René Descartes

Vun Wikipedia
Disse Artikel is man blots en Stubben. Du kannst Wikipedia helpen un em verbetern.
René Descartes
René Descartes (Frans Hals, 1649)
Unterschrift
Unterschrift
Personen-Informatschoonen
Boortsdag 31. März 1596
Boortsstell La Haye/Touraine
Doodsdag 11. Februar 1650
Doodsstell Stockholm
Natschoonalität franzöösch
Kunnig för Ratschonalismus

Cartesianismus
Analytsche Geometrie

Arbeid Philosooph

Mathematiker
Natuutwetenschopper

René Descartes (Uutspraak: [ʀəˈne deˈkaʀt], latiensch Renatus Cartesius; * 31. März 1596 in La Haye/Touraine, Frankriek; † 11. Februar 1650 in Stockholm, Sweden) weer en franzööschen Philosophen, Mathematiker un Naturwetenschopper. Descartes höört in dat Tiedöller vun de Opklärung. He warrt ankeken as de Mann, de den Grund leggt hett vun den modernen Ratschonalismus in de fröhe Nutied. Mit düssen Ratschonalismus hefft sik Spinoza, Malebranche un Leibniz ut’neen sett un hefft dor wieter an arbeit’. Sien ratschonalistisch Denken warrt ok „Cartesianismus“ nömmt. He is ok bekannt vunwegen sien beröhmt Woord cogito ergo sum (Ik denk, also bün ik). Düt Woord is de Grundlage vun siene Metaphysik un he hett dor dat Sülvstbewusstsien inföhrt as en Thema, dat an un for sik to de Philosophie tohöörn deit.

He meen, dat geev mit Geist un Materie twee „Substanzen“, de düütlich vun’nanner verscheden sünd un de nich een up den annern inwarken döen. Hüdigendags is düsse Meenung as Cartesius sien Dualismus bekannt. He is just dat Gegendeel vun de verscheden Aarten vun Monismus un ok vun Isaac Newton siene dualistische Natuurphilosophie. De lehrt ja, dat sünnerliche „Kräfte vun de Natur“, de nich to de Materie tohöörn doot, oorntlich togange sünd un inwarken doot up de Materie, de an sik rein gor nix maakt. (Kiek na bi Newton siene Gesetten, dat eerste Gesett vun de Bewegen.)

Descartes hett de so nömmte Analytsche Geometrie uutfunnen, de Algebra un Geometrie verbinnt.

Wat he in de Naturwetenschoppen tostanne bröcht harr, hett nich lange gullen. Newton siene Physik harr gau nawiest, dat dat so nich angahn konn – of dat nu dor üm geiht, dat he dat Prinzip vun de Gravitatschoon aflehnt hett, oder of sik dat üm siene „Küsel-Theorie“ hannelt.[1] Man doch draff een dat nich minnachten, wat he in de Naturwetenschoppen tostanne bröcht hett, vunwegen dat he en vun de stuursten un wichtigsten Vertreders vun den Mechanismus ween is. Dor is de veel öllere Physik vun Aristoteles eerst mit överwunnen wurrn.

Sien Ethos vun de Plicht un dat Betähmen vun sik sülms hett to’n Deel Indruck maakt up de Literatuur vun de franzöösche Klassik in dat 17. Johrhunnert

Schrivten[ännern | Bornkood ännern]

Principia philosophiae, 1685

Samtuutgaven[ännern | Bornkood ännern]

  • Charles Adam, Paul Tannery (Hrsg.): Œuvres de Descartes (11 Bänn + Anhang), Léopold Cerf, Paris 1897–1913 (fransch un latiensch)
  1. Correspondance Avril 1622 – Février 1638, 1897
  2. Correspondance Mars 1638 – Décembre 1639, 1898
  3. Correspondance Janvier 1640 – Juin 1643, 1899
  4. Correspondance Juillet 1643 – Avril 1647, 1901
  5. Correspondance Mai 1647 – Février 1650, 1903
  6. Discours de la méthode & Essais, 1902
  7. Meditationes de prima philosophia, 1904
  8. Principia philosophiæ / Epistola ad G. Voetium. Lettre apologetique. Notæ in programma, 1905 (twee Deel)
  9. Meditations et Principes. Traduction française, 1904 (twee Deel)
  10. Physico-mathematica. Compendium musicæ. Regulæ ad directionem ingenii. Recherche de la verité. Supplément a la correspondance, 1908
  11. Le monde. Description du corps humain. Passions de l’ame. Anatomica. Varia, 1909
  12. Vie & œuvres de Descartes. Étude historique / Supplément. Index générale, 1910/1913 (twee Deel; [https://zbmath.org/?q=an:41.0007.01 Jaarbookrezenschonen)
  • F. Alquié (Heruutgever): Oeuvres philosophiques. 3 Bände, Paris 1963–1973.

Niege Uutgaven[ännern | Bornkood ännern]

Hoogdüütsch

  • Meditationen über die Grundlagen der Philosophie mit den sämtlichen Einwänden und Erwiderungen. Übers. u. hrsg. v. Artur Buchenau. Meiner, Hamborg 1994, ISBN 3-7873-0030-9.
  • Meditationes de prima philosophia. Lat. mit dt. Vorwort. C. Grumbach, Leipzig 1913 Project Gutenberg eText
  • Meditationes de prima philosophia. Lat.-dt., hrsg. v. Lüder Gäbe. Meiner, Hamborg 1992, ISBN 3-7873-1080-0.
  • Meditationen über die Grundlagen der Philosophie. Hrsg. v. Lüder Gäbe. Meiner, Hamborg 1993, ISBN 3-7873-0032-5.
  • Die Prinzipien der Philosophie. Übers. v. Christian Wohlers. Meiner, Hamborg 2005, ISBN 3-7873-1697-3.
  • Discours de la méthode. Franz.-dt., übers. u. hrsg. v. Lüder Gäbe. Meiner, Hamborg 1997, ISBN 3-7873-1341-9.
  • Regulae ad directionem ingenii. Lat.-dt., übers. u. hrsg. v. Heinrich Springmeyer, Lüder Gäbe u. Hans Günter Zekl. Meiner, Hamborg 1993, ISBN 3-7873-0265-4.
  • Gespräch mit Burman. Lat.-dt., übers. u. hrsg. v. Hans W. Arndt. Meiner, Hamborg 1982, ISBN 3-7873-0501-7.
  • Die Leidenschaften der Seele. Franz.-dt., übers. u. hrsg. v. Klaus Hammacher. Meiner, Hamborg 1996, ISBN 3-7873-1308-7.
  • Les Météores / Die Meteore. Faksimile der Erstausgabe 1637. Hrsg., übers., eingel. und komm. von Claus Zittel, Klostermann, Frankfort an’n Main 2006, ISBN 3-465-03451-1.
  • Über den Menschen (1632) sowie Beschreibung des menschlichen Körpers (1648). Übersetzt, eingeleitet und kommentiert von Karl Eduard Rothschuh, Heidelberg 1969.
  • Compendium Musicæ / Abriss der Musik. Lat.-dt., kommentierte Neuausgabe v. Rolf Ketteler, Olms, Hilmessen 2022, ISBN 978-3-487-16113-6.

Literatur[ännern | Bornkood ännern]

  • Gregor Betz: Descartes’ „Meditationen über die Grundlagen der Philosophie“. Ein systematischer Kommentar. Reclam, Stuttgart 2011, ISBN 978-3-15-018828-6.
  • Harold John Cook: The young Descartes – nobility, rumor, and war. The University of Chicago Press, Chicago 2018, ISBN 978-0-226-46296-7.
  • A. C. Crombie et al.: Descartes, René du Perron. In: Charles Coulston Gillispie (Heruutgever): Dictionary of Scientific Biography. Band 4: Richard Dedekind – Firmicus Maternus. Charles Scribner’s Sons, Nie Jork 1971, S. 51–65.
  • Theodor Ebert: Der rätselhafte Tod des René Descartes. Alibri, Aschaffenburg 2009.
  • Karl Jaspers: Descartes und die Philosophie. De Gruyter, Berlin 1937 (1956, 4. unveränderte Auflage, 1966 ff.) – kiek oob bi Three Essays: Leonardo – Descartes – Max Weber. Harcourt, Brace And World, Nie Jork 1964.
  • Andreas Kemmerling: Ideen des Ichs. Studien zu Descartes’ Philosophie. 2. Auflage. Klostermann, Frankfort an’n Main 2005, ISBN 978-3-465-03412-4.
  • Maxime Leroy: Descartes; le philosophe au masque. 2 Bände. Editions Rieder, Paris 1929.
  • Sascha Müller: René Descartes’ Philosophie der Freiheit (= Münchner Philosophische Beiträge. Band 21). Herbert Utz Verlag, Mönken 2007, ISBN 978-3-8316-0694-8.
  • Dominik Perler: René Descartes. Beck, München 1998, ISBN 3-406-41942-9.
  • Hans Poser: René Descartes. Eine Einführung. Reclam, Stuttgart 2003, ISBN 3-15-018286-7.
  • Peter Prechtl: Descartes zur Einführung. 2. Uplage. Junius, Hamborg 2004, ISBN 3-88506-926-1.
  • Wolfgang Röd: Die Genese des Cartesianischen Rationalismus. Beck, Mönken 1995, ISBN 3-406-39342-X.
  • Rainer Schäfer: Zweifel und Sein. Der Ursprung des modernen Selbstbewußtseins in Descartes’ cogito. Königshausen & Neumann, Würzburg 2006, ISBN 3-8260-3202-0.
  • Andreas Scheib: Emanzipation der Ratio. Descartes' Projekt der Naturalisierung von Wissen. WBG Academics, Darmstadt 2023. ISBN 978-3-534-40772-9.
  • Christiane Schildknecht: Philosophische Masken. Studien zur literarischen Form der Philosophie bei Platon, Descartes, Wolff und Lichtenberg. Stuttgart, Metzler 1990, ISBN 978-3-476-00717-9.
  • Uwe Schultz: Descartes. Biographie. Europäische Verlagsanstalt, Hamborg 2001, ISBN 3-434-50506-7.
  • Rainer Specht: René Descartes. Mit Selbstzeugnissen und Bilddokumenten. 10. Uplage. Rowohlt, Reinbeek bi Hamborg Juni 2006, ISBN 3-499-50117-1, S. 191.
  • Bernard Williams: Descartes: Das Vorhaben der reinen philosophischen Untersuchung. Beltz Athenäum, Weinheim 1996, ISBN 3-89547-103-8.
  • Claus Zittel: Theatrum philosophicum. Descartes und die Rolle ästhetischer Formen in der Philosophie. Akademie-Verlag, Berlin 2009, ISBN 978-3-05-004050-9.

Weblenken[ännern | Bornkood ännern]

René Descartes. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.
Op Wikiquote gifft dat Zitaten to, över oder vun „Réne Descartes“ (hoochdüütsch).
Bi’n Wikiborn gifft dat Originalschriften över dat Thema oder vun den Schriever: Renatus Cartesius.
Bi’n Wikiborn gifft dat Originalschriften över dat Thema oder vun den Schriever: René Descartes.
Bi’n Wikiborn gifft dat Originalschriften över dat Thema oder vun den Schriever: Réne Descartes.

Informatschonen œver Descartes[ännern | Bornkood ännern]

Belegen[ännern | Bornkood ännern]

  1. Kiek den IX. (lesten) Afsnitt vun dat II. Book vun: Die mathematischen Prinzipien der Physik / Isaac Newton; übers. und hrsg. von Volkmar Schüller. - Berlin [etc.] : de Gruyter, 1999. ISBN 3-11-016105-2, S.375-376 (ene moderne Översetten)