Steernbild

Vun Wikipedia
Orion is ’n markanten Steernbild, dat een vun meist överall op de Eer ’n Deel vun’t Johr sehn kann. Dat Steernbild is dat hele Rebeet, dat vun de gele Lien afgrenzt warrt. Binnen in dit Rebeet liggt dat bekannte Steernmunster, dat ’n Jager wiesen schall.

En Steernbild is een vun de 88 Rebeden, in de de Astronomie den Heben indeelt hett. In de Ümgangsspraak warrt de Begreep nich so formal bruukt un meent denn tomehrst en Koppel vun Steerns, de tosamen an den Nachtheben en Munster billt.

Dat gifft Steernbiller mit sehr hellen Steerns un ’n kloren Munster, de sehr bekannt sünd (t.B. den groten Boren oder den Orion). Annere Steernbiller hebbt nich so helle Steerns un keen Munster, wat licht to sehn is, un sünd denn ok nich so bekannt.

De Internatschoonale Astronoomsche Union hett den Heben in 88 offizielle Steernbiller ünnerdeelt un hett ok de Grenzen dortwischen nipp un nau fastleggt. So höört jedeen Punkt an’n Heben to een vun disse Steernbiller. An'n Noordhimmel baseert se tomehrst op’n ole greeksche Traditschoon.

De Grenzen twischen de Steernbiller hett Eugène Delporte 1930 maakt. He hett se pielliek un waagrecht op Lienen vun lieke Rektaszension oder lieke Deklinatschoon leggt. He hett dat för de Epoch B1875.0 maakt. Siet disse Tiet hett de Präzession vun de Equinoxen dorto föhrt, dat sik disse Grenzen ’n beten verschaven hebbt un so sünd se vundaag nich mehr heel pieeliek un waagrecht. Mit de Tiet warrt disse Ünnerscheed ok noch grötter warrn.

De Steerns, de in en Steernbild blangenanner staht, hebbt tomehrst astronoomsch nix mitenanner to doon. Dat lett blots vun de Eer so, as wenn se dicht tosamen staht. Se köönt aber ok vele Lichtjohren vunenanner af ween.

De Indelen vun de Steerns in Steernbiller passeert to ’n groten Deel na de Mischen ehr Beleben. Ünnerscheedliche Kulturen hebbt ünnerscheedliche Steernbiller funnen.

Geschicht vun de Steernbiller[ännern | Bornkood ännern]

Unse aktuelle List vun de Steernbiller baseert op den röömschen Astronom Ptolemäus, de in Alexandria in Ägypten leev. (He weer mit de greekschen Dynastie vun ägyptischen Königen, de Ptolemäer aber nich verwandt.)

Vun Grekenland ut kann een ’n Deel vun den Süüdheben nich sehn. De nedderlännschen Navigatoren Pieter Dirkszoon Keyser un Frederick de Houtman hebbt in den 16. Johrhunnert för dissen Deel vun den Heben twölf Steernbiller maakt. Johann Bayer hett de denn in sien Steernkatalog opnahmen.

Steernnaams[ännern | Bornkood ännern]

För alle modernen Steernbiller gifft dat latiensche Naams. De hellsten Steerns sünd all na da Bayer-Beteken nöömt för de een den Genitiv vun den latienschen Naam bruukt. So heet to’n Bispeel de Sirius ok „α Canis Majoris“. α meent hier, dat disse Steern de hellste Steern in’t Steernbild vun den „groten Hund“ (Canis Major) is. De tweethellste Steern heet denn „β Canis Majoris“ un so wieter. Disse Genitiv warrt na de Regeln vun de latiensche Sprak maakt un wokeen disse Spraak un disse Regeln nich kennt, de mutt de Genitivformen lehren.

Aver nich all Steerns hebbt en Bayer-Beteken. Dorüm warrt parallel dorto ok de Flamsteed-Beteken anwennt oder ok annere Steernkatalogen.

List vun de 88 Steernbiller[ännern | Bornkood ännern]

latiensch Naam plattdüütsch Naam Afkörten latiensch Genitiv Hööftsteern fastleggt vun
Andromeda Andromeda And Andromedae Alpheratz (Sirrah) Ptolemäus
Antlia Luftpump Ant Antliae   Lacaille
Apus Paradiesvagel Aps Apodis   Plancius
Aquarius Watermann Aqr Aquarii Sadalmelik Ptolemäus
Aquila Aadler Aql Aquilae Altair Ptolemäus
Ara Altor Ara Arae   Ptolemäus
Aries Ramm Ari Arietis Hamal Ptolemäus
Auriga Föhrmann Aur Aurigae Capella Ptolemäus
Bootes Boorhöder Boo Bootis Arcturus Ptolemäus
Caelum Graavstickel Cae Caeli   Lacaille
Camelopardalis Giraff Cam Camelopardalis   Plancius
Cancer Kreeft Cnc Cancri Acubens Ptolemäus
Canes Venatici Jagdhunnen CVn Canum Venaticorum Cor Caroli Hevelius
Canis Major Groot Hund CMa Canis Majoris Sirius Ptolemäus
Canis Minor Lütt Hund CMi Canis Minoris Prokyon Ptolemäus
Capricornus Steenbuck Cap Capricorni Deneb Algedi Ptolemäus
Carina Kiel Car Carinae Canopus Lacaille
Cassiopeia Kassiopeia Cas Cassiopeiae Schedir Ptolemäus
Centaurus Zentaur Cen Centauri Rigil Kentaurus Ptolemäus
Cepheus Kepheus Cep Cephei Alderamin Ptolemäus
Cetus Waal Cet Ceti Deneb Kaitos Ptolemäus
Chamaeleon Kamäleon Cha Chamaeleontis   Plancius
Circinus Passer Cir Circini   Lacaille
Columba Duuv Col Columbae Phakt Plancius
Coma Berenices Berenike ehr Hoor Com Comae Berenices Diadem Ptolemäus
Corona Australis Süüdlich Kroon CrA Coronae Australis Alfecca Meridiana Ptolemäus
Corona Borealis Nöördlich Kroon CrB Coronae Borealis Alphekka (Gemma) Ptolemäus
Corvus Raav Crv Corvi Alchiba Ptolemäus
Crater Beker Crt Crateris Alkes Ptolemäus
Crux Krüüz Cru Crucis Australis Acrux Plancius
Cygnus Swaan Cyg Cygni Deneb Ptolemäus
Delphinus Delfin Del Delphini Sualocin Ptolemäus
Dorado Swertfisch Dor Doradus   Plancius
Draco Draken Dra Draconis Thuban Ptolemäus
Equuleus Fahlen Equ Equulei Kitalpha Ptolemäus
Eridanus Eridanus Eri Eridani Achernar Ptolemäus
Fornax Aven For Fornacis Fornacis Lacaille
Gemini Tweeschen Gem Geminorum Castor Ptolemäus
Grus Kraan Gru Gruis Al Nair Plancius
Hercules Herkules Her Herculis Ras Algethi Ptolemäus
Horologium Pennelklock Hor Horologii   Lacaille
Hydra Waterslang Hya Hydrae Alphard Ptolemäus
Hydrus Lütt Waterslang Hyi Hydri   Plancius
Indus Inder Ind Indi   Plancius
Lacerta Eerdkrüper Lac Lacertae   Hevelius
Leo Lööv Leo Leonis Regulus Ptolemäus
Leo Minor Lütt Lööv LMi Leonis Minoris Praecipua Hevelius
Lepus Haas Lep Leporis Arneb Ptolemäus
Libra Waag Lib Librae Zuben Elgenubi Ptolemäus
Lupus Wulf Lup Lupi   Ptolemäus
Lynx Loss Lyn Lyncis   Hevelius
Lyra Lier Lyr Lyrae Vega Ptolemäus
Mensa Tafelbarg Men Mensae   Lacaille
Microscopium Mikroskop Mic Microscopii   Lacaille
Monocerus Eenhoorn Mon Monocerotis   Plancius
Musca Fleeg Mus Muscae   Plancius
Norma Winkelmaat Nor Normae   Lacaille
Octans Oktant Oct Octantis   Lacaille
Ophiuchus Slangdräger Oph Ophiuchi Ras Alhague Ptolemäus
Orion Orion Ori Orionis Beteigeuze Ptolemäus
Pavo Pageluun Pav Pavonis Joo Tseo (Peacock) Plancius
Pegasus Pegasus Peg Pegasi Markab Ptolemäus
Perseus Perseus Per Persei Mirphak (Algenib) Ptolemäus
Phoenix Phönix Phe Phoenicis Ankaa Plancius
Pictor Maler Pic Pictoris   Lacaille
Piscis Austrinus Süüdlich Fisch PsA Piscis Austrini Fomalhaut Ptolemäus
Pisces Fisch Psc Piscium Alrischa Ptolemäus
Puppis Achtersteven Pup Puppis Naos Lacaille
Pyxis Kompass Pyx Pyxidis   Lacaille
Reticulum Nett Ret Reticuli   Lacaille
Sagitta Piel Sge Sagittae Sham Ptolemäus
Sagittarius Schütt Sgr Sagittarii Rukbat Ptolemäus
Scorpius Skorpion Sco Scorpii Antares Ptolemäus
Sculptor Bildhauer Scl Sculptoris   Lacaille
Scutum Schild Sct Scuti   Hevelius
Serpens Slang Ser Serpentis Unukalhai Ptolemäus
Sextans Sextant Sex Sextantis   Hevelius
Taurus Bull Tau Tauri Aldebaran Ptolemäus
Telescopium Teleskop Tel Telescopii   Lacaille
Triangulum Australe Süüdlich Dreeeck TrA Trianguli Australis Atria Plancius
Triangulum Dreeeck Tri Trianguli Metallah Ptolemäus
Tucana Tukan Tuc Tucanae   Plancius
Ursa Major Groot Boor UMa Ursae Maioris Alioth Ptolemäus
Ursa Minor Lütt Boor UMi Ursae Minoris Polaris Ptolemäus
Vela Segel Vel Velorum Suhail al Muhlif Lacaille
Virgo Jumfer Vir Virginis Spica Ptolemäus
Volans Flegen Fisch Vol Volantis   Plancius
Vulpecula Voss Vul Vulpeculae   Hevelius
Klören: Noordheben Süüdheben

Weblenken[ännern | Bornkood ännern]

Steernbiller. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.