Oostern
Isenheimer Altar.
An dat Fest vun Oostern (ok Paaschen, Paasch oder Paosken) warrt fiert, dat Jesus vun den Dood upstahn is. Dat Nee Testament vertellt, dat dat „an'n drüdden Dag“ na sien Dood passeert is. Dor tellt de Dag, wo he sturben is, de Stille Freedag, as eerste Dag bi. Upstahn is he denn an'n Sünndag na den Stillen Freedag. Dat is de Oostersünndag.
So, as de Kark un de Theologen dat anseht, is Oostern dat wichtigste christliche Fest. Dat hannelt ja dor vun, dat Gott sien Söhn endgüllig över den Dood un över de Höll wunnen hett.
Dat öllste Tüüchnis vun düssen Globen steiht in den 1. Breef an de Christen in Korinth vun den Apostel Paulus. Dor schrifft he in dat 15. Kapitel:
- Mit dat Eerste, wat ik an Jo wiedergeven hebb, weer dat, wat ik ok süms toeerst to weten kreeg: Christus is storven för use Sünn- dat betüügt de Bibel. Un he is in't Graff leggt. Un he is upweckt an'n drüdden Dag- ok dat weet wi ut de Bibel. Un Kephas hett em to sehn kregen, un denn de Twölf. Denn hefft em mehr as 500 Bröder to sehn kregen, un dat up eenmol. Dorvun sünd de mehrsten noch hüüt an't Leven. Bloß en poor sünd al doot. Un denn hett Jakobus em to sehn kregen, un denn all de Apostels. Toletzt vun jem all hebb ik em ok noch to sehn kregen.
Man ünner dat Volk, tominnst in Düütschland un de Länner dor ümto, warrt Oostern nich so wichtig ansehn, as t.B. Wiehnachten. Bit up den hüdigen Dag warrt dor üm streden, ob dat Fest an un for sik ut de Tiet vun dat germaansche Heidendom vun herkummt. Wichtige Symbolen vun Oostern, as de Oosterhaas hefft jedenfalls nix mit den christlichen Globen to kriegen. Man de is ok eerst in dat 20. Johrhunnert to so'n wichtig Anbacksel vun dat Paaschfest wurrn.
Wo dat Woort Oostern vun herkümmt
[ännern | Bornkood ännern]Dat düütsche Ostern un dat plattdüütsche Oostern hett woll dat sülbige Herkamen as dat engelsche Easter. Man een weet just nich genau, wo de Wöör nu akraat herkamen doot. Dor gifft dat verscheden Theorien över:
- In den Duden steiht to lesen, dat de Naam al in de Tiet vun de Germanen een heidnisch Vörjohrsfest meent hett. Dat schall sien Naam vun en heidnisch Göddin harrt hebben. In ooltengelsche Texten steiht de ehr Naam as Eostrae schreven. Dat is woll desülbige Göddin, de vedisch usra heten deit, ooltgreeksch Eos, up litausch ausra un in de Latiensche Spraak Aurora (Morgenroot). So warrt annahmen, dat düsse Göddin en Göddin vun dat Licht weer und ehr Fest harr denn wat mit dat Tonehmen vun dat Licht in dat Vörjohr to doon. So meen dat Beda Venerabilis al in dat 8. Johrhunnert in sien Schrift „de temporum ratione“. Jacob Grimm hett sik an düsse Meenung anslaten. Anner Forschers twiefelt dor an, ob dat bi de Germanen ehr Gloven so en Göddin överhaupt geven hett.
- Annere Lüde meent, dat geiht bi dat Woort Oostern dorüm, dat in dat Middelöller de Dööp to Oostern in de Tiet vun dat Morgenroot ansett weer. Dorüm hett dat Dööpfest to Oostern den germaanschen Naam för dat Morgenroot kregen.
- Honorius Augustodunensis meent in dat 12. Johrhunnert, Oostern keem vun Oosten. In düsse Gegend vun den Himmel geiht ja morgens fröh de Sünn up. Un dat Upgahn vun de Sünn weer doch en Teken för dat Upstahn vun de Doden.
- Noch annere meent, dat Woort Oostern kümmt vun den latienschen christlichen Ökelnaam för de Week vun Oostern her: albae paschales (dat sünd de witten Kleeder för de Lüde, de nee döfft weert). De korte Form albae warrt denn direktemang in de germaansche Spraak översett un dor heet dat denn eostarum.
- De Naamforscher Jürgen Uloph seggt, in de noordgermaanschen Spraken gifft dat en Familie vun Wöör, de to Oostern passen deit: ausa (Water geten) un austr (begeten). Dat Woort Oostern schall denn vun de Dööp her kamen, wo de Lüde mit Water begaten weert. Düsse Dööp is ja de Hööftsaak in de Goddesdeensten vun de Oosternacht.
In de meisten Spraken kümmt dat Woort för dat Oosterfest vun dat jöödsche Fest Pessach (Passa) vun her. So is dat bi dat ole plattdüütsche Woort för Oostern: Paaschen oder Paasch (dat in't Westen van't plattdütsche Gebiet noch bruukt woord), un ok in de Nedderlannsche Spraak: Pasen. Up italieensch heet Paaschen pasqua, up Spaansch pascua, up Franzöösch: Pâques, up Greeksch Πάσχα (= Pas'cha), up Russisch пасха (paskha), up Esperanto Pasko, up Sweedsch påskdagen un up Isländsch páskar. In de meisten Spraken vun de Slawen warrt to Oostern 'Grode Nacht' oder 'Grode Dag' oder ok 'Upstahn' seggt.
Dat christlich Osterfest
[ännern | Bornkood ännern]Vun dat Johr 1091 af an fangt de Festkrink vun Oostern in de Karken vun den Westen an'n Aschmiddeweek an. Dor folgt denn en Fastentiet vun 40 Daag up. Düsse Tiet wiest up de 40 Johr vun dat Volk Israel in de Wööst un ok up de 40 Daag, de Jesus to Anfang in de Wööst ween is to'n fasten. Düsse Bußtiet vör Paaschen geiht just mit den Sünnabend vör Oostern to Enn. De Sünndaag weert nich mitrekent un so sünd dat akraat 40 Daag. In de Karken vun den Oosten weert de Sünndaag mitrekent to de Fastentiet, man dor warrt nu wedder de Stille Week vör Oostern nich mit torekent. So kaamt se ok up 40 Daag. De leste Week vör Oostern heet Stille Week. Se fangt mit den Palmsünndag an. Dor fiert de Christen, dat Jesus as en König na Jerusalem intagen is. An'n Grööndunnersdag warrt Jesus sien lest Abendmahl fiert. An den Stillen Freedag denkt de Christen an Jesus sien Dood an dat Krüüz. Den Sünnabend vör Paaschen warrt de Roh vun dat Graff spöört un an den drüdden Dag vun den Stillen Freedag af an rekent, is dat Fest vun Jesus sien Sieg över den Dood.
Oostern is en vun de beweglichen Festen vun dat Christendom. Jedet Johr liggt dat up'n annern Termin. All beweglichen christlichen Festen (as Himmelfohrt un Pingsten) weert vun Paaschen af an rekent. De Oostersünndag hangt nu direktemang mit de Jöden ehr Passafest tosamen. Dorüm is Oostersünndag jümmers an den Sünndag nah den 14. Dag vun den jöödschen Monaat in't Vörjohr, dat is de Nisan. Eenfach kann een seggen: Oostern is jümmers an den eersten Sünndag nah den eersten Vullmaand in't Vörjohr (wenn de Daag un de Nächt tominnst wedder gliek lang sünd).
