Kreefte

Kreefte(n), Krebsen; Kostendeerter
Allerhand Aarden vun Kreefte
Systematik
Domään: Eukaryota ahn Rang: Veelzellers (Metazoa) Afdeel: Geweevdeerter (Eumetazoa) Ünnerafdeel: Tweesiedendeerter (Bilateria) ahn Rang: Ehrdermünner (Protostomia) Böverstamm: Huututtreckers (Ecdysozoa) Stamm: Liddfööt (Arthopoda) Ünnerstamm: Kreeften (Crustaceaa)
Wetenschoplich Naam
Crustacea
Brünnich, 1772

De Kreefte(n) (Crustacea), ok Krebsen, sünd en Unnerstamm vun de Liddpoten. De Kreefte weert ok Kostendeerter nömmt, wat en nich dör’nanner smieten draff mit de Schillendeerter, de to de Weekdeerter tohören doot.

Unnerschede

De Kreefte sünd en Grupp Deerter, de sik, sunnerlich na de Grötte, bannig verschelen doot. Bi en Reeg vun Aarden is dat Lief man bloß en poor Milimeters lang, annere könnte ehre Knieper bi dree Meter ut’neenspannen. Echte Kreefte un Echte Krabben höört to de gröttsten Deerter in düssen Unnerstamm, de meisten Aarden sünd veel lüttjer. Lang nich all Kreefte hefft Kniepers un de meisten Kreefte höört gor nich to de Echten Kreefte to, as de Langust. Annersrum weert lüütjere Aarden Granaat nömmt, wieldes doch man bloß Aarden ut de Unnerornen Caridea to de diversen Aarden Granaat torekent weern dröövt.

Anatomie

As Butenskelett vun de Kreefte deent en harten Panzer. Düsse Panzer vun de Kreefte besteiht ut Chitin mit en hogen Andeel Kalk dor in. Dör düt Mengsel kummt dat, datt de Panzer sik nich recken kann un de Kreefte mütt vundeswegen ehre „Huut uttrecken“, wenn se wassen wüllt. De Kreefte ehr Kopp mit siene twee Föhlspriete is faken tohopenwussen mit den Bostpanzer. Wat de Poten, Mundwarktüge, Kemen un allgemeene Anatomie angeiht, gifft dat allerhand verschedene Formen bi de Kreefte. En poor Gruppen, as de Aantenmusseln un Seepocken laat ehrder as Musseln un nich as Kostendeerter.

Lüttje Nagelkrabbe (Thia scutellata)

Besunners is bi de Kreefte, datt de Antahl vun Been verschelen kann, anners, as bi de Insekten (6 Been) un de Spinnen (8 Been). Kreefte hefft twuschen 10 (5 Paar) un 14 (7 Paar) Been. De Aarden mit 10 Been weert to de Dekapoda oder „Teinbeen“ rekent. Bi en ganze Reeg vun Kreefte, sunnerlich bi de lüttjen Aarden, is de Tahl vun Been knapp to sehn, wieldat se anpasst sünd as Swemm-, Griep- oder Loopbeen. Ok könnt annere Utrecksels utsehn, as Been, so, as de Mundwarktüge un hen un wenn ok de Kemen. Wenn de Panzer de Vörbeen to scheerhaftige Wapen utboot, warrt vun Kniepers snackt.

Wie sik de Kreefte entwickeln doot

Ok as Larven verscheelt sik de Kreefte vun u. a. Insekten un Spinnen. De eerste Larve (Nauplius) swemmt faken free rüm un is luerlüttsch. Bi allerhand Aarden höört se in de eerste Tied to dat Zooplankton. Meist maakt de Larve en Reeg vun Gestalten dör, towielen sünd dat veer Stuck, un elk Mol sütt de Larve anners ut. De meisten Aarden hefft Larven mit bizarre Utrecksels oder unbannig grote Ogen un laat ganz anners, as de Deerter, de de Tied as Larven al achter sik hefft. Düsse so nömmten „postlarvalen“ Deertjes seht al liek ut, as de Olen, man se mütt eerst noch en poor Mol de Huut uttrecken, ehr datt se utwussen sünd un sülms Kinner kriegen könnt.

Meist all Kreefte leevt in de See, man dat gifft ok Aarden ut allerhand Gruppen, de leevt in Söötwater oder an Land. An Land hefft meist Insekten den Platz vun de Kreefte innahmen. Bi de Eremitkreefte un Muerkävers (Isopoda) gifft dat Aarden, de leevt an Land. Allerhand Kreefte un Krabben hoolt dat woll en tiedlang up’t Dröge ut, man, vunwegen datt se dör Kemen adent, overleeft se nich lang an dröge Luft.

Wat se freten doot

Waterfloh Daphnia pulex (Cladocera)

De meisten grötteren Kreefte freet Aas. De loopt over’n Grund vun de See un söökt orgaansch Material, wat doot is oder rotten deit. Ok weekere Deerter freet se, as Wörmer. Schilldeerter breekt de mit ehre Kniepers up. Lüttjere Kreefte, as Granaat, Seekommas, Flohkreefte un Aasgranaat leevt normolerwiese vun Plankton, Algen un allerhand Rottels, man dat gift ok Aarden, de jaagt jummers oder deelwiese lüttje Büte. Kreefte sünd en wichtigen Born vun Freten for allerhand annere Deerter. En ganze Reeg vun Aarden vun Fische, Schildpadden, Vagels, Salamanders un Söögdeerter, de in de See leevt, as Waalfisch, konnen gor nich bestahn ohne Kostendeerter. En vun jem is de Eerdpüüster. He hangt as Larve heel un deel af vun Kreefte. De Güttvagel, de Knutt un de Flamingos sünd Vagels, de grote Massen vun Kreefte freet. Ok de Minsch fischt in groten Maat up allerhand Aarden Kreefte. En poor Aarden weert ok tücht un tagen to’n Eten oder as Freten for annere (kiek bi Aquakultur)

Wie se indeelt weert

Nebalia bipes, een Kreeft, de to de Leptostraca tellt warrt (Malacostraca)

Bit ca. 2010 weert sess Klassen vun Crustacea gellen laten ofschoonst al vun 2001 af an Twiefel besteiht over de Grupp Maxillopoda.

• Branchiopoda Latreille, 1817 (dor höört de Waterflöh to)
• Remipedia Yager, 1981
• Cephalocarida Sanders, 1955
• Maxillopoda Dahl, 1956 (Dor höört de Aantenmusseln, Eenogenkreefte un Karpenlüse to)
• Ostracoda Latreille, 1802 (Musselkreefte)
• Malacostraca Latreille, 1802 (dor höört de Echten Kreefte, Echten Krabben, Granaat un Seekommas to)

In’n Momang weert se so unnerdeelt:

• Klass Branchiopoda
• Klass Cephalocarida
• Superklass Multicrustacea
  • Unnerklass Copepoda
  • Klass Malacostraca
  • Unnerklass Tantulocarida
  • Unnerklass Thecostraca
• Superklass Oligostraca
  • Klass Ichthyostraca
  • Unnerklass Mystacocarida
  • Klass Ostracoda
• Klass Remipedia

Maxillopoda warrt nich länger gellen laten as en monophyleetsch Taxon. De Taxa, de bitherto dor torekent wurrn sünd, weert nu verdeelt up Oligostraca un Multicrustacea.

Literatur

• Holthuis, L.B. (1967) Schaaldieren (Crustacea) afgebeeld op postzegels Zoologische Bijdragen Vol. 8 p. 1-21 PDF
• The Natural History, Kingfisher Books, 1982