Witali Lasarewitsch Ginsburg
Witali Lasarewitsch Ginsburg (russisch: Виталий Лазаревич Гинзбург; * 4. Oktober 1916 in Moskau; † 8. November 2009 ok dor) weer en russisch Physiker. 2003 kreeg he „für bahnbrechende Arbeiten in der Theorie über Supraleiter und Supraflüssigkeiten“ den Nobelpries för Physik.
Leven
[ännern | Bornkood ännern]Herkunft
[ännern | Bornkood ännern]Witali Ginsburg wurr noch to Tieden vun dat zaristisch Russland as eenzig Kind vun den Ingenieur Lasar Jefimowitsch Ginsburg (1863–1942) un de Ärztin Awgusta Weniaminowna Wildauer-Ginsburg (1886–1920) an’ 21. September 1916 (nah de damalig Klenner) boren. Nah de Dood vun sien Moder, de 1920 an Typhus storven weer, hett deren jüngere Süster Rosa för de Familie sörgt. Wiel Vader un Tant vun de Qualität vun dat nee sozialistisch Schoolsystem nich övertüügt weern, hebbt se Witali eerst 1927 mit 11 Johren to de School henschickt. Wiel dör de Schoolreform van 1931 all wiederföhrend Schoolen afschafft wurrn, is he denn nah de söbente Klasse all weer vun de School rünner gahn.
Werdegang
[ännern | Bornkood ännern]He hett denn aber nich – so as dat vun dat System vörsehn weer – dornah de Beropsschool besöcht, sonnern he fung as Laborassistent in en Röntgenlabor an. As 1933 de Tolaatensbedingungen för en Hoochschoolstudium lockert wurrn, hett he sück för en Studienplatz för Physik an de Universität vun Moskau bewurben. Wiel he allerdings de School nah de söbente Klass beend harr, muss he sück noch den Lehrstoff vun de fröhere Böverstuuf aneignen – dör en Crashkurs schaff he dat Pensum binnerhalv vun dree Maand, he is den aber bi de Ingangsprüfungen dörfallen. He harr sein Stää in’t Röntgenlabor aber all kündigt un so nehm he en Johr lang as Gasthörer an de Vörlesungen deel, bevör he de offiziell Tolaaten kreeg. 1938 kreeg he sien Diplom un 1942 hett he sien Dokter an dat Lebedew-Institut makt.
Wegen sien jöödsch Afstammen wurr Ginsburg in dat tonehmend antisemitisch Klima 1947 nich to’n Perfesser in Gorki ernannt, ofschoons he all siet 1956 dor Vörlesungen hollen harr. De Grund, worüm he wieder wetenschaplich arbeiten kunn un ok kein Repressalien tegen hüm vörnommen wurrn, weer, dat he mit (tosommen mit Andrei Sacharow) in de Grupp üm sien Mentor Igor Tamm an de sowjeetsch Waterstoffbomb. Arbeiten de. De wurr 1953 mit Spood test. Eerst nah Stalins Dood 1953 wenn sück dat Schicksal för Ginsburg, he wurr to’n Liddmaat vun de Akademie der Wissenschaften wählt un sien Fru kunn ut dat Exil in Gorki nah Moskau torüchkehren. 1971 wurr Ginsburg Nahfolger vun Igor Tamm as Baas vun dat Lebedew-Institut, wat he bit 1998 ok bleev. 2003 wurr he tosommen mit Alexei Alexejewitsch Abrikossow un Anthony James Leggett för sien grundleggend Arbeiten to de Supraleitung, de phänomenologisch Ginsburg-Landau-Theorie, mit den Nobelpries för Physik ehrt.
Privatleben
[ännern | Bornkood ännern]Witali Ginsburg harr 1937 sien Kommilitonin Olga Samscha heiraadt un wurr 1946 schett, hör Dochter Irina Dorman wurr 1939 boren. 1946 hett he Nina Iwanowna Jermakowa heiraadt, wat bi de KGB nich gern sehn wurr, ofschoons he all siet 1942 Parteiliddmaat weer. De Vader vun sien Fru weer 1942 in en Internierungslager storven, sien Fru sülvst weer 1944 wegen de Planung vun en angeblich Mordanslag up Stalin interneert un eerst 1945 ünner stark Uplaagen weer free laten wurrn. Se wurr eerst 1956 – nah Stalins Dood – in’ Rahmen vun en Generalamnestie rehabiliteert.
Utteknungen
[ännern | Bornkood ännern]- 1953: Staatspries der UdSSR
- 1966: Leninpries
- 1991: Goldmedaille vun de Royal Astronomical Society
- 1994/1995: Wolf-Pries für Physik
- 1995: Lomonossow-Goldmedaille
- 2001: Humboldt-Forschungspries
- 2003: Nobelpries för Physik