William Foerste

William Foerste (* 3. Dezember 1911 in New York; † 27. September 1967 in Mönster) weer een düütschen Germanist, Dialektoloog, Spraakwetenschopper un Mediävist. He weer Perfesser för Düütsche un Germaansche Philologie an de Westfäälschen Wilhelms-Universität Mönster.

Foerste siene Swaarpunkten weren de Düütsche un Nedderlandsche Philologie, de Lexikologie, de Dialektologie un Dialektgeografie, de Naamkünn un Ethnologie. Sien Ünnersöök ümfaat de Historie vun plattdüütschen Seggwiesen bet hen to de düütsche Etymologie, Woordhistorie un Woordgeografie.

Leven

Foerste is dat Kind vun ene noorddüütsche Koopmannsfamilie. Siene Öllern Gustav (1876–1942) un Dora, boren as Westenberg (1881–1970), leven korte Tied in New York, wo Foerster up de Welt keem. Noch as he een lütten Jung weer, keem de Familie torügg na Düütschland un leev in Mesborg bi Horborg. 1932 maak he sien Abitur up een Realgymnasium in Buxthu.

Twüschen 1932 un 1938 studeer Foerste in Hamborg bi Agathe Lasch Düütsche, Engelsche un Nedderlandsche Philologie. 1935 weer he dat Sommersemester in Marborg bi Walther Mitzka an’n Düütschen Spraakatlas. De Hamborger Perfesser för Germanistik Conrad Borchling leid Foerstes siene Interess up dat oostfreesche Platt, dat sien Leven lang een Swaarpunkt vun sienen Ünnersöök bleev. 1937 kreeg Foerste sienen Dokter bi Conrad Borchling mit ene Arbeid över den Inflood vun dat Nedderlandsche up den oostfreeschen Woordschatt. In siene Studientied arbeide he in Hamborg mit an dat „Mittelniederdeutsche Wörterbuch“ un begünn sik ook mit nedderdüütsche un freesche Ethnologie to befaten. 1939 bereep em de Universität Helsinki as enen Lekter na Finnland. De Positschoon kunn Foerste man wegen sienen Kriegsdeenst nich antreden. 1941 reep em de Universität Mönster för dat niege Extraordinat för Nedderdüütsche Philologie. In de Positschoon arbeid he bet 1944. 1943 kreeg he siene Habilitatschoon mit ene Arbeid över politsche Porpaganda up Plattdüütsch in dat 17. un 18. Jhd. Na Kriegsenn weer he bet 1951 extraordinären Perfesser för Nedderdüütsche Philologie un Volkskunn in Mönster. 1950 begünn he as Lekter an de Univeristät Lund un weer 1951 bet 1961 ordinären Perfesser för Nedderdüütsche Philologie in Mönster. 1961 kreeg he in Mönster eerst den Leerstool för Düütsche Philologie un vun 1963 ook den Leerstool för Germaansche Philologie, nadem dat de twee Leerstööl tohoopfaat worrn sünd, as Jost Tier eremiteert worrn is.

Foerste het welk wetenschoplich Institutschonen för de Nedderdüütsche Philologie gründ, besünners de „Niederdeutsche Wortatlas“ in Mönster un weer Ruutgever för de Schriftenreeg Niederdeutsche Studien. Twüschen 1946 un 1967 weer he Vöörsitter vun de Kommission für Volkskunde bi’n Landschaftsverband Westfalen-Lippe, sied 1946 ook Leidsmann för dat Westfälische Wörterbuch-Archiv untwüschen 1955 un 1967 ook Vöörsitter för de „Kommission für Mundart- und Namenforschung Westfalens“. 1960 köör de Historische Kommission für Westfalen em to enen ordentlichen Liddmaat.

Akadeemsche Schölers vun Foerstes sünd Johannes Rathofer (1925–1998) un Willy Sanders.

1933 trad Foerste in de SA in Mesborg as enen Stormmann bi. He weer so Tüüg, as siene jöödsche Perfessersche Agathe Lasch uut den Deenst verafscheed un verdreven worrn is. He schall vundeswegen woll man wat Distanz to de NS-Ideologie bewaart hebben. Siene Dissertatschoon muss he nadem dat Lasch verafscheed worrn weer, bi Conrad Borchling afleggen. Sien Grootonkel Heinrich Conrad Bierwirth, Perfesser för Germanistik an de Harvard University, versochte em to övertügen na de Verenigten Staten to kamen, he bleev upletst man doch in Düütschland, besünners wegen siene Familie un Fru. 1937 is he NSDAP-Liddmaat worrn.

Foerste weer sied 1939 mit Lotte, boren as Freude (1911–1999), befreet, eer Soon Ulrich Foerste is Perfesser för Börgerlich Recht an de Universität Osnabrück. Foerste bleev den 27. September 1967 wegen Kreevt in Mönster dood.

Schriften

Der Einfluß des Niederländischen auf den Wortschatz der jüngeren niederdeutschen Mundarten Ostfrieslands (= Verein für Niederdeutsche Sprachforschung. Forschungen. Neue Folge. Reihe A: Sprache und Volkstum. 8, Vörlaag:ZDB). Wachholtz, Hamborg 1938.
Untersuchungen zur westfälischen Sprache des 9. Jahrhunderts (= Münstersche Forschungen. Heft 2, Vörlaag:ZDB). Simons, Marborg 1950.
Otfrids literarisches Verhältnis zum Heliand. In: Abhandlungen zur niederdeutschen Philologie. Conrad Borchling zum Gedächtnis. Wachholtz, Niemünster 1950, S. 40–67, (Zugleich erschienen als: Jahrbuch des Vereins für niederdeutsche Sprachforschung. Jahrgang 71/73, 1948/1950, ISSN 0083-5617).
Der wortgeographische Aufbau des Westfälischen (= Der Raum Westfalen. Band 4: Wesenszüge seiner Kultur. Teil 1). Hobbing u. a., Berlin u. a. 1958.
als Herausgeber mit Karl Heinz Borck: Festschrift für Jost Trier zum 70. Geburtstag. Böhlau, Köln u. a. 1964.
Die germanischen Stammesnamen auf -varii. In: Frühmittelalterliche Studien. Band 3, 1969, S. 60–70, doi:10.1515/9783110242034.60.

Literatuur

Narööp

Gerhard Cordes: William Foerste in Memoriam. In: Zeitschrift für Mundartforschung. Band 34, Heft 3/4, 1967, S. 367–371, JSTOR 40500426.
Friedrich Ohly: William Foerste †. In: Frühmittelalterliche Studien. Band 2, 1968, S. VIII–X, doi:10.1515/9783110242027.VIII.

Festschrift

Dietrich Hofmann, Willy Sanders (Ruutgever): Gedenkschrift für William Foerste (= Niederdeutsche Studien. 18). Böhlau, Köln u. a. 1970, ISBN 3-412-03770-2.
- Dietrich Hofmann: Das Wissenschaftliche Werk William Foerstes. In: Gedenkschrift für William Foerste. 1970, S. 1–7.
- Marieluise Dusch: Verzeichnis der Schriften von William Foerste. In: Gedenkschrift für William Foerste. 1970, S. 543–552.

Nettverwiesen

Biographische Angaben auf den Seiten der Historischen Kommission für Westfalen
Vörlaag:DNB-Portal
Artikel über William Foerste in’n „Internationalen Germanistenlexikon“
Veröffentlichungen von William Foerste in den OPAC vun Regesta Imperii

Footnoten