Franz I. Stephan (HRR)

Franz I., dat Hillige Röömsche Riek sien Kaiser

Franz Stephan vun Lothringen (* 8. Dezember 1708 in Nancy; † 18. August 1765 in Innsbruck) weer as Franz III. Hartog vun Lothringen un Bar, as Franz II. Groothartog vun de Toskana (1737-1765) un vun’n 21. November 1740 af an Mitregent in de Habsborgschen Arvlannen. 1745 folg he unner den Naam Franz I. sien Vorweser Karl VII. Albrecht up den Throon un is Kaiser vun dat Hillge Röömsche Riek wurrn. He draff nich verwesselt weern mit sien Enkelsöhn Franz II. (1768-1835), den lesten Kaiser vun dat Hillige Riek, de unner den Naam „Franz I.“ denn avers de eerste Kaiser vun Öösterriek wurrn is.

Kinnertied un Jöögd

Franz Stephan is de veerte Söhn ween vun Hartog Leopold Joseph vun Lothringen un den siene Fro Elisabeth Charlotte vun Orléans. Over siene Grootmudder Eleonore is he en Grootenkel vun Kaiser Ferdinand III. ween un over siene Mudder weer he en Grootenkel vun Ludwig XIII. vun Frankriek. Siene Grootmudder na de Mudder ehre Sieten hen weer Liselotte vun de Palz, de mit Ludwig XIV. sien Broder, Philipp vun Orleans verheiraat weer. Tohopen mit sien Broder Leopold Clemens Karl is he al fröh bigahn un hett en Loopbahn bi den Kaiser sien Militär anfungen. 1716 is he Inhebber vun dat „Regiment Jung-Lothringen to Foot“ wurrn. Nadem sien Broder sturven weer, is he de nee Arvprinz wurrn. As de Kaiser Karl VI. to’n König vun Böhmen kröönt wurrn is, woll he dor mit bi ween un reis na Prag. An’n 10. August 1723 hefft se sik dat eerste Mol bemött’. Vun dor af an is he in de Zeremonialprotokolle jummers „Franz Stephan“ nömmt wurrn, he sülms hett unnertekent mit „François“ oder „Frantz“. De Kaisersche un ehre Döchter hett he dormols ok to’n eersten Mol sehn. De Döchter weern dortieds noch bannig jung. Tolest hefft de Vadders stickum afmaakt, dat Franz eenmol de Mann vun Maria Theresia weern scholl.1724, dor weer he 15 Johre oold, is he an den öösterriekschen Hoff kamen. Karl VI. hett em uptrecken laten, as en Söhn. Em hett dat in siene tweede Heimat goot gefullen un he is jummers mit den Kaiser up de Jagd gahn, un weer ok bi Danz un Ball jummers mit bi. Dor hett he siene Schoolmeesters mit tarrt, man de konnen dor nix gegen maken. He wüss nich sunnerlich veel un lehr ok nich veel hento, wat sien Vadder, wiet weg in Nancy, ok spitz kregen hett. Nadem sess Johre um weern, is sien Vadder 1729 sturven un he möss torüch na siene Heimat.

Hartog vun Lothringen, Groothartog vun Toskana

Dat Wapen vun Franz I. Stephan as Kaiser: De Rieksadler driggt dat Huuswapen vun Lothringen-Toskana

1729 folg he sien Vadder na as Hartog vun Lothringen un Bar. Man sien Swiegervadder woll den franzööschen Kannedaten Stanislaus I. Leszczyński na den Krieg um de poolsche Throonfolg en Utgliek toschostern un hett Franz Stephan besnackt, he müch sik doch Lothringen begeven. Anners scholl he de Hochtied mit Maria Theresia doch nich kriegen. Ok he hett en Utgliek kregen, dat weer 1737, as em de Toskana overlaten wurrn is un he dor Groothartog wurr.

In’n Updrag vun sien latern Swiegervadder Karl VI. hett he 1731 en reis na Holland, England un Preußen unnernahmen. In Den Haag is he Anfang Juni 1731 Freemürker wurrn. De „Grootloge vun England“ harr dor extra John Theophilus Desaguliers um na den Haag stüert. Franz Stephan reis denn na England un is in de Maid's Head Lodge in dat Landhuus vun den Staatsmann Robert Walpole to’n Meester maakt wurrn. England hett he an’n 9. Dezember wedder verlaten.

Hochtied mit Maria Theresia, Erzhartogsche vun Öösterriek

An’n 12. Februar 1736 hett Franz Stephan Maria Theresia freet. Anners, as sunst bi de Hochtieden twuschen de groten Hüser in Europa, hefft de beiden sik würklich leev harrt. Dat Paar is dree Maande lang in de Toskana bleven un denn na Wien torüch kamen. De Kaiser hett sien Swiegersöhn en Seet in de „Geheeme Kunferenz“ geven, man he hett sik dor nich dörsetten konnt. Ok as Suldat hett he nich veel tostanne brocht. 1738 is he in den Russisch-Öösterriekschen Törkenkrieg trocken, man siene Nerven hefft dat nich uthollen un dor is he slank wedder na Huus gahn. Dat Regeern hett he denn later ok wiethen siene Fro Maria Theresia overlaten.

Krieg um dat Öösterrieksche Arv un Kaiserkroon

1740 is Karl VI. sturven. Vunwegen, dat he keen Söhns harrt hett, hett siene Dochter Maria Theresia de habsborgschen Länner arvt. So weer dat in de Pragmaatsche Sanktschoon vun 1713 bestimmt wurrn. Man dor is dat denn to'n Krieg um dat Öösterrieksche Arv um kamen. De gung los mit den Inmarsch vun Frederik II. siene Armeen in Slesien. Bayern stunn in düssen Krieg an Frankriek siene Siet gegen dat Huus Habsborg. Nadem he in Prag inmarscheert weer un de Kroon vun Böhmen an sik reten harr, hett sik Bayern sien Kurförst Karl Albrecht mit all Kurstimmen in Prag to'n Kaiser wählen laten un is denn 1742 in Frankfort an'n Main to'n Kaiser kröönt wurrn. Eerst na den sien Dood 1745 hett Bayern sik de Kaiserkroon begeven un Franz I. Stephan is denn to'n neen Kaiser, ok mit Bayern siene Stimm, wählt wurrn.

Kinner

Franz I. und Maria Theresia im Kreise ihrer Familie

Franz Stephan un Maria Theresia hefft 16 Kinner harrt, 11 Deerns un 5 Jungs:

• Maria Elisabeth (* 5. Februar 1737; † 7. Juni 1740)
• Maria Anna (* 6. Oktober 1738; † 19. November 1789)
• Marie Karolina (* 12. Januar 1740; † 25. Januar 1741)
• Joseph II. (* 13. März 1741; † 20. Februar 1790)
• Marie Christine (* 13. Mai 1742; † 24. Juni 1798) ∞ 1765 Hartog Albert vun Sassen-Teschen (1738–1822)
• Maria Elisabeth (* 13. August 1743; † 25. September 1808), Äbtissin in Innsbruck
• Karl Joseph (* 1. Februar 1745; † 18. Januar 1761)
• Maria Amalia (* 26. Februar 1746; † 18. Juni 1804) ∞ 1769 Hartog Ferdinand vun Parma (1751–1802)
• Leopold II. (* 5. Mai 1747; † 1. März 1792)
• Karolina (*/† 17. September 1748)
• Johanna Gabriela (* 4. Februar 1750; † 23. Dezember 1762) – verspraken mit Ferdinand I., König vun Sizilien (1751–1825)
• Maria Josepha (* 19. März 1751; † 15. Oktober 1767) – verspraken mit Ferdinand I., König vun Sizilien (1751–1825)
• Maria Karolina (* 13. August 1752; † 7. September 1814) ∞ 1768 Ferdinand I., König vun Sizilien (1751–1825)
• Ferdinand Karl (* 1. Juni 1754; † 24. Dezember 1806) ∞ Maria Beatrice d’Este, de dat Hartogdom Modena arvt hett (1750–1829)
• Marie Antoinette (Maria Antonia) (* 2. November 1755; † 16. Oktober 1793) – 1770 ∞ Ludwig XVI., König vun Frankriek (1754–1793)
• Maximilian Franz (* 8. Dezember 1756; † 26. Juli 1801), Erzbischop un Kurförst vun Köln

Literatur

• Renate Zedinger: Franz Stephan von Lothringen (1708–1765). Monarch, Manager, Mäzen, Wien u. a., 2008, ISBN=978-3-205-78109-7
• André Griemert: Franz I. Stephan (1708–1765). „Da er bestimmt war ein Vater eines … Joseph zu seyn“ – Franz Stephans Leichenpredigten als Medien theresianischer Erinnerungspolitik, in: Leben in Leichenpredigten 03/2010.

Weblenken

Franz I. Stephan. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

• Maria Theresia und Innsbruck (sunnerlich warrt vertellt, wie Franz I. Stephan sturven is.) (InternetArchiv)

Belege

Vörgänger	Amt	Nafolger
Karl VII.	Röömsch-düütschen Kaiser 1745-1765	Joseph II.

Kaisers vun dat Hillige Röömsche Riek vun de Reformatschoon af an

Maximilian I.  | Karl V.  | Ferdinand I. | Maximilian II. | Rudolf II. | Matthias | Ferdinand II. | Ferdinand III. | Leopold I. | Joseph I. | Karl VI. | Karl VII.  | Franz I. Stephan | Joseph II. | Leopold II. | Franz II.