vun groot na lütt) um Deerter oder Planten, Insekten, Swämme, Bakterien, Bakteriophagen, Prione un Jumpgene (Transopone) bi hanneln.
In de engelsche Literatur warrt de Parasitismus as en Form vun Symbiose ankeken, ofschoonst dat Woort „Symbiose“ ok for Formen vun Tohopenleven bruukt weern kann, de nich up Kosten vun een vun de Partners gaht.
Parasiten bi Minschen un Deerter
[ännern | Bornkood ännern]Meist all Aarden vun Deerter hefft Parasiten. In allerhand Fäll hefft de Parasiten sik tosamen mit de Aart vun ehren Gastherrn entwickelt un gifft de dat ok bloß an düssen sunnerlichen Weert un anners nargens. Hen un wenn (u. a. bi en Reeg vun Fleddermüse) is dat eenfacher, de Aart to bestimmen dör de Parasiten, de se hett, as an de Kennteken vun dat Deert sülms. Bi den Minschen sünd mehr as tein Aarden Parasiten beschreven, as Bandwörmer, Flöh, Teken, Mieten un Lüse. En poor Deerter leevt ok „tofällig“ as Parasiten up’n Minschen, ofschoonst se an un for sik up annere Weerte spezialiseert sünd, as de Larven vun en poor tropische Aarden vun Dasselflegen. Just so, as bi de Beester-Dasselfleege leevt de Larven normolerwiese unner de Huut vun Deerter, man wenn de Dasselfleege Eier in de minschliche Huut leggt, könnt de Larven dor ok wassen, sik verpoppen un utkrupen. Dat kümmt fökener vor, datt Parasiten ehr Leven wat vigelienscher is un se bruukt mehr, as man een Gastherren. Dat gifft ok Parasiten, de hefft sülms Parasiten: Hyperparasitismus.
Parasiten mank de Planten
[ännern | Bornkood ännern]Ok mank de Fattplanten (Tracheophyta) gifft dat Parasiten. So hett de Bremraap (Orobanche) keen Blattgröön. Siene Nehrstoffe kriggt he heel un deel vun sien Gastherrn, as u. a. Bitterkruut (Picris). De Plant kann johrlang unner de Eer leven, as en Knull, de dör de Wuddeln vun den Gastherrn an siene Nehrstoffe kummt. Na en Reeg vun Johre kriggt een mit, datt dor de Parasit leven deit, wenn de witten, vigeletten oder brunen Blomenstengels to sehn sünd.
Dat gifft ok Halfparasiten mank de Fattplanten. In düssen Fall betreckt se Water mit Mineralsolte, de dor in uplööst sünd, vun den Gastherrn. De Planten hefft Blattgröön un könnt ok sülms de Photosynthese in Gang bringen. Halfparasiten sünd Planten ut de Geslechter vun de Misteln, Thesium, Melkdeeve (Rhinanthus), Ogentroost un Hengel (Melampyrum pratense).
Parasiten bi Swämme
[ännern | Bornkood ännern]Dat gifft ok Swämme, de leevt as Parasiten an annere Swämme. So’n Aarden sünd u.s. Parasitella parasitica un Chaetocladium brefeldii. Dor is en Deel vun de Swammfadens ummuddelt in Suugorgane. Se weert Haustorien nömmt. Düsse Organe weert bruukt, um in den Weert in to dringen un em Nehrstoffe weg to nehmen.
Sunst noch wat
[ännern | Bornkood ännern]Steekmuggen weert nich to de Parasiten rekent. Se leevt twaars up Kosten vun ehre Büte, man nich mit ehr tosamen. Wenn en Aart en Antahl vun Deerter vun en annere Aart fangen un upfreten deit, warrt nich vun Parasiten snackt, man vun Roofdeerter (Predaters).
