Artie Shaw
Artie Shaw (* 23. Mai 1910 in New York City, New York; † 30. Dezember 2004 in Thousand Oaks, Kalifornien; eegentlich Arthur Jacob Arshawsky) weer en US-amerikaansch Jazz-Klarinettist, Arrangeur, Komponist, Bandleader un Schriever.
Biographie
[ännern | Bornkood ännern]Upwussen in New Haven, Connecticut, fung he sien Loopbahn oorsprünglich as Saxophonist in de lokal Highschool-Band un fung Anfang vun de 1930er Johren sien professionell Karriere, u. a. bi Johnny Cavallaro, Roger Wolfe Kahn un 1927–29 Austin Wylie in Cleveland, dornah van 1929 bit 1931 bi Irving Aaronson an. Nahdem he eenig Johren as freeschaffend Musiker mit Red Nichols, Red Norvo, Vincent Lopez, Teddy Wilson un annern arbeit harr, truck he sück 1934/35 vörövergahnd ut de Musikszene torüch. Tosommen mit en Striekquartett keem he in’ Sömmer 1935 mit en Upträe in dat New Yorker Imperial Theatre torüch, wat groot Beachtung funn un hüm dat mögelk makt hett, de Grünn’ vun en Bigband mit Blikblasern, Striekern, Rhythmusgrupp un blots en Saxophonisten (Tony Pastor) in Gang to bringen. Disse eerste Formation vun Shaw bestunn aber nich lang.
1936 hett he Upnahmen mit Billie Holiday („Billie’s Blues“), Frank Trumbauer un Bunny Berigan makt. Enn’ 1936 hett he en nee Bigband grünnd, de to de spoodrieksten Orchesters vun den Swing-Ära tellen sull. De Band bestunn ut fiev Blikblasers, (dorünner Buddy Morrow un Lee Castle), veer Saxophonisten (as Georgie Auld) un veer Musikern in de Rhythmusgrupp, u. a. mit Buddy Rich. Schallplattenupnahmen wurrn makt för RCA Victor un ok för dat Sublabel Bluebird Records. Enn’ vun dat Johr gelung hüm de eerste vun insgesamt 54 Hits in sien Karriere mit de Song „There’s Frost on the Moon“. Bemarkenswert weern de Strieker, de Shaw för sien eerst Bluebird-Session nommen hett. Sien gröttste Hit weer nahderhenn „Begin the Beguine“ (1938), de hüm landswiet bekannt makt hett. Singerin vun de Band weer 1939 Helen Forrest.
In’ Dezember 1939 truck he sück för eenig Mannd nah Mexiko torüch, um denn mit en grööter Ensemble up de musikalische Bühne torüchtokehren. 1940 harr he mit „Frenesi“ nochmal en’ Hit. Neben de Bigband, de in de 1940er Johren mehrere Neeuplagen beleev, hett he ok mit de lüttgere Formationen Gramercy Five, to de u. a. Billy Butterfield, Roy Eldridge, Johnny Guarnieri an de Celesta un Nick Fatool hörrn. De Arrangements för de Bigbands Shaws schreven Jerry Gray, Lennie Hayton un Shaw sülvst. In sien Orchester seetn in de 1940er Johren bekannt Musiker as Vernon Brown, Red Allen, J. C. Higginbotham, Benny Carter oder Dave Tough.
Während de Tweete Weltkrieg hett he en Big Band vun de US Navy leit, mit de he 1943 un 1944 dör den Pazifik to’n Zweck vun de Truppenbetreuung tour. 1944 stell he en nee Bigband samt Gramercy Five tosommen, dittmal mit Roy Eldridge, Dodo Marmarosa un Barney Kessel as wichtigst Solisten. In disse Tiet entstunnen ok Upnahmen mit Mel Tormé un sien Mel-Tones („They Can’t Convince Me“). Mit Striekers un as Solist in’ klassischen Kontext is he 1949 in de New Yorker Carnegie Hall uptreden. Enn’ vun dat Johr versöch he sück ok in’ Cool Jazz-Kontext un speel bi en Session mit Al Cohn, Zoot Sims, Jimmy Raney un Frank Socolow. 1950 hett he mit sien lütt Ensemble Mary Ann McCall, Connee Boswell un Dick Haymes begleit. Nahdem he 1950 sien Bigband uplööst harr un letzt Upnahmen mit de Gramercy Five (u. a. mit Tal Farlow, Joe Roland un Hank Jones) entstahn weern, truck he sück as aktiv Musiker torüch un hett dat Klarinettenspeel ganz upgeven.
In de latere Johren leev he in Newbury Park (Kalifornien), weer as Schriever tätig un widme sück sien tweet Karriere as Filmproduzent bzw. Präsident vun en Verleihfirma. Sien Autobiografie The Trouble with Cinderella un eenig Banden mit Körtgeschichten (Love You, I Hate You, Drop Dead) gehören to sien Publikationen. 1983 organiseer he nochmal en Bigband, dessen Baas un führend Klarinettist Dick Johnson weer; Shaw sülvst is aber man blots selten mit de Grupp utreden. Achtmal weer Shaw verheiraadt, u. a. mit Ava Gardner (Heiraadt 1945), Evelyn Keyes (Heiraadt 1957) un Lana Turner.
Wark un Würdigung
[ännern | Bornkood ännern]Artie Shaw gehör tosommen mit Benny Goodman un Woody Herman to de överragend Klarinettisten vun de Swing-Tiet. Eenig vun sien Schallplatten ut de 1940er Johren, as etwa sien Version vun „Stardust“, tellen to de grootoordigsten Upnahmen in’ Jazz.[Fairweather 1] Hüm gebührt todem de Ehr, Buddy Rich opdeckt un för sien Band verplicht to hemm. Wiederhenn hett he fakener afroamerikaansch Musiker in sien jeweiligen Bands, so etwa Billie Holiday, Lena Horne, Hot Lips Page un Roy Eldridge integreert.
Stilistisch ünnerschett sück Shaw vun sien „Rivalen“ Goodman in de unterscheedlich Behanneln vun de Klarinett, indem se „deutlich verschiedene Ausdruckbereiche entwickelt harrn: Goodman extroverteert, spannungsgeladen, brillant vör allen; Shaw dorgegen lyrisch, vull Warm dun mit en charakteristisch, unnahahmlich vullen Ton, mal verhangen, mal scharp as en Mess, nich tofällig vun Barney Bigard bewunnert, de Shaw as sien unbedingten Lieblingsklarinettisten betekent.“[Kunzler 1]
In’ Gegensatz to Goodman, de sien Orchester „als Rahmen seiner solistischen Leistungen gelten ließ“, hett Shaw „die Bigband schon immer von einem symphonischen Standpunkt aus;“ ansehn „Shaws (Band speel) mit eeinem Hang zur Verfeinerung,“ wat hüm bi Kritikers dat Markenteken „impressionistisch“ einbroch. „Die Verwendung ausgeweiteter Harmonik, auch neuartige Instrumenten-Kombinationen und die gelegentliche Einbeziehung von Streichern oder der Celesta als Interplay-Partner der Klarinette in der Gramercy Five (...), dazu der kammermusikalische Grundton und die sprichwörtliche Variabilität Shaws in der Tempowahl sind unüberhörbare Elemente seiner Sprache.“[Kunzler 2]
Shaw gull tietlevens as de Intellektuelle ünner de Bigband-Leaders un versöch sück ok in de Schrievereee. 2004 kreeg he den Lifetime Achievement Grammy Award för sien Levenswark un wurr mit de NEA Jazz Masters Fellowship 2005 uttekent.
Warken
[ännern | Bornkood ännern]Shaw komponeer ünner annern en Jazz-Klarinettenkonzert för B-Klarinett. Dat wurr in de Film The Second Chorus upführt, mit Artie Shaw as Solist un Dirigent. He weer för dissen Film sogor för den Oscar in de Kategorie Best Leed vörslahn.
Diskographisch Henwiesen
[ännern | Bornkood ännern]Artie Shaws Wark van 1936 bit 1954 wurrd in chronologischer Affolg vun dat Label Classics editeert; Shaw sülvst hett sück en ut fiev CDs bestahnd Utgaav vun sien Upnahmen van 1938 bit 1954 bi Bluebird (Self Portrait) besörgt. Wiedere CDs sünd Mitschnitte vun sien Konzerte 1940/41 in Los Angeles (Hollywood Palladium 1941 un In Hollywood 1940–1941) up Hep Records. Up Hep keem ok In the Beginning mit Inspelungen vun sien eerst Striekquartett un de Ensemblespeler Lee Castle, Tony Pastor un Joe Lipman. Dat RCA-Album The Complete Gramercy Five Sessions enthollt de Schallplatten vun de lütt Shaw-Ensembles ut de Johren 1940 bit 1945, sien Hits „Summit Ridge Drive/Special Delivery Stomp“ mit Billy Butterfield, Roy Eldridge un Johnny Guarnieri inslooten. Dat RCA-Bluebird Album Blues in the Night enthollt wiedere Upnahmen van 1941–1945, u. a. mit Eldridge un Hot Lips Page as Singer vun „Blues in the Night“, „St James Infirmary“ un „Take Your Shoes Off, Baby“. Shaws letzt Upnahmen mit Hank Jones un Tal Farlow enthollt dat Album The Last Recordings (Musicmasters).[Fairweather 2]
Publikationen
[ännern | Bornkood ännern]- Artie Shaw The Trouble with Cinderella (An Outline of Identity), New York, Farrar, Straus and Young 1952, Da Capo 1978
Literatur
[ännern | Bornkood ännern]- John White Artie Shaw- his life and music, Continuum Books 2004
- Ian Carr, Digby Fairweather & Brian Priestley: Rough Guide Jazz, Stuttgart, Metzler 2004 (2. Auflage), ISBN 978-3-476-01892-2
- Leonard Feather und Ira Gitler, The Biographical Encyclopedia of Jazz. Oxford/New York, 1999, ISBN 978-0-19-532000-8
- Martin Kunzler: Jazzlexikon. Rowohlt, Reinbek 2002 (2. Aufl.), ISBN 3-499-16512-0 Bd. 1; ISBN 3-499-16317-9 Bd. 2
