Kneepwöpsen
| Kneepwöpsen, Snöörwöpsen | ||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||||||||||
| Systematik | ||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
| Wetenschoplich Naam | ||||||||||||||||||||||||||
| Apocrita | ||||||||||||||||||||||||||
| Gerstaecker, 1867 |
Bi de Kneepwöpsen oder Snöörwöpsen (Apocrita) hannelt sik dat um een vun de beiden Unnerornens vun de Huudflunken (Hymenoptera). To de Kneepwöpsen höört de beiden Gruppen vun de Leggimmen (Parasitica oder Terebrantes) un de Steekimmen (Aculeata) to. Bi de Leggimmen warrt de Leggbohrer to’n Afleggen vun de Eier bruukt, un bi de Steekimmen is he ummuddelt to en giftigen Stickel.
Woveel Aarden dat geven deit
[ännern | Bornkood ännern]To de Huudflunken sünd na en Översicht ut dat Johr 2013 mehr as 150.000 Aarden torekent wurrn. [1] Dor maakt de Kneepwöpsen bi 93 % vun ut. [2]Man dat warrt annahmen, datt unbannig veel Aarden bitherto noch gor nich beschreven wurrn sünd. Wenn hüdigendags in de Tropen en gröttere Tahl vun lüttje Kneepwöpsen insammelt warrt (de meist as Parasitoide leevt), denn sünd dor jummers bi 90 % un mehr vun de Aarden for de Wetenschop noch heel un deel unbekannt. Sunner Overdrieven warrt taxeert, dat möss woll bi 1 Mio. oder mehr Aarden geven.[3]
Grote Familien sünd unner annern de Sluppwöpsen (Ichneumonidae) mit bi 30.000 Aarden, de Brackwöpsen (Braconidae) mit meist 20.000 Aarden, de Folenwöpsen (Vespidae) mit bi 5.000 Aarden un de Iemecken (Formicidae) mit mehr as 12.000 Aarden. [4]Um un bi 18.000 Aarden höört to de Immen (Apiformes oder Anthophila) to.[5]
De Kneepwöpsen ehr Lief
[ännern | Bornkood ännern]Vun de Plantenwöpsen (Symphyta) verscheelt sik de Kneepwöpsen, vunwegen, datt dat Achterlief düütlich inkarvt is (de „Wöpsenkneep“). Düsse Kneepen gifft dat bi all Kneepwöpsen, man dat kann angahn, datt se nich to sehn is, vunwegen datt dor Haare overhen wassen doot, as’n Pelz. So is dat u.a. bi de Mossimmen. Dat lett woll so, as wenn de Kneepen twuschen Bost (Thorax) un Achterlief lopen dö, man na de Anatomie is bi de Kneepwöpsen dat eerste Segment vun dat Achterlief mit de Bost tosamenwussen (Mesosoma, up Platt „Middellief“) un de Rest vun dat Achterlief vun dat tweete Lidd af an warrt Metasoma nömmt. Düsse achterste Deel vun dat Achterlief besteiht bi de Kneepwöpsen ut Twuschenlidd (Petiolus) un Achterlidd (Gaster).
Dat Twuschenlidd warrt ganz verscheden billt: Bi allerhand Gruppen is bloß de vörste Deel vun dat tweede Segment in’n Achterlief insnöört, bi annere is dat ganze tweede Segment to’n Twuschenlidd wurrn un, man roor, gifft dat ok de wecken Gruppen, dor sünd de beiden eersten Segmente vun dat Achterlief to’n Petiolus ummuddelt.
Bi de ollerhaftigeren Kneepwöpsen leevt de Budden as Parasitoide un hefft keen Ogen un keen Been.[6]
Vun’e Grötten verscheelt Kneepwöpsen bannig. Dat gifft de luerlüttjen Priemwöpsen (0,2 mms grote Parasiten) un de groten Horntjes (Vespa) mit en Längde over’t Lief vun to’n Deel mehr as fiev Zentimeters.
De Flunken sünd utspannt twuschen 1 mm un 100mms breed, an’n gröttsten sünd de Flunken bi Pepsis heros ut Süüdamerika.
Wie de Kneepwöpsen leven doot
[ännern | Bornkood ännern]Bi de Leggimmen leggt de Seken mit ehren Leggbohrer en Ei an oder in en Weert, meist in Budden vun annere Insekten. Wenn de Leggimmen-Budde utkrupen deit, fritt se ehren Weert. Dor leevt de eerst noch bi un warrt eerst dood maakt, wenn de Budde vun den Parasitoiden meist utwussen is. To’n Sluss fritt se den doden Weert meist ganz up. Ok allerhand Steekimmen sind Parasitoide, sunnerlich de ollerhaftigen. Bi de wecken Gruppen scheert sik de Seken avers noch mehr um dat Brödels un steekt ok Insekten oder annere Liddfööt, man bringt de denn na en Nest hen. Wenn de Budde wassen deit, hett se denn meist mehr as man een Weert to’n Freten. Dat gifft ok Gruppen mank de Steekimmen, man de sünd man roor, dor freet de Budden Plantenkost. Bi de Gallwöpsen fritt de Budde Planten-Weevsel un bi de Immen kriegt de Budden nich Insekten, man Pollen un Nektar to freten.
To de Apocrita höört en paar Familien to, de sünd sunnerlich hooch entwickelt un billt Staten. Dat kummt bi meist all Aarden vun Iemecken (Formicinae) vör, ok bi de Echten Wöpsen (Vespinae) un Immen (Apiformes)
De Kneepwöpsen ehre Systematik
[ännern | Bornkood ännern]Sustergrupp vun de Kneepwöpsen is de lüttje Familie vun de Orussidae, de ok as Parasitoide leevt.
Mank de holometabolen Insekten hefft bloß de Seken vun de Huudflunken en Leggbohrer. Bloß bi de Apocrita hannelt sik dat um en monophyleetsch Taxon, de Leggimmen sünd paraphyleetsch. Dor sünd se keen Sustergrupp vun de Apocrita mit, man stammt vun jem af. Vundeswegen sünd de Apocrita neeger verwandt mit allerhand Leggimmen, as de Leggimmen unnernanner sünd.
- Deelornen Leggimmen (Terebrantia)
- Böverfamilie Trigonaloidea
- Böverfamilie Megalyroidea
- Böverfamilie Evanioidea
- Böverfamilie Ceraphronoidea
- Böverfamilie Gallwöpsenhaftige (Cynipoidea)
- Böverfamilie Priemwöpsenhaftige (Proctotrupoidea)
- Böverfamilie Diaprioidea
- Böverfamilie Platygastroidea
- Böverfamilie Erzwöpsen (Chalcidoidea)
- Böverfamilie Mymarommatoidea (vörmols to de Chalcidoidea torekent)
- Böverfamilie Stephanoidea
- Böverfamilie Sluppwöpsen (Ichneumonoidea)
- Deelornen Steekimmen (Aculeata)
- Böverfamilie Chrysidoidea
- Böverfamilie Vespoidea (dor mit bi de Iemecken)
- Böverfamilie Immen un Graavwöpsen (Apoidea)
Belege
[ännern | Bornkood ännern]- ↑ Alexandre P. Aguiar et al. (2013): Order Hymenoptera. In Zhang, Z.-Q. (Editor): Animal Biodiversity: An Outline of Higher-level Classification and Survey of Taxonomic Richness (Addenda 2013). Zootaxa 3703, 1–82.
- ↑ John T. Huber: Biodiversity of Hymenoptera. Chapter 12 in Robert G. Foottit & Peter H. Adler: Insect Biodiversity: Science and Society. Blackwell Publishing, 2009. ISBN 978-1-405-15142-9
- ↑ Michael J. Sharkey (2007): Phylogeny and Classification of Hymenoptera. Zootaxa 1668: 521–548.
- ↑ Alexandre P. Aguiar et al. (2013): Order Hymenoptera. In Zhang, Z.-Q. (Editor): Animal Biodiversity: An Outline of Higher-level Classification and Survey of Taxonomic Richness (Addenda 2013). Zootaxa 3703, 1–82.
- ↑ Charles D. Michener: The Bees of the World. Second Edition, Johns Hopkins University Press, Baltimore 2007, ISBN 978-0-8018-8573-0.
- ↑ Lard Vilhelmsen (2001): Phylogeny and classification of the extant basal lineages of the Hymenoptera (Insecta). Zoological Journal of the Linnean Society 131: 393–442. doi:10.1006/zjls.2000.0255
