Rudolf Spielmann

Rudolf Spielmann

Rudolf Spielmann (* 5. Mai 1883 in Wien; † 20. August 1942 in Stockholm) weer en öösterrieksch Schachspeler.

Loopbahn

Etwa 1903

In dat Öller van veer bit fiev Johren hett Spielmann dat Schachspeel vun sien Vader lehrt. Rudolf Spielmann hett an etwa 120 Turnieren deelnommen, vun de he 33 wunnen hett. To sien Erfolgen tellen en dart Platz 1908 bi den 16. DSB-Kongress in Düsseldörp, en 3./4. Platz in Sankt Petersburg 1909, Stockholm 1909, 4. Platz in Hamborg 1910, 2. Platz in Bad Pistyan 1912, 1. Platz in Baden 1914 (vör Savielly Tartakower), Carl Schlechter, Gyula Breyer, Paul Johner, Richard Reti un annern) 2./3. Platz in Mannheim 1914, 1. Platz in Stockholm 1919 (Veerkamp vör Akiba Rubinstein, Efim Bogoljubow un Richard Reti), 2./3. Platz in Bad Pistyan 1922, 1./2. Platz in Teplitz-Schönau 1922, Wien 1926 un Karlsbad 1929.

1927 wunn Spielmann vör Efim Bogoljubow de Düütsch Eenzelmeesterschap in Meideborg. Sien gröttste Spood weer de Turniersieg um den Semmering 1926. Spielmann wunn vör Alexander Aljechin, Milan Vidmar, Aaron Nimzowitsch un Savielly Tartakower, Akiba Rubinstein, Siegbert Tarrasch un annern). Wegen sien risikoriek Speel lann he af un to ok mal an dat ünnere Enn’n vun de Turniertabell, ofschons he nah den Eersten Weltkrieg versöcht hett, positschonell solider to spelen. In de 1930er Johren nehmen sien Turnierleistungen langsam af. Spielmann nehm mit Öösterriek an de Schacholympiaden 1931 un 1935 (jewiels an dat tweet Brett achter Ernst Grünfeld) deel.

He weer de eenzige Speler, de en nich-negative Bilanz gegen José Raúl Capablanca bi mehr as een Sieg upwiesen kunn – je twee Siege un Nedderlagen bi acht Remis (ok Aljechin harr en negative Bilanz gegen Capablanca). Spielmann hett sien Siege in Bad Kissingen 1928 un Karlsbad 1929 haalt, kört nahdem Capablanca de Weltmeesterschap verloren harr.

Neben anner Weltklassespelern hett Spielmann 1925 as Statist in de russisch Stummfilmhumoreske Schachfieber mitwarkt. Sien best Historsch Elo-Tall weer 2713, de he in'n Januar 1913 reckt hett.

Speelstil

Spielmann weer bekannt för sien taktischen Fähigkeiten un sien brillant Angreep- un Kombinatschonsspeel, man hett hüm ok nah sien 1. Platz in dat Königsgambit-Thematurnier in Abbazia 1912 „den letzten Ritter des Königsgambits“ nöömt. He harr en Vörleev för Opfer un kann dorin mit den lateren Weltmeester Michail Tal vergleeken wurrn. 1935 keem sien bekanntst Book Richtig opfern! herut. Dorin hett he versöcht, de verscheeden Opferaarden in’n Schach to klassifizeeren. Dit Book is mehrfack översett wurrn, ünner annern in’t Engelsche (The art of sacrifice), Franzöösche, Spaansche un Sweedsch.

Leven

Rudolf Spielmann weer dat tweete vun söss Kinner vun den in de 1870er Johren vun Nikolsburg nah Wien immigreerten Jööden Moriz Spielmann un Cäcilie Nestädtl. Rudolf Spielmann sien Öllern hemm sück för de Entfalten vun dat künstlerisch Talents vun hör Kinner insett. So weer Spielmann sien öllere Bröer Leopold musikalisch begabt, wiels sien dree Süsters Melanie, Irma und Jenny as Schauspelerinnen uptreeden deen. Fröh sünd storven de jüngste Bröer Edgar 1917 an Suizid, wiel he den Dood vun sien Moder nich verwinnen kunn, as ok Melanie 1927 42-johrig nah swoor Krankheit.

Spielmann hett de School spoodriek afslooten, hett aber en Mathematikstudium nich anfungen, wiel he Profischachspeler wurrn wull, wobi he eerstmals 1909 in Sankt Petersburg upfallen dee (kiek baben). Sien Karriere wurr dör den Eersten Weltkrieg ünnerbraaken, in den he as Suldat vun de k.u.k. Armee deenen muss. To’n 1. Februar 1935 geev he sien Wiener Wahnsitt up un hull sück tietwies in de Nedderlannen up, wo sien beid Süsters leven deen.

Nah de „Ansluss vun Öösterriek“ 1938 kunn Spielmann as Jööd nich in sienHeimatland torüchgahn; sien Pass weer wegen den „Ansluss“ nich mehr gültig. He is denn nah Prag flücht, wohen de Familie vun sien Bröer Leopold ut Düütschland flücht weer, un keem „in einer schäbigen [...] Pension“ ünner. Nah en Appell an Ludvig Collijn, den Präsidenten vun den sweedschen Schachverband, an‘n 10. Dezember 1938 kunn Spielmann in‘n Januar 1939 noch vör den Inmarsch vun de [Wehrmacht]] in de Tschechoslowakei nah Sweden flüchten.

Eenige Verwandte vun Spielmann wurrn aber Opfer vun de Shoa. So wurr Bröer Leopold vun de SS fastnommen un in den Konzentratschonslagern Flossenbürg un Theresienstadt twee Johr lang fasthollen, wo he 1941 dood bleev. Leopold sien minnerjohrig Döchter Lilly un Ilse kunnen aber 1939 noch nah England flüchten. Ok de Süsters Irma un Jenny wurrn verhaft. Irma wurr in’t Konzentratschonslager ümbrocht, wiels Jenny dat Lager överleevt hett, aber mit de nah hör Befreen bestahn Depressionen nich klar keem un sück 1964 ümbrocht hett.

Collijn is kört nah de Ankunft vun Spielmann in Sweden storven un Spielmann hett versöcht, dör dat Herutbringen vun sien Autobiografie, de bit hüüd nich updüükt is, Geld för de Reis nah England oder Amerika uptodrieven. De Nahlaat vun Spielmann, de mögelkerwies in de USA verköfft wurrn is, is nich uptofinnen un de Updraggeever vun Autobiografie sünd nich bekannt.

Dat gifft twee verscheeden Versionen över den Dood vun Spielmann. Nah een Version, de vun Spielmanns nächst Verwandten vertellt wurr, sall sück Spielmann in sien Zimmer inslooten hemm, ut dat he denn nich mehr herutkeem un in dat he sluutend verhungert upfunnen wurr. En anner Version bericht vun en Parkinson-Krankheit, de Spielmann to’n Opfer full. Offiziell is he an Hypertonie un Kardiosklerose storven.

An‘n 10. Juli 2011 wurr in Wien-Leopoldstadt (2. Bezirk) de Rudolf-Spielmann-Platz nah hüm nöömt.

Werke

• Rudolf Spielmann: Ein Rundflug durch die Schachwelt. Walter de Gruyter, Berlin 1929 (= Veits kleine Schachbücherei, Bd. 13).
• Rudolf Spielmann: Richtig Opfern! Voraussetzungen, Ziel und Durchführung des Opfers im Schachspiel. Joachim Beyer Verlag, Eltmann 2013, ISBN 978-3-940417-41-1.

Literatur

• Michael Ehn (Hrsg.): Rudolf Spielmann. Porträt des Schachmeisters in Texten und Partien, Koblenz 1996, ISBN 3-929291-04-5.
• Michael Ehn: Rudolf Spielmann – eine österreichische Tragödie, in: Schach-Report 5, 1996, Seite 70–74, wiedere Faaten:
  • Rudolf Spielmann Platz in Wien eröffnet, Gedenkreed vun Michael Ehn, Österreichischer Schachbund, 12. Juli 2011 (mit Illustratschonen)
• Michael Ehn: Rudolf Spielmann, 4 + 1 Annäherungsversuche, in: Karl 1, 2007, Seite 24–27, Uttoog.

Weblinks

Rudolf Spielmann. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

• DNB-Katalog
• Rudolf Spielmann – en Porträt vun Johannes Fischer bi chessbase.de
• Biografie un Partien bi chessgames.com (engelsch)