Galenit
| Galenit | |
 | |
| Cheemsch Tohopensetten |
PbS |
| Mineralklass | Sulfid, Sulfosolt 2.CD.10 (na Strunz, 9. Oplaag) 2.8.1.1 (na Dana) |
| Kristallsystem | kuubsch |
| Klöör | bliegrau |
| Streekklöör | bliegrau |
| Mohshard | 2,5 |
| Dicht (g/cm³) | 7,4 - 7,6 |
| Gleem | Metallgleem |
| Transparenz | undörsichtig |
| Brook | musselig |
| Splitten | vullkamen na {100} |
| Indruck | Wörpel, Oktaeder, faken kombineert, tafelig un skelettförmig Kristallen |
| faken Kristallflachen | {100}, {111}, {110} |
| Tweeschenbilden | {111} |
| Kristalloptik | |
| Breektall | 3,90 (bi 590 nm) |
| Dubbelbreken (optisch Utrichten) |
|
| Pleochroismus | |
| Winkel/Dispersion vun de optischen Assen |
2vz ~ |
| annere Egenschoppen | |
| Phaaswesseln | |
| Smöltpunkt | |
| cheemsch Verhollen | löst sik in HNO3 |
| lieke Mineralen | |
| Radioaktivität | nich radioaktiv |
| Magnetismus | nich magneetsch |
| sünnerlich Kennteken | |
Galenit (ok Bliegleem) is en verbreedt Mineral ut de Mineralklass vun de Sulfide un Sulfosolten mit en Stoffproportschoon Metall : Swevel = 1 : 1. In de Chemie ist Galenit as Blie(II)-sulfid bekannt. Dat kristalliseert in dat kuubsch Kristallsystem mit de Formel PbS un kann bit to 1 % Sülver bargen.
Galenit maakt faken Kristallen in vullkamen Wörpelform, aver ok oktaedrische, weniger faken ok tafelige oder skelettförmige Kristallen oder billt massige Gestalt vun bliegraue Klöör un Streekklöör. De Mohshard vun dat Mineral is 2,5. De Dicht ist mit 7,4-7,6 g/cm³ teemlich hooch. Galenit hett en tyypsch metallschen Gleem.
Historie un Naam
[ännern | Bornkood ännern]Galenit gellt as een vun de eersten Mineralen, de vun Minschen in’n Bargbo wunnen worrn is. De Babylonier hebbt al Galenit verhütt un ok bi de Römers weer dat begäng.. De latiensch Beteken „Galena“ is in den wetenschopplich Naam Galenit övernahmen worrn.
Vörkamen un Modifikatschonen
[ännern | Bornkood ännern]Galenit ensteiht in Metamorphiten jüst so as in vulkansche Sulfidlagersteden, wo dat tomeist in Sellschop mit Kopperierzen vörkummt. Bito gifft dat Galenit ok in Ierzaflagern in’n Riffkalksteen un Dolomit vör. De opstunns eenzige Varietät vun dat Mineral is de Steinmannit.
Fundöörd vun Galenit sünd ünner annern Bad Bleiberg in Kärnten, Freiberg in de Ierzbargen, hydrothermal Ierzgäng bi Clausthal-Zellerfeld, Bad Grund un St. Andreasbarg in’n Horz, dat Ierzlager in’n Rammelsbarg bi Goslar, in Sedimenten ut’n Trias bi Mechernich, Maubach in Noordrhien-Westfalen, as ok bi Wiesloch bi Heidelbarg un Walhausen in’t Saarland.
Verwennen
[ännern | Bornkood ännern]Galenit is vun wegen sien hogen Blieandeel vun 87 % dat bedüdenste Ierz för’t Winnen vun Blie un ok vun Sülver, wieldat dort bit to een Prozent dorvun mit binnen is.
Al in dat olle Ägypten weer Galenit to’n Sminken bruukt (as Bliewitt, aver ok för’t Betonen vun de Ogen.)
In de Anfäng vun de Funktechnik weer Galenit ok as Gliekrichter (Demodulator) in Detekterempfängers insett.
Literatur
[ännern | Bornkood ännern]- Martin Okrusch, Siegfried Matthes: Mineralogie. 7. Oplaag. Springer Verlag, Berlin 2005, ISBN 3-540-23812-3
- Stefan Weiß: Das große Lapis Mineralienverzeichnis. 4. Oplaag. Christian Weise Verlag, München 2002, ISBN 3-921656-17-6
- Edition Dörfler: Mineralien Enzyklopädie, Nebel Verlag, ISBN 3-89555-076-0
Websteden
[ännern | Bornkood ännern]
Galenit (Bleiglanz). Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.
- MinDat - Galena (engl.)