Wikipedia:Mehrdüdig Begreep

Bi en Mehrdüdig Begreep (kort MB) mutt en Siet anleggt warrn, de op de enkelten Artikels henwiest, wo disse Bedüden verkloort warrt. Bispeel: Bank.

(Vörhannen Sieden to Mehrdüdige Begrepen sünd in de Kategorie:Mehrdüdig Begreep to finnen.)

In wat för Fäll bruukt wi so en Siet?

Wenn en Woort in verscheden Kontext de sülve Menen hett, denn schall dat in een Artikel. Wenn en Woort aver heel verscheden Menen hett, denn bruukt wi mehr as een Artikel un en Siet to’n Utenannerholen (un keen richtigen Artikel).

Bispelen

Disse Wöör bruukt en Siet to’n Utenannerholen vun mehrdüdige Begrepen

de Bank to’n Hensetten un de Bank, to de man sien Geld hentreckt,
Jupiter in de Mythologie un as Planet,
Columbus as Opdecker un as Stadt.

Disse bruukt keen

de Tiet in de Philosophie un in de Physik,
Lever in de Medizin un bi’n Slachter.

Wenn wi en mehrdüdig Begreep hebbt, gifft dat twee Modellen:

Modell I

Wenn keen vun de Menen vun’n Begreep wichtiger as de annern is, denn warrt ünner den Hööftbegreep en Siet to’n Utenannerholen anleggt.

Modell II

Wenn de annern Menen to en Begreep för de mehrsten Lüüd gor nich bekannt is, denn is ünner den Begreep de wichtigste Menen to finnen.

Denn warrt an’n Anfang vun de Siet henwiest, woneem de annern Menen to finnen sünd:

bi twee Bedüden schriffst: {{Anner Bedüden|NAAM_VUN_DEN_ANNERN_ARTIKEL}}
bi mehr as twee Bedüden schriffst: {{Anner Bedüden}}

Dorvun warrt denn:

Bispeel Montana, Bundsstaat in de USA un lütt Oort in de Swiez:

{{Anner Bedüden|Montana (Swiez)}}

Dit Woort hett noch annere Bedüden: kiek dorför ünner Montana (Swiez).

Bispeel Europa, temlich vele Bedüden:

{{Anner Bedüden}}

Dit Woort hett noch annere Bedüden: kiek dorför ünner Europa (Mehrdüdig Begreep).

Form

En Sied to’n Utenannerholen vun mehrdüdige Begrepen schall to’n Bispeel disse Form hebben (dat mutt nich jümmers nipp un nau nahmen warrn, wenn disse Vörlaag nich good passt, denn kann se ok afännert warrn):

'''<Begreep>''' betekent

* [[<Begreep> (Neddersassen)|]], Stadt in’n Landkreis <Landkreis>, Neddersassen,
* [[<Begreep> (Sleswig-Holsteen)|]], Oort in de Gemeen <Gemeen> in’n Kreis <Kreis>, Sleswig-Holsteen,
* [[<Begreep> (Biologie)|<Begreep>]], en Fischoort.

'''<Begreep>''' is de Familiennaam von

* [[Hinnerk <Begreep>]] (1900–2000), nedderlandschen Maler,
* [[Kuddel <Begreep>]] (* 1950), düütschen Seefohrer,
* [[Willem <Begreep> (Footballspeler)|Willem <Begreep>]] (* 1975), Footballspeler ut Madagaskar,
* [[Willem <Begreep> (Politiker, 1875)|Willem <Begreep>]] (* 1875–1933), düütschen Politiker,
* [[Willem <Begreep> (Politiker, 1925)|Willem <Begreep>]] (* 1925), düütschen Politiker.

Kiek ok bi: [[<Begrep>]], [[<Bégreep>]].

{{Mehrdüdig Begreep}}

<Begreep> meent dorbi den Begreep, de nich kloor is. Wichtig is, dat {{Mehrdüdig Begreep}} indragen warrt, dormit later in den Artikel en Text to sehn is, de seggt, dat dat en Sied to’n Utenannerholen vun en mehrdüdig Begreep is.

De MB-Sied besteiht ut Blöck, de sik ut en Titelreeg un en List tohoopsett. Twüschen Titelregen un Listen sünd jümmer twee ne’e Regen.

Dat gifft düsse Formen von Blöck:

för Begrepen: för allens, wat in keen von de annern Gruppen höört
för Naams: för Lüüd mit’n sülven vullen Naam (oder den sülven Vörnaam bi Personen ut histoorsche Tieden, as Familiennaams noch nich begäng weren)
för Familiennaams: för Lüüd mit’n sülven Familiennaam)
för Vadersnaams: dat sülve as Familiennaams, blots för Kulturen, bi de dat keen faste Familiennaams gifft (Iesland to’n Bispeel)
för Afkörten: för allens, wo de Begreep en Kortform för wat is, wat ünner en längeren Artikeltitel steiht

Titelregen

för Begrepen:

'''<Begreep>''' betekent

'''<Begreep>''' betekent ok

(de twete Form wenn dat nich de eerste Block is un in düssen Block nix mehr kummt, wat wichtig is vergleken mit de Blöck vörher)

för Naams:

'''<Begreep>''' is de Naam von

för Familiennaams:

'''<Begreep>''' is de Familiennaam von

för Vadersnaams:

'''<Begreep>''' is de Vadersnaam von

för Afkörten:

'''<Begreep>''' is afkört för

De Listen hebbt düsse Form:

'''Córdoba''' betekent

* [[Córdoba (Spanien)|Córdoba]], Stadt in Spanien,
* [[Córdoba (Argentinien)|Córdoba]], Stadt in Argentinien,
* [[Córdoba Oro]] (''Córdoba de Oro''), Betahlmiddel von Nicaragua.

De Reeg fangt mit en Listenteken an (*), denn kummt en Leerteken un en Link op en Artikel. Na’n Link kann en Klammer kamen, in de to’n Bispeel en Alternativtitel kamen kann). Denn kummt en Komma un en korten Text, de den Artikel beschrifft. Afslaten warrt de Reeg mit en Komma oder en Punkt (wenn dat de letzte Reeg von en Block is).

Bi Personen sütt dat so ut:

'''Córdoba''' is de Familiennaam von

* [[Flavio Córdoba]] (* 1984), kolumbiaanschen Footballspeler,
* [[Gonzalo Fernández de Córdoba]] (1585–1635), spaanschen Feldherr.

De Opbo is de sülve. Besünners is blots, dat in de Klammer de Levensdaten staht.

Wat för Infos?

Wenn en Leser op en MB-Sied ropkamen is, denn hett he jüst na en Begreep söcht, de nich eendüdig is. De Leser will nu gau den Artikel rutfinnen, de to dat Thema passt, wat he in’n Sinn harr. En MB-Sied schall dorüm kort un knapp en Överblick geven, wat dat för Artikels gifft, de to’n Söökbegreep passt.

De List schall de Artikelthemen nich verkloren, dor is de Artikel för dor. Aver de List mutt so veel Infos geven, dat de Leser den richtigen Artikel rutkriggt.

Wat kummt toeerst?

Op de MB-Sied schöölt toeerst de wichtigsten Begrepen opdükern. Bispeel: Bi Niger kummt toeerst de Staat, de wichtiger is as dat Bundsland mit’n sülven Naam. De Lüüd, de mit Familiennaam „Niger“ heten hebbt, sünd för de MB-Sied noch weniger wichtig un kaamt toletzt.

Dat Sorteren na Wichtigkeit geiht blots bi MB-Sieden mit wenig Indrääg good. Wenn dat temlich veel Indrääg op de MB-Sied gifft, denn maakt dat mehr Sinn, na Alphabet to sorteren. Dat kummt aver jümmer bi jeden enkelten Fall op an, wat dat för Indrääg sünd. Allgemeen lett sik seggen, dat dat Sinn maakt, Öörd un verwandte geograafsche Saken so to sorteren: toeerst Indrääg in Düütschland, de Nedderlannen un annere Länner, de dicht an Plattdüütschland liggen doot. Öörd buten Middeleuropa alphabeetsch na dat Land (un in’n tweten Schridd alphabeetsch na dat Bundsland/Provinz etc.).

Ünnernehmens, Produkte un Saken, bi de de Naam nich kumplett mit’n Titel von de MB-Sied övereenstimmt, kaamt an’t Enn von de List (Utnahmen sünd mööglich, wenn dat Ünnernehmen/dat Produkt/de Saak temlich wichtig is).

Artikelgruppen

Geograafsche Begrepen

Minschenmaakte Geografie

Minschenmaakte Geografie meent to’n Bispeel Länner, Provinzen, Öörd, Straten etc.

Wat schall in de Klammer?

Bi geograafsche Begrepen mit’n sülven Naam kummt in de Klammer dat Land oder de Bundsstaat/Provinz etc.: Toledo (Spanien), Toledo (Argentinien) (Toledo). Details to de relevanten Verwaltungs-Ebenen in de enkelten Länner staht ünner Wikipedia:Mehrdüdig Begreep/Länner.

Wenn dat in dat Land/den Bundsstaat/de Provinz mehr as een Objekt mit düssen Naam gifft, denn warrt in de Verwaltungsstruktur dalgahn:

Wenn dat Begrepen gifft, de to verscheden Objektklassen höört, denn kann dat Sinn maken, de Objektklass in Klammern antogeven: Appelbeek (Beek), Appelbeek (Oort) (Appelbeek).

Öörd

Wat för Infos?

[[<Begreep>]], [Typ] in [woneem]

[Typ]: Oort, Gemeen, Stadt

[woneem]: dat Rebeed, in dat de Oort liggt. Dorto höört jümmer de Staat (utbenahmen Düütschland, dor gaht wi dor von ut, dat de Lüüd de Bundslänner kennt). Tosätzlich köönt Bundsland/Bundsstaat/Provinz, Kreis/Distrikt un Gemeen/Stadt angeven warrn. Bi grote Staten so as de USA, Kanada, Australien, Russland, China, Brasilien, Argentinien etc. warrt jümmer Bundsland/Bundsstaat/Provinz angeven. Bi lüttjere mutt dat nich daan warrn. Dat kummt stark op’n Staat an un woveel dubbeldüdige Oortsnaams dat dor gifft.

Bispelen:

Olendörp, Oort in de Stadt Zeven in’n Landkreis Rodenborg, Neddersassen,
Bykowo, Oort in de Oblast Wolgograd, Russland,
Newport, Oort in Minnesota, USA,
Esperanza, Oort in’n Distrikt Cayo, Belize,

Dat gifft en Reeg Öörd, bi de en Naam blots korte Tied gullen hett. To’n Bispeel bi Öörd, de in’n Eersten oder Tweten Weltkrieg düütsch besett weren un in düsse Tied en düütschen Naam harrn. Hier is düsse Form begäng:

Wiß, von 1915 bet 1918 un von 1940 bet 1944 düütschen Naam von de Gemeen Wuisse in dat Département Moselle, Frankriek.

Natürliche Geografie

Natürliche Geografie meent Bargen, Strööm etc.

Wat schall in de Klammer?

Hier kann ok dat System bruukt warrn, bi dat dat Land in Klammern sett warrt. Alternativ kann aver ok de naturgeograafsche Hierarchie nahmen warrn. Bi Strööm de Waterkörper, in den de Stroom münnt, bi Bargen de Bargkeed etc.

Bispeel: Blue Creek (Moho River), Blue Creek (Chattahoochee River) (dat is hier besünners sinnvull, denn de Blue Creek (Moho River), de in’n Distrikt Toledo von Belize liggt, kann nich „Blue Creek (Belize)“ un ok nich „Blue Creek (Toledo)“ heten, denn dat gifft ok twee Öörd in Belize, de so heten doot: Blue Creek (Toledo) un Blue Creek (Orange Walk)).

Personen

Wat för Infos?

[[<Begreep>]] ([Alternativnaams]; [Geboortsjohr]–[Doodsjohr]), [Beroop/Land]

[Alternativnaams]: een oder mehr Alternativnaams von de Person (blots, wenn de för dat Finnen relevant sünd! wenn ünner Meyer „Willem Meyer“ ok „Willi Meyer“ nöömt warrt, is dat wichtig, wenn he aver ok den Tweetnaam „Willem Möller“ driggt, is dat nich wichtig, denn de Leser hett ja na „Meyer“ söcht, wenn he bi Meyer lannt is); düsse Alternativnaams mööt kursiv sett ween; wenn dat mehr as een Alternativnaam gifft, denn warrt de Naams mit Komma trennt. En Speziaalfall sünd Pseudonyms, bi de dat Geslecht anners is as bi de Person, de achter dat Pseudonym steiht: dor warrt de Naam as Alternativnaam sett, ok wenn he ganz anners is, so dat de Leser sik nich wunnern mutt. Bispeel: George Tabasco (Magdalena Maihoefer; * 1959), düütsche Künstlerin.

[Geboortsjohr]: Johr von de Geboort; bi Lüüd, de noch leevt, warrt „* [Geboortsjohr]“ schreven un dat Doodsjohr weglaten

[Doodsjohr]: Johr von’n Dood

[Beroop/Land]: Kumbinatschoon ut en List von de Beropen, för de de Person in Wikipedia opnahmen worrn is, un en List von Herkumstlänner (in de gröttere Tall von Fäll is dat blots een Land).

Bi de Länner liggt de Fokus op Staatsbörgerschop, aver in enkelte Fäll kann ok de Herkumstregion, -spraak oder -kultur wichtiger ween („plattdüütschen Schriever“, „baskischen Unafhängigkeitskämpfer“, „Süüdtiroler Politiker“). Bi [Beroop/Land] sünd twee Formen mööglich, Land as Adjektiv oder Land as Substantiv: „düütschen Politiker“, „Politiker ut Guinea-Bissau“, „Politiker von de Elfenbeenküst“. Wat nahmen warrt, hängt dor von af, wo begäng dat Adjektiv to dat Land is. „düütsch“ is kumplett begäng, „guinea-bissausch“ oder „ivorisch“ dorgegen weniger.

Wenn dat Geboortsjohr oder Doodsjohr nich ganz seker is, kann de Tall mit de Begrepen „üm“, „vör“, „na“ inschränkt warrn oder achter de Johrstall kann en Fraagteken stellt warrn, üm to wiesen, dat dat unseker is („* 1955?“, „1812–1895?“). Wenn twee (oder in enkelte Fäll dree) Johren in Fraag kaamt, kann dat as „1954/1955–2009“ schreven warrn. Wenn dat Johr kumplett unbekannt is, kann ok blots en Fraagteken schreven warrn („?–1955“, „1812–?“). Wenn temlich seker is, dat dat Johr kumplett unbekannt is un blifft (to’n Bispeel bi Personen ut Antike oder Middelöller), denn kann ok „† 955“ schreven warrn. Op gor kenen Fall dröff bi Lüüd, de noch leevt, sowat as „1955–?“ schreven warrn!

Bispelen:

Armando Mendoza (* 1948), Boxer ut Venezuela,
Ava Mendoza (* 1983), US-amerikaansche Gitarrspelerin,
Bernardino Fernández de Velasco y Mendoza (1454–1512), spaanschen Eddelmann, Militärföhrer un Politiker,
Gonzalo de Mendoza (üm 1512–1558), Guvernör von Nee-Andalusien,
Natalie Mendoza (Natalie Jackson Mendoza; * 1981), austraalsche Schauspelerin un Musikerin.

Wat kummt toeerst?

Bi Personennaams schall na Alphabet sorteert warrn. Wenn de Naam kumplett identisch is, denn warrt na de Tied sorteert, in de de Minschen leevt hebbt. Lüüd, de fröher leevt hebbt toeerst. Toeerst geiht dat na Geboortsjohr. Wenn dat identisch oder unbekannt is, denn geiht dat na dat Johr von’n Dood. Wenn Geboort un Dood all beid unbekannt sünd, denn warrt de Person achter all de annern Personen mit’n sülven Naam insorteert. Wenn Geboortsjohr un Doodsjohr all beid identisch sünd, denn geiht dat na’n Hauptberoop, na Alphabet sorteert. Wenn de ok identisch is, denn geiht dat na dat Land (na Alphabet). (Henwies: Bi dat Sorteren warrt blots op de Infos acht geven, de op de MB-Sied ok opstaht. Infos, de dor nich mit opstaht [to’n Bispeel de genaue Dag von de Geboort], warrt för dat Sorteren nich hernahmen. Dat hett den Vördeel, dat dat Sorteren geiht, ahn dat een de Artikels all opropen un lesen mutt.)

Wat schall in de Klammer?

Bi Personen mit’n sülven Naam kummt in de Klammer de Beroop rin (oder de Begreep, de utdrückt, wat de Person bekannt maakt): Gerd Meyer (Maler), Gerd Meyer (Politiker), Gerd Meyer (Chemiker) (Gerd Meyer).

Wenn dat twee Personen mit’n sülven Naam un Beroop gifft, denn kummt dat Johr von de Geboort dor mit to: Eduard Meyer (Politiker, 1817), Eduard Meyer (Politiker, 1874) (Eduard Meyer).

Wenn dat ok noch nich reckt, denn warrt dat vulle Geboortsdatum nahmen: Adama Traoré (Footballspeler, 28. Juni 1995), Adama Traoré (Footballspeler, 5. Juni 1995) (Adama Traoré).

Scheep

De Naam von en Schipp schall kursiv sett warrn. Dorbi sünd Präfix un ID nich Deel von’n Naam: „USS Newark (C-1)“.

Wat för Infos?

[[<Begreep>]], [plaant] [Typ] von de [Marien] ([Johr-in Deenst]–[Johr-ut Deenst])

[plaant]: bi Scheep, de noch nich in Deenst sünd "plaant", anners fallt düsse Deel weg

[Typ]: wat för Oort Fohrtüüg (Schipp, Zerstörer, Krüzer, U-Boot, ...)

[Marien]: wat för en Marien bedrifft dat Fohrtüüg, tohoopsett ut dat Woord "Marien" un dat Land as Adjektiv oder Substantiv (US-amerikaansche Marien, Marien von Guinea-Bissau, ...)

[Johr-in Deenst]: dat Johr, wannehr dat Schipp in’n Deenst nahmen is (bi Scheep, de al fohrt)

[Johr-ut Deenst]: dat Johr, wannehr dat Schipp ut’n Deenst nahmen is (bi Scheep, de nich mehr fohrt)

Bispelen:

USS Newark (C-1), Schipp von de US-amerikaansche Marien (1891–1912),

Wat schall in de Klammer?

Wenn dat eendüdig noog is, de Begreep „Schipp“, „U-Boot“ etc.
anners tosätzlich dat Johr „Schipp, 1905“

Films

De Titel von’n Film schall kursiv sett warrn.

De Regeln för Films gellt analog ok för Opern, Musicals, Theaterstücken un verwandte Saken.

Wat för Infos?

[[<Begreep>]], [Herkumst] [Typ] von [Speelbaas] mit [Star] ut dat Johr [Johr]

[Herkumst]: Land, ut dat de Film kummt (bi internatschonale Produkschonen, bi de dree oder mehr Länner mitmaakt hebbt, beter kumplett rutlaten)

[Typ]: Typ oder Genre von’n Film (Dokumentarfilm, Kortfilm, Speelfilm, Thriller, ...)

[Speelbaas]: Naam von’n Speelbaas (kann ok weglaten warrn, wenn unbekannt oder wenn de Speelbaas nich in’n Vörgrund steiht)

[Star]: Hööftdorsteller (in de mehrsten Fäll unnödig, aver kann Sinn maken, wenn de Hööftdorsteller in’n Vörgrund steiht)

[Johr]: Johr in dat de Film rutkamen is (schall beter nich weglaten warrn, Utnahmen sünd, wenn dat Johr nich bekannt is oder de Fraag „in wat för en Johr is de Film rutkamen?“ en kumplexe Antwoord hett)

Bispelen:

Monna Vanna, US-amerikaanschen Speelfilm von Mario Caserini ut dat Johr 1916,

Wat schall in de Klammer?

Wenn dat eendüdig noog is, de Begreep „Film“
dat Johr, in dat de Film rutkamen is
en Kumbinatschoon so as „Film, 2005“
en Kumbinatschoon mit Land so as „düütschen Film, 2005“

Böker

De Titel von dat Book schall kursiv sett warrn.

Wat för Infos?

[[<Begreep>]], [Typ] von [Schriever] ut dat Johr [Johr]

[Typ]: Typ oder Genre von dat Book (Book, Romaan, Kortgeschicht, Raadgever, ...)

[Schriever]: Naam von’n Schriever (kann blots weglaten warrn, wenn unbekannt oder wenn dat von verscheden Lüüd schreven worrn is)

[Johr]: Johr in dat dat Book rutkamen is (schall beter nich weglaten warrn, Utnahmen sünd, wenn dat Johr nich bekannt is oder de Fraag „in wat för en Johr is dat Book rutkamen?“ en kumplexe Antwoord hett)

Bispelen:

Candy, Romaan von Kevin Brooks ut dat Johr 2005,

Wat schall in de Klammer?

Wenn dat eendüdig noog is, de Begreep „Book“, „Romaan“ etc.
de Schriever von dat Book (wenn dat reckt Familiennaam, anners kumpletten Naam)
dat Johr, in dat dat Book rutkamen is
en Kumbinatschoon so as „Romaan, 2005“

Annere

Wat schall in de Klammer?

Bi Begrepen, de in verscheden Wetenschoppen verscheden bruukt warrt, maakt dat Sinn, de Wetenschop in Klammern antogeven: Tektonik (Eerdwetenschoppen), Tektonik (Architektur), Tektonik (Archivwesen) (Tektonik).

Inklusion

Dat gifft faken Fäll, in de sik Saken wedderhaalt. To’n Bispeel schöölt de Lüüd, de Herbert Meyer heten doot, ok ünner Meyer to finnen ween un de Scheep mit’n Naam USS New York ok ünner New York (Mehrdüdig Begreep).

Hier gifft dat de Mööglichkeit, sik de dubbelte un dreedubbelte Arbeid to sporen un den Inholt von Sieden direkt intobinnen. Dorto warrt in Herbert Meyer de Afsnidd mit de Naams in <onlyinclude>-Tags inslaten. Wenn nu bi Meyer de Code {{:Herbert Meyer}}, rinschreven warrt, denn warrt de Afsnidd mit de Naams (un blots düsse Afsnidd) direkt inbunnen. So mutt blots een Sied pleegt warrn, wenn dor en ne’en „Herbert Meyer“ tokummt oder sik anners wat ännern schall.

„Kiek ok bi“-Afsnidd

Ganz an’t Enn von en MB-Sied kann en Afsnidd „Kiek ok bi“ kamen. Hier köönt Links angeven warrn op Artikels, de nich densülven Titel hebbt, aver doch so ähnliche Titels, dat de Leser dat villicht söcht hett.

Wat för Infos?

Wöör, de jüstso utspraken warrt: op Reith schöölt also Raith un Reit verlinkt warrn.
Wöör mit Sünnerteken, de de Leser nich ingeven kunn: op Bö schall also Bø verlinkt warrn.
Begrepen, de sik ut dat Woord un en Tosatzbegreep tohoopsett: op Platte, schöölt also Platte County, Platte River un Platte Township verlinkt warrn.
Dialektformen von dat Woord in annere plattdüütsche Dialekten: op Budde schall also Budd un Budden verlinkt warrn.
Bi Naams dicht verwandte Formen, besünners twüschen Plattdüütsch un Hoochdüütsch: bi Heinsöhn schall also Heinsohn verlinkt warrn.

Form

De „Kiek ok bi“-Afsnidd schall ut een Reeg bestahn, de mit „Kiek ok bi: “ anfangt. Denn kummt en List ut Links, de mit Kommas trennt sünd. Na’n letzten Link kummt en Punkt. Vör un achter de Reeg kaamt twee leddige Regen.

Bispeel:

Kiek ok bi: [[Platte County]], [[Platte River]], [[Platte Township]].