Schildlüse

Schildlüse; Schildlüüs
Schildlüse (Dactylopius coccus)
Systematik
Stamm: Liddfööt (Arthopoda) Ünnerstamm: Tracheendeerter (Tracheata) Böverklass: Sessfööt (Hexapoda) Klass: Insekten (Insecta) Ünnerklass: Fleeginsekten (Pterygota) Böverornen: Neeflunken (Neoptera) Ornen: Snavelinsekten (Hemiptera) Ünnerornen: Plantenlüse (Sternorrhyncha) Böverfamilie: Schildlüse
Wetenschoplich Naam
Coccoidea
Handlirsch, 1903

Schildlüse

Röhrenschildlüse (Orthezia urticaean) an en Brennnetel

De Schildlüse (Coccoidea) sünd en Böverfamilie mank de Insekten. Se höört to de Ornen vun de Plantenlüse (Sternorrhyncha) mit to. Vun de bekannten bi 3.000 Aarden leevt in Middeleuropa um un bi 90. Dat Lief vun de Deerter is twuschen 0,8 un 6 Millimeters lang. De gröttste Aart Aspidoproxus maximus kann bit hen to 38 mms lang weern. All Schildlüse leevt vun Plantenssapp un weert vundeswegen faken as Untüüch ankeken. De Schildlüse ehre Heken hefft normolerwiese Flunken. Dor sünd de Achterflunken bi to Swungkegels ummuddelt. Bovento heft se keen Mundwarktüüch un könnt vundeswegen ok nix freten. De Seken leevt in grote Kolonien up verscheden Plantendeele. Dat Lief lett na en Schild un is faken inslaten in en Dopp. Bi allerhand Aarden könnt de Seken sik gor nich rögen. De lange Steekrüssel warrt in de Planten staken. Faken is over de Seken ok en Schicht Wass overhen trocken. Parthenogenese gifft dat bi Schildlüse woll. De erste Larve kann sik bewegen un sett sik fix fast. De Seken leggt en unbannige Tahl vun Eier unner ehr Schild af. De jungen Nymphen kruupt vun Juli af an ut un wannert denn up Blöder un jung Holt. Dör dat Sugen kummt in’n Sommer allerhand Honnigdau tostanne. Ut Schildlüse kann de Farvstoff Karmin maakt weern.

Systematik

Ok in Middeleuropa gifft dat mank de Schildlüse allerhand Taxa mit Familienrang:

• Schildlüse
  • Deckelschildlüse – Diaspididae
  • Pockenlüse – Asterolecaniidae
  • Röhrenschildlüse – Ortheziidae
  • Höhlenschildlüse – Margarodidae
  • Nappschildläuse – Coccidae
  • Ekennapplüse – Kermesidae
  • Smeer- un Wolllüse – Pseudococcidae

Wo se vorkamen doot

Sunnerlich in’n Winzter un Vörjohr sünd Schildlüse togange up allerhand Kamerplanten, meist an de Unnersieten vun de Blöder, an de Blattadern un Twiege. Faken sitt se an Palmen, Oleander, Fiegen, Orchideen un Aralien. Geern fallt se ok over Planten mit harte Blöder her, as Zitrusplanten oder Lorbeer.

Fossile Belege

Faken kaamt Schildlüse as Inslüsse in Balt’schen Barnsteen vor, man ok in Barnsteen ut de Kried un ut dat Tertiär an annere Steed sünd se funnen wurrn. Dor mol vun af, sünd Fossilien ut düsse Insektengrupp man roor.

Literatur

• Bernhard Klausnitzer: Coccina, Schildläuse. In Westheide, Rieger (Rutg.): Spezielle Zoologie Teil 1: Einzeller und Wirbellose Tiere. Gustav Fischer Verlag, Stuttgart, Jena 1997, ISBN 978-3-437-20515-6, Seiten 654–655.

Weblenken

Schildlüse. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.