(433) Eros
| (433) Eros | |
.jpg) | |
| Egenschoppen vun’n Orbit (Simulatschoon) | |
|---|---|
| Orbitklass | NEA (Amor) |
| Grote Halfass | 1,458 AE |
| Perihel — Aphel | 1,133 — 1,783 AE |
| Bahnexzentrizität | 0,2227 |
| Bahnnegen gegen de Ekliptik | 10,829 ° |
| Ümlooptiet | 7,94 a |
| middlere Bahnsnelligkeit | 24,4 km/s |
| Physikaalsch Egenschoppen | |
| Dörmeter | 34,4 x 11,2 x 11,2 km |
| Masse | 6,687 · 1015 kg |
| Middlere Dicht | 2,67 g/cm³ |
| Rotatschoonsduer | 5,270 h |
| Albedo | 0,250 |
| Historie | |
| opdeckt vun | G. Witt |
| an’n | 13. August 1898 |
| in | Berlin |
| Annere Beteken | 1898 DQ, 1956 PC |
(433) Eros is en Asteroid ut de Grupp vun de Eerdnegen Asteroiden un höört to den Amor-Tyyp. He is an’n 13. August 1898 vun den Astronom Carl Gustav Witt in Berlin opdeckt worrn.
De Asteroid is na Eros nöömt, de in de greekschen Mythologie de Gott vun de Leev is. Dat weer dormit de eerste Asteroid, de en männlichen Naam kregen hett. De Grund weer, dat (433) Eros de eerste opdeckte Asteroid weer, de nich to den Hööftgördel höört.
Bito weer (433) Eros ok de eerste Asteroid, de vun en Ruumsond ümkreist weer, un de sogor ok op em lannt is. Dat weer de Sond NEAR Shoemaker, de 2000 bit 2001 den Asteroid utforscht hett.
Opdecken
[ännern | Bornkood ännern]De Asteroid is op en Fotoplaat opdeckt worrn, de Gustav Witt un sien Hülpsmann Felix Linke in de Nacht vun’n 13. August 1898 an de Steernwacht vun de Berliner Urania maakt harrn. In de glieken Nacht harr ok Auguste Charlois den Asteroid in Nizza opnahmen, man he hett de Spoor vun den Asteroid nich glieks wohrnahmen[1].
Egenschoppen
[ännern | Bornkood ännern]Opbo
[ännern | Bornkood ännern](433) Eros is en Himmelskörper mit unregelmatige Form. He is ruchweg 34 × 11 × 11 km³ groot. Sien Böverflach is teemlich hell mit en middlere Albedo vun 0,25 un bargt wohrschienlich veel Silikaten. Sien Dicht liggt bi 2,67 g/cm³, wat ok üm un bi de Dicht vun silikaatschen Steen is.
Op de Dagsiet, de na de Sünn hen wiest, stiggt de Temperatur op 100 °C an, wiel se op de Nachtsiet bit op -150 °C fallen künnt. Wiel en Oppositschoon kann (433) Eros en schienbore Helligkeit vun 8,3 mag hebben.
Eros höört to de wenigen Asteroiden de bannig goot utforscht sünd, vunwgen dat vun Februar 2000 bit Februar 2001 de Ruumsond NEAR Shoemaker eerst üm den Asteroid kreist is un opletzt op sien Böverflach lannt is. Biller wiest en grote Tall an Inslagkraters, Rillen un Spleten. Wohrschienlich weer de Asteroid faken mit annere Himmelskörpers kollideert. Gruus liggt veel rüm un kann deelwies ok to Kraters toordent warrn. De gröttste Krater hett en Dörmeter vun 10 km un warrt Himeros nöömt[2].
De Wetenschopplers vun de NEAR-Misschoon stammt de meisten gröteren Felsbrocken vun een Krater, de wohrschienlich vör een Milliarde Johren bi en Inslag entstahn is. De künn ok för en kraterriek Rebeet verantwoortlich wesen, de 40 % vun de Böverflach utmaakt. En groten Deel vun de Böverflach is vun fienen Stoff övertogen, de Regolith nöömt warrt. Toeerst hett man dorüm dacht, de bi de Kollision de lütteren Kraters opfüllt weern vun de utsmeten Stenen. En Analyys vun de Kraterdicht wiest aver, dat sik de Rebeden mit weniger Kraters in weniger as 9 km Afstand üm den Inslagoort verdeelt. Annere Rebeden mit wenig Kraters leegt aver op de Siet gegenöver vun den Inslag, sünd aver liekers binnen de 9 km. Dorüm warrt annahmen, dat sik bi de Kollision Eerdbevenbülgen billt hebbt, de sik dör den Asteroid bewegt und dorbi de lütteren Kraters even maakt hebbt[3].
Analysen wiest, dat (433) Eros wohrschienlich en Monolith weer, de dorna dör gröttere Inslääg in mehrere Stücken tweibroken is. De warrt nu vör allen dör jemehr Gravitatschoon tosamenholen. Dat warrt vun globale wie ok regionale Bröök, Gravens un Rüchen andüüt[4].
De Sond is bi’t Vörbiflegen dör de Gravitatschoon licht aflenkt worrn, worut de Masse vun Eros bestimmt warrn künn. Se liggt bi ruchweg 7 · 1015 kg. Sien Sworversnellen ännert sik wegen de unregelmatige Form vun Oort to Oort teemlich stark, bedriggt in’t Middel aver blots 0,06 % vun de Eer. Liekers künn an de Wannen vun de Kraters Schutt un Gruus rünnerrutschen. Dat kummt villicht vun’t Swingen vun den Asteroidenkörper, de dör Inslääg utlöst warrt un de Slipprieven minnert.
Rotatschoon
[ännern | Bornkood ännern]
De Asteroid roteert in ruchweg 5 Stünnen un 16 Minuuten üm de egen Ass. De Rotatschoonsass is dorbi een vun de lüttsten Assen vun Eros, wiel de gröttste Ass den Äquaterdörmeter angifft[5].
Ümloopbahn
[ännern | Bornkood ännern]
(433) Eros weer de eerste bekannte Asteroid, den sien Bahn deelwies binnen de Ümloopbahn vun’n Mars verlöpt. He höört dormit to de Klass vun Asteroiden, de as eerdneeg betekent warrt, nipp un nau to den Amor-Tyyp. De Sünn ümkreist he in b lots 1,76 Johren in en Afstand twüschen 1,133 un 1,783 AE. He kann bit op 22 Millionen Kilometer dicht an de Eer rankamen. De Bahn vun Eros is üm 10,8° gegen de Ekliptik neegt, de Exzentrizität vun de Bahn liggt bi 0,223.
Gau na’t Opdecken vun (433) Eros is Egon von Oppolzer sien stark wesseln Helligkeit opfallen[6], ut de op sien Rotatschoonsduer slaten warrn künn, man ok op sien bannig langtogene Form. Modellreken ut de 1960er Johren geven Maten vun üm un bi 15 km × 30 km, wat al teemlich dicht bi dat Vermeten vun de Ruumsond NEAR legen hett.
De Astronom Rudolf Dvořák ut Wien hett 1999 dat Resultat vun langfristige numerische Vörrutreken publizeert. Dorna warrt (433) Eros 20 Millionen Johr op en bestännige Bahn blieven, man dorna dör chaotische Bahnstören in de Sünn störten[7].
Kiek ok
[ännern | Bornkood ännern]Borns
[ännern | Bornkood ännern]- ↑ H. Scholl, Lutz D. Schmadel: Discovery Circumstances of the First Near-Earth Asteroid (433) Eros. In: Acta Historica Astronomiae, Vol. 15, S. 210–220
- ↑ Eros: Crater, craters. In Gazetteer of Planetary Nomenclature vun de IAU (WGPSN)/USGS; afropen an’n 27. Mai 2017.
- ↑ P. C. Thomas, M. S. Robinson: Seismic resurfacing by a single impact on the asteroid 433 Eros. In: Nature, Vol. 436 (7049), S. 366–369, PMID 16034412
- ↑ Axel Orth: Abenteuer Eros. 27. November 2004, afropen an’n 4. Juni 2017.
- ↑ NASA/JPL/JHUAPL: PIA03112: A Road map for Eros. 17. Februar 2001, afropen an’n 5. Juni 2001.
- ↑ Egon von Oppolzer: Notiz betr. Planet (433) Eros. In: Astronomische Nachrichten, Band 154 (1901), S. 297, DOI 10.1002/asna.19001541413
- ↑ R. Dvorak: The long term evolution of Atens and Apollos in: Evolution and source regions of asteroids and comets: proceedings of the 173rd colloquium of the International Astronomical Union, held in Tatranska Lomnica, Slovak Republic, August 24-28, 1998; Editoren: J. Svoren, E.M. Pittich, H. Rickman; Tatranska Lomnica, Slovak Republic: Astronomical Institute of the Slovak Academy of Sciences, 1999, Sieten 59–75,
