Hiʻiaka (Maand)
Hiʻiaka is de butere, gröttere Maand vun den Dwargplanet (136108) Haumea.
Opdecken
[ännern | Bornkood ännern]He is an’n 28. Januar 2005 vun A. H. Bouchez, Michael E. Brown, R. D. Campbell, J. C. Y. Chin, M. A. van Dam, S. K. Hartman, E. M. Johansson, R. E. Lafon, D. Le Mignant, P. J. Stomski jr., D. M. Summers, P. L. Wizinowich, Chadwick A. Trujillo un David Lincoln Rabinowitz an de Keck-Steernwacht op Hawaii opdeckt worrn. Vun de Opdeckers hett he toeerst den vörlöpigen Naam Rudolph kregen, na dat beropen Rendeer vun’n Wiehnachtsmann ut en US-amerikaansch Wiehnachtsleed (Rudolph the red nosed Reindeer). De offizielle vörlöpige Beteken weer S/2005 (2003 EL61) 1. Sien Naam hett de Maand an’n 17. September 2008 kregen. Hiʻiaka is en Göddin ut de Mythologie vun Hawai’i, de ut den Mund vun Haumea boren worrn is.
Egenschoppen
[ännern | Bornkood ännern]De Maand hett en Dörmeter vun ruchweg 310 km, wat üm un bi een Föfftel vun den middleren Dörmeter vun Haumea is. Starke Absorpschonen bi Bülgenlängen vun 1,2 un 2 μm in’t infrarode Spektrum wiest dorop hen, dat de Bavenflach vun Hiʻiaka to’n gröttsten Deel ut Wateries besteiht. Dat weer woll good mööglich, dat de Maand bi’n Inslag vun en annern Körper op Haumea ut dat utsmeten Material entstahn is.
Hiʻiaka löpt op en meist kreisförmige Bahn mit en Exzentrizität vun 0,050 (±0,003) üm den Dwargplaneten. De Maand hett en Afstand vun 49.500 km (± 400 km) vun Haumea un bruukt vör een Ümloop ungefähr 49 Daag un 3 Stünnen. Gegenöver den tweeten Maand Namaka is de Maandbahn üm 40 verkippt, wat in’t Sünnsystem ’n teemlich ungewöhnlichen Ümstand is. De naue Masse vun den Maand is nich bekannt, de Forschers weet blots de Masse vun’t hele System. Wenn een aver för Hiʻiaka de glieke Albedo un Dicht annimmt as bi Haumea, denn lett sik dorut sluten, dat de Maand ruchweg 1 % vun de Masse vun Haumea opwiest.