Wikipedia:Mi fehlt dat Woort/Archiv/2015

Pech

Wat mi jüst beschäftigt: För den Begreep Pech in'n Sinn vun den tagen teerordigen Stoff gifft dat in't Plattdüütsche dat Woort Pick. Aver wat gifft dat för Pech in'n Sinn vun Schicksal, Unglück? Bi uns tohuus hebbt wi ok op platt Pech seggt. Aver ik nehm an, dat is eenfach ut dat Hoochdüütsche övernahmen. --Iwoelbern ✍ 11:08, 16. Mär 2015 (CET)

Hier warrt ok Pech harrt seggt...--Bolingbroke ✍ 11:18, 16. Mär 2015 (CET)

In de Nedderlannen seggt se ok pech hebben. Dat kummt ut dat Hoochdüütsche ([1]). Is woll in dat 18. Johrhunnert in de Studentenspraak opkamen. Överdragen von Pech as teerigen Stoff.

Mi dücht, op Platt hett sik dat ok inbörgert. Ik weet dor keen annere Wöör för. Tominnst keen, de good passen doot. In welk Fäll kannst dat anners utdrücken, wenn du de Wöör Mallöör, mallören, Unglück oder Ulensaat (mit Ulensaat beseiht ween: vom Unglück betroffen/verfolgt sein; dat mutt mit Ulensaat togahn: dazu gehört viel Pech) bruukst. Ulensaat is aver en oold Woord, dat vondaag wohrschienlich veel Lüüd nich mehr verstaht.

Ik kiek aver noch maal in miene Böker rin, wat dor to dat Thema noch to finnen is. --::Slomox:: >< 12:25, 16. Mär 2015 (CET)

Hier noch mol ut Oostfreesland, ut dat Nee Internet-Wöerbook: http://www.platt-wb.de/hoch-platt/?term=Pech+ Dor steiht Mallöör un Pech in. --18:40, 17. Mär 2015 (CET)

Ik heff nu ok in en poor Wöörböker rinkeken: in en ganze Reeg Böker steiht Pech in. Ok ut ganz verscheden Ecken von Plattdüütschland. Faken mit aus dem Hochdeutschen. In de annern Wöörböker stünn gor nix in. Blots in je een Wöörbook stünnen de Wöör Mallöör un Unglück mit in. Weer aver in all Fäll en anneret Woord as de teerige Stoff. --::Slomox:: >< 07:00, 18. Mär 2015 (CET)

Fein, denn is de Fall kloor… --Iwoelbern ✍ 08:17, 18. Mär 2015 (CET)

De link dee Slomox gaf, gif ok an dat daor een verschil is tussen nl en de: in nl wörd dat woord pech ook veur Panne/Motorpanne gebroekt. Ik weet oet eigen ervaring dat dat ook in platt-nl so is. Ik denke dat dat korrekt is, dat dat oet Hoogduuts komt, in nl en nds-nl hebt wi'j pek veur de teer-achtige stof. Droadnaegel ✍ 23:37, 18. Mär 2015 (CET)

Ja, dat is in Mäkelborg ook so, Droadnaegel. In dat "Mecklenburgische Wörterbuch" heit dat: "'Pech' nur in der übertr[agenen]. Bedeutung Unglück, sonst Pick [...]: ick heff Pech hatt".--IP-Los ✍ 16:54, 30. Mär 2015 (CEST)

frowen

frowen

Is dat middelnedderdüütsche Woord för Froon/Froonslüüd (Frauen, women). Wenn dat dien Fraag weer. --::Slomox:: >< 16:43, 23. Mär 2015 (CET)

Absturz (mit'n Fleger)

Ut aktuellen Grund... --Bolingbroke ✍ 18:14, 30. Mär 2015 (CEST)

Afstörten heff ik af un an mol bruukt. --Iwoelbern ✍ 19:09, 30. Mär 2015 (CEST)

Ick ok bzw. Floogtüügafstört. Eastfrisian ✍ 21:51, 30. Mär 2015 (CEST)

Ik heff op uitmuntend.de maal nakeken, wat de Nedderlandschen seggt. De hebbt crash oder vliegtuigongeluk. Dat kannst wiss ok op Plattdüütsch so seggen: Flegercrash oder Flegerunglück. Crash is nu natürlich ok en Frömdwoord. Un Unglück is en beten allgemener as Absturz. En Unglück is dat ok, wenn de Fleger noch an de Eer is. Aver in en groten Deel von de Fäll kannst dat Woord liekers bruken, dücht mi. Schaadt ja nix, dat dat allgemener is.

De nedderlandsche Wikipedia-Artikel is nl:Vliegramp. ramp bedüüdt Katastroof un is verwandt mit uns Ramm in’n Sinn von hoochdüütsch Krampf. Dat Woord helpt uns aver nix wieder. --::Slomox:: >< 07:22, 31. Mär 2015 (CEST)

Ik bün mit Flegerunglück ganz tofräern...--Bolingbroke ✍ 14:03, 31. Mär 2015 (CEST)

Pier

Dat hoochdüütsche Woort Pier – also en Steed, woneem en Schipp anleggen kann – kann ik nicht finnen. GIfft dat dat Woort so ok op plattdüütsch oder weet dor een ’n annert Woort för…? --Iwoelbern ✍ 17:10, 25. Apr. 2015 (CEST)

Dat heet op Platt ok Pier. Kummt ut dat Engelsche. Normalerwies feminin (to'n Bispeel Hadeler Wörterbuch von Heinrich Teut), kann in enkelte Dialekte aver ok maskulin ween (to'n Bispeel Mecklenburgisches Wörterbuch von Wossidlo/Teuchert). --::Slomox:: >< 08:46, 27. Apr. 2015 (CEST)

Plural vun Swaan

Ik bruuk jummers de Plural-Form Swöne. Ut verscheden Böker kenn ik ok Swöön un Schwäöne. Nu hebb ik tofällig in'n Sass funnen, de Plural-Form weer Swaans, anners is nix angeven. Ok in Neuber siene Wöhner Wöör steiht Swaans (zit. Groth). Wat nu? Wie kennt Ji dat? Is mien Plutal amenn utdat Hoochdüütsche rin glippt? Wecke Form bruukt Ji denn?--Bolingbroke ✍ 19:51, 25. Mai 2015 (CEST)

plattmakers.de hett Swään, wat dicht bi dien Plural is. Vun Huus ut kann ik dor nix to seggen. Ik heff dat nienich bruukt, künn mi aver beids vörstellen. --Iwoelbern ✍ 23:45, 25. Mai 2015 (CEST)

1870: Swans

1921: Swön

De Formen sünd all beid oold un all beid richtig, dücht mi, un dat hängt von’n Dialekt af, wat nu normal is. --::Slomox:: >< 07:09, 26. Mai 2015 (CEST)

Mauser (bi'n Vagel)

Ik keen dor keen Woort for. In miene Wöörböker hebb ik bloß bi Neuber wat funnen: mausern = ruen; rusen; rudern. Kennt Ji dor noch annere Wöör for? --Bolingbroke ✍ 16:41, 28. Mai 2015 (CEST)

Nee, annere nich. Aver dat sülve: rüden, rugen. --::Slomox:: >< 17:10, 28. Mai 2015 (CEST)

Ick kenn dor ook rugen: De Häuhner rugen, nu leggen s' nich miehr. Dat Mecklb. Wb. kennt ook noch - de sünd oewer nich oewerall begäng in Mäkelborg - ruden, feddern un mutern, mautern (hd. Diphthong), musen (von hd. mausen), musern, mausern: "beim Geflügel heißt der Vorgang des Federwechsels allgem. zwar ruden, rugen, vereinzelt aber gilt das hd. Lehnwort musern [...], mausern im SW und SO" (Meckl. Wb., Bd. 4, Sp. 1316).--IP-Los ✍ 23:04, 29. Mai 2015 (CEST)

Un wie möss denn dat Lemma heten (Mauser)?--Bolingbroke ✍ 12:26, 30. Mai 2015 (CEST)

Hebb nu Ruden anleggt mit Wieterleiten vun Ruen, Rugen, Rusen, Mutern, Musern un Feddern.--Bolingbroke ✍ 19:16, 21. Jun. 2015 (CEST)

Verdauung

Neuber hett "sacken laten", Sass hett "verknusen" oder "verdauen". Ik meen, datt Freten in'n Darm verdaut weern mutt. Is verdauen en hoochdüütschen Import? Gifft dor en plattdüütschet Woort for? Un de Substaniv? --Bolingbroke ✍ 12:03, 30. Mai 2015 (CEST)

Mach woll ween, dat dat en Import is, aver en annert Woort kenn ik dorför ok nich. Wi seggt tohuus ok verdaun un Verdauung. --Iwoelbern ✍ 12:18, 30. Mai 2015 (CEST)

verknusen kannst du vör beid's bruken, also dat Verdauen von Äten un denn ook as Verdräägen (ertragen). Bi uns seggt'n verdaugen un verdauen. Mnd. wier dat vordouwen, mhd. verdöuwen, ndl. nu verduwen. de Vries schrifft dor nu oewer: "verduwen, verdouwen ww. is niet een samenstelling van duwen (omdat men het zo voelde is de hypercorrecte vorm verduwen ontstaan), maar beantwoordt aan mnl. verdouwen ‘wegsmelten, wegkwijnen, (trans.) verteren’, os. *farthōian (vgl. deelw. ferthewid), ohd. firdouwen (nhd. verdauen), in oorsprong hetzelfde als dooien." Ollen Nahwies: "efft se gelyck ein Buerbrodt heimlick vordowet" (Gryse), hier is denn oewer "äten" mit meint.--IP-Los ✍ 16:41, 30. Mai 2015 (CEST)

Utspraak vun "seh" / "sehg" / "sach" (Präteritum)

Moin,

ik heff 'n Fraag to dat Verb "seen" (sehn). För de Präteritum-Tied heff ik de Formen funnen as "ik seh", "ik sehg" un "ik sach" (un even all de annern Personen). Man woans warrt dat nipp un nau bi "sehg" utspraken? Schall een dat mit een g-Luud (also ch-Luud) spreken oder is dat g bi de Utspraak versluckt un is ni to höörn? De Fraag gellt denn ook för all de annern Personen as "du sehgst", "he sehgt", usw. Blangen dat wull ik geern weten wat de typische Foorm (vun Präteritum "seen") in'e Kuntrei Holsteen is. Ik heff man een ut mien Naverschopp fraagt un he sä, dat he man bloots "ik heff seen" seggen deit. Dat glööv ik em ook, avers ik will opstunns speciell de Präteritum-Tied weten. Woneem warrt denn "seh", "sehg", "sach" snackt - gifft dat dor 'n Kaart mit Överblick to? Wat seggt ji all denn, wenn ji dat Verb 'sehn' in'e Präteritum-Tied bruukt? Ik dank ju för juun Anters.

Ik segg ok Ik heff sehn. Dat liggt dor an, dat Ik seh dat sülve is as Präsens. Ik sehg warrt mit ch utspraken, so as Reeg to'n Bispeel. To Holsteen kann ik di nix seggen, wat du nich al sülvens weetst. En Koort kenn ik nich. --::Slomox:: >< 09:05, 17. Aug. 2015 (CEST)

Ik segg ok Ik sehg un spreek dat ut, as Ik seech. Ik seh klingt ja meist, as ik sä (ik heff seggt). --Bolingbroke ✍ 12:26, 17. Aug. 2015 (CEST)

Hür in’n Lippsken seggt se jümmers "Ik sach". Ok in anneren austwestfölsken Dialekten is dat wal begäng---Flaverius ✍ 13:24, 17. Aug. 2015 (CEST)

Ik seeg (oder sehg) seggt wi in'n Landkreis Rodenborg. Aver ok dor warrt normalerwies eher dat Perfekt bruukt (Ik heff sehn). --Iwoelbern ✍ 13:47, 17. Aug. 2015 (CEST)

Ick segg (Mäkelborg): ick sehg (dat is seech, oder IPA [zeːç]); denn du sehgst (seechst, [zeːçst]); hei, sei, dat sehg (seech, [zeːç]), wi, ji, sei sehgen (seegen [zeːgən]), Perfekt is denn ich heff seihn. Dat is nu so, ick will mal seggen, von Schwerin nah Osten hen so, in Westen heit dat ook "ick seihg", dor kümmt denn also noch 'n Diphthong hen (is ook bi gäben, blieben, schrieben usw. so: ich geif, ick bleif, ick schreif). Ick nähm mal Rudolf Hartmann, dei ut Demern keem (also Westmäkelborg), dei schreef: "dat, eire in dei Klapp ik steig, / ik 's Abends na dei Stierns noch seig", in mien Gägend heit dat denn so: "dat, ihre in dei Klapp ik steeg, / ick 's Abends na dei Stierns noch sehg". In Mäkelborg ward Art un Ort oewrigens schön utenannerhollen, ook in schräben Schrift: Ort un Uurt. As ick mi mal mit so'n ollen Lübecker ünnerholen heff un em frög, wo hei denn geburen is, also wecke Urt, donn säd hei: Wecke Uurt? Nee, Oort! Dor he'ck denn ook kein groten Ünnerscheid inne Uutspraak markt, dei hett ümmer Ort seggt, ganz egal ob nu "Art" oder "Ort".--IP-Los ✍ 15:23, 9. Sep. 2015 (CEST)

Artikulationsart und Artikulationsort

As ik niu büigohn wull un en Artikel över Phonetik un annere Saken rund ümme de Spraakwetenskop to schrüiven, sind dor en poor Wöör upduikert, de sik nich so eunfach översetten loten.

De haugduitksen Wöör Artikulationsart und Artikulationsort weern up Platt jo beudet Artikulatschoonsoord/oort. Dat kann jo niu nich angohn. Dat sind twee Begreep de kann eun nich synonym briuken. För beude Wöör is Begrrep van Nöden, de man iut eune kennen kann.

De Nedderlänners hebbt för „Artikulationsort“ articulatiepunt. De Norweger seggt artikulasjonssted, de Sweden Artikulationsställe. Süllt wüi Artikulatschoonssteed oder Artikulatschoonsstell nihmen? Dat no’n nedderländschen Vörbild Artikulatschoonspunkt van to maken dücht müi hür nich seo geod.

För „Artikulationsart“ künnt wüi no Nedderlandschen Manier van de Artikulatschoon maken. Man dat is üi eun bisken lang. De Skandinaviers hebbt säät oder måte. Dat bringt us jo nich foider. Wat denkt jüi över Artikulatschoonsmanier oder Artikulatschoonswies. In’n Haugduitsken gifft dat ok „Artikulationsmodus“, auk so in’n romaanschen Sproken. Is villicht Artikulatschonsmodus better? --Flaverius ✍ 13:01, 19. Aug. 2015 (CEST)

Oort (Art) un Oort (Ort) warrt in so temlich all Dialekte verscheden utspraken. Blots in de Schrift is dat swoor uteneentohollen, wenn de Leser nich nipp un nau weet, wat de Schriever för en Orthografie bruukt.

Ik heff gegen Steed un Maneer nix groot intowennen. --::Slomox:: >< 14:12, 19. Aug. 2015 (CEST)

Gifft noch en poor Wöer, de van Nöten sind. Wat sind blot de "Alveolen" (up düütsch: der Zahndamm), up Platt. Dor gifft seker nenne Naam för. Wat is mit "Tahndamm" oder "Tahndiek"? Man ik wöör egens de latienschen Naam nihmen. För "Gaumensegel" finnt sik seker ok nix. En anneren Naam is "weicher Gaumen", up platt also "sacht Böhn" oder is "week Böhn" better? Mitto is müi ok keen plattdüütschet Wöer för "Rachen" künnig. Man noch schworer werrt bi den "Kehlkopf", gifft et dor wat schönet Platt för? Wenn nich nihm ik dat latiensche "Larynx". För den "Kehldeckel" nihm ik eunfach den latienschen Naam "Epiglottis", ok mit de "Stimmritze" weer ik dat so maken. Un noch gans wichtig för de Phonetik: Wat is en "Laut"? En Luud? Man is de de Plural Luden? Dor steuht müi stantepe de Deerns up (ostwestfölsk Luiden=Deerns) Man is jo annerwegens nich beäng. Ik heff ok noch an Klang dacht, man dat beste is wal ik nihm "Phon", dat is de Fachbegreep. Man denn in de hoogdüütsche Schrievwiese oder met Vokaldubbeln "Phoon"?--Flaverius ✍ 18:49, 21. Aug. 2015 (CEST)

For „Kehle“ kenn ik Strott (Beleg: Hermann Böning). Bi de annern WPs is mi upfullen, datt de Dänen „Strubehoved“ un de Hollänners „Strottenhoofd“ seggt. Se hangt also nich –kopp, man –hooft/hööft an. Dat weer denn ja „Strottenhööft“. Ik meen, dat klingt goot, man is natüürlich en beten kunstmatig. Mi gefallt‘. „Tahndamm“ finn ik ok goot, solang keeneen wat beters weet. „Weken Böhn“ verstah ik ok, un worüm scholl een nich „Böhnseil“ nehmen? Passt beide. For Rachen hebb ik bi Böning „Sluuk“ un in dat Internett-Wöerbook vun de ootfreeske Landskup ok „Sluuk“ (Pl. Sluken) funnen. De Oostfresen seggt dor ok noch „Strött“ to. „Ritze“ is „Ritz“, „Reet“ oder „Klööv“. Ik meen „Stimmritz“ klingt ganz goot. Sowiet miene Meenung. --Bolingbroke ✍ 13:48, 22. Aug. 2015 (CEST)

För "Kehle" is ook 'Keel' bzw. 'Kehl' begäng. Ik bün vun Menen, dat een 'Keelkopp' man lichter to verstaan is as een 'Strottenhööft'. Avers dat is woll vun Kuntrei to Kuntrei verscheden. To "Kehldeckel" kann een 'Keelklapp' seggen (analoog to'n Nedderlannsche strotklepje). De Tahndamm/Täändamm un dat Böhnseil/Böönseil finn ik ook moi. Blangen dat 'Stimmrits' schull ook 'Stimmspleet' gaan.--Pottenjung 17:52, 23. Aug. 2015 (CEST)

Strott kümmt von mnd. strote, dat Meckl. Wb. hett noch "Strate", dat is oewer bi uns nich miehr begäng (dat Bauk schrifft denn ook: "alte Sprache" = Mnd.). So'n bäten tau finnen in Mäkelborg is dat noch in "Strütt", dat is oewer de "Luftröhre, Kehle" - ick heff dat oewer bloß hüürt, wenn dat üm dat Veih güng, un denn meinten de Lüüd de "Luftröhre". Dorüm würd ick ook "Kähl" nähmen.--IP-Los ✍ 15:10, 12. Sep. 2015 (CEST)

Wirbeltiere und Wirbelsäule

Ik weet nich, ob wi dat al enerwegens besnackt hefft. In de Taxobox steiht "Warveldeerten". Dat is en 1:1 Oversetten ut dat Hoochdüütsche. Betrecken deit sik düsse Naam up de Wirbelsäule. Dat is up Platt jedenfalls nich de "Warvelsuul". Ik hebb bitherto neven Ruggen ok Ruggenbeen un (oostfreesch) Ruggbunk funnen. Kennt ji dor noch annere, genuin plattdüütsche Wöer for? Un wenn nu Ruggenbeen for Wirbelsäule passen dö, denn mössen doch de Wirbeltiere nich Warveldeerten heten, man Ruggenbeendeerter oder so in de Aart? --Bolingbroke ✍ 10:14, 21. Aug. 2015 (CEST)

De Dänen hebbthvirveldyr un rygsøjle. De Dänen doot dor also an de enkelten Knaken denken, ut de dat Rügggraat tohoopsett is. Ik kiek aver noch maal in miene Wöörböker, wat dor to Wirbelsäule/Wirbel insteiht. --::Slomox:: >< 11:54, 21. Aug. 2015 (CEST)

Ik heff in'e Wöörböker nakeken:

Heinrich Teut, Hadeler Wörterbuch, hett ünner Warbel: Wirbelknochen, auch -knaken.

Ünner Rügg hett he: Rügggraat: n. Rückgrat., Rüggenmark: n. Rückenmark.

Wossidlo/Teuchert, Mecklenburgisches Wörterbuch: Rügg’grat: n. -grad’ f. Rückgrat: spina dorsi. Rügg’knaken: m. Rückenknochen, -wirbel, Rückgrat. Rüggpaddick: m. Rückenmark.

Ünner Warwel hebbt se:

Warwel -b- [..] 2. Körperteil a. Wirbel [..] b. Beckengelenk [..]; Kreuz des Menschen [..].

Warwelbein n. wie Warwel.

Warwelknaken m. wie Warwel.

Warwels n. wie Warwel 2b: hei hett Weihdag’ in ’t Warwels.

Eduard Kück, Lüneburger Wörterbuch, hett ünner Warb’l: m. Wirbel. Mnd. wervel „Wirbel“ (Tür-, Wasserwirbel, Wirbelknochen usw.) [..] e. die Wirbelsäule (mit Übertragung auf bewegliche Knochen), so wird Wāw’l (ā aus kurz a und r) in der Dahlenburger Gegend (z. B. Lemgrabe) gebraucht, im Kr. Winsen Warb’l; hierzu ebenda Warb’lknaken (Br. Wb. Warvel-knake „Wirbelbein“) [..] Warwel-knaken bezeichnet aber auch den Gelenkknochen: de W. mutt wed(d)er in den Putt ’rinspringen (in die Pfanne, bei der Einrenkung des Beines oder Armes[..]) --::Slomox:: >< 13:41, 23. Aug. 2015 (CEST)

Gaube

Wat is de Gaube up Platt? Bi ius to Huus seggt jeudereun Erker auk teo den Gauben an iuse Hius. De Nedersaksiesken hett ol den Artikel över Gaube. Dat Lemma is Akkenailtje. Unner is auk oostfreesch: Dor steuht denn Ackerneel un Utsteck. Boben up steuht dor denn auk nau so wat os Koekoek. Denn gifft et auk nau kaboff. Man dat kenn ik blaut för eun lierlüttjen Ruum (ne Abstellkammer), man passt jo villicht ne Gaube is jo nen lierlüttjen Ruum. De Nedderlänners hett dakkapel.

Watt süllt wi briuken? Wat is hür up’r duitsken Siede van’r Grenze begäng?--Flaverius ✍ 23:41, 15. Sep. 2015 (CEST)

Ik bün von’n Dörpen un de Buurhüüs fröher harrn sowat nich. Wenn moderne Hüüs vondaag sowat hebbt, denn warrt wohrschienlich Erker oder dat Frömdwoord Gaube bruukt. Ik kann dor persönlich also nich wiederhelpen. Aver dat heff ik op Internett un in Böker funnen:

Das Wohnungswesen der Stadt Münster im 17. Jahrhundert seggt: Utsteck bezeichnet aber auch wie im Niederländischen einen Erker, wenn er sich, wie am oben angeführten Haus des Rittmeisters zur Stegen in superiori parte domus 14 fueß von der erden befindet. Sowohl Erker wie auch Utlucht ruhen ja auf Holz (oder auch Stein) „dat utsteken ward“.

Dat Plattdüütsche Wöörbook von de Oostfreesch Landschop seggt to Utsteck un [Utsteek: Erker (Dachgaube), Mansarde, Vorbau.

Hier is Utsteek de Dachausbau an alten berg. Häusern.

Op Saterfreesch: Dachgaupe Utstääk (dät)

Arkeneel is en nedderlandsche Form von dat Woord Arkner/Erker.

--::Slomox:: >< 10:45, 16. Sep. 2015 (CEST)

Een Woord för Erker heff ik noch funnen: Karnapp. Kummt in Eduard Kück sien Lüneburger Wörterbuch vör. der karnap (viereckig, gern von Säulen getragen) unterschied sich von dem zunächst bogenförmigen Erkn’r. Aver dat bruukt vondaag bestimmt nüms mehr, dat weer to Kück siene Tied al en öllerhaftigen Utdruck. --::Slomox:: >< 13:01, 22. Sep. 2015 (CEST)

To so'n Vörbo, de laterhen an dat Huus ansett warrt, warrt hier in Brmen Utlucht seggt. Dat is doch oll just datsülvige, as dat oostfreesche Utsteek un kann sachs ok for Gaube bruukt weern...--Bolingbroke ✍ 13:27, 22. Sep. 2015 (CEST)

So ward dor ook in Mäkelborg tau seggt: "Utlucht [...] 2. Anbau: menianum 'Erckener, Uthlucht, Karnap' Chytr. 400; Utlucht Vorbau am vorderen Giebel unter selbständigem Dach". "Karnap" is bi uns nich miehr begäng ("alte Sprache", Meckl. Wb.).--IP-Los ✍ 18:38, 2. Nov. 2015 (CET)

P.S: Ick heff nochmal bi Chytraeus sien Nomenclator von 1582 nahkäken (dat Meckl. Wb. hett de Utgaaf von 1613 nahmen), dor steht bloß "Erckener" (Sp. 393). Bi Schiller/Lübben findt sick dat Wuurt oewer all: "dat sich kein meister vordristen schall ein gevelspan edder uthlucht by der strate ... setten, idt sie mit willen der carspelherren", oder ook as Bild: "gedencke, wo dyn here unde godt do genamen wart van der gheyselinge unde kroninge unde geleidet vor ene hogen utlucht, dat en alle minsken seen konden".--IP-Los ✍ 18:53, 2. Nov. 2015 (CET)

Gaube, Erker un Utlucht sünd nich liek; na http://www.dwds.de/?qu=Gaube is Gaube, Gaupe een noorddüütschen Begrep, http://www.deutsch-plattdeutsch.de/ kennt Utsteek (Utsteck, Utstääk) --Iiigel ✍ 20:36, 5. Jul. 2016 (CEST)

Sporn

Ik bün n beten dör'nanner. Ik will den Artikel Sporngans oversetten. Man wat is en Sporn up Platt. Is dat en Spoor, as bi'n Rieden? Oder gifft dat düt Woort Sporn ok up Platt (Hebb ik nargens funnen)? Oder mutt en doch bigahn un Prickel nehmen, wat ja avers doch man wat anners is?--Bolingbroke ✍ 19:19, 15. Okt 2015 (CEST)

In Jägersprache – Wörterbuch von A bis Z in Hoch- und Plattdeutsch von Hans-Peter Fitschen steiht de Doorn an de Fööt von Fassaan un annere Vagels as Spoor in. Bi Eduard Kück (Lüneburgisches Wörterbuch) gifft dat de Formen Spoor un Sporn. Bi Wossidlo/Teuchert (Mecklenburgisches Wörterbuch) is de Hauptform Sporn, aver de Form Spoor kummt ok vör. --::Slomox:: >< 20:25, 26. Okt 2015 (CET)

Leinen und Leinwand

For Leinen hett Sass Linnen. Dat dö ik, vun't Geföhl her, ok seggen. Plattmakers hett avers: Lien. For Leinwand möss dat denn ja eenmol Linn(en)dook un eenmol Liendook heten. Wat meent Ji denn?--Bolingbroke ✍ 13:45, 17. Okt 2015 (CEST)

Linnen för Leinen kenn ik vun tohuus ok. Bi Leinwand harr ik aver woll Lienwand seggt, wobi mi Liendook ok goot gefallt. --Iwoelbern ✍ 14:16, 17. Okt 2015 (CEST)

Plattmakers seggt nich, dat Leinen op Platt Lien is! Hoochdüütsch Lein (de Plant) is op Platt Lien. Leinen (de Stoff) is aver Linnen. Un denn gifft dat de tohoopsett Wöör mit -dook un -wand: dor gifft dat beide Formen (Linnendook/Liendook un Linnenwand/Lienwand). Wenn ik in ole Böker söök, denn kummt mi dat vör, as wenn de Formen mit Linnen- fakener sünd. In jüngere Texten kummt aver fakener Lienwand (na dat hoochdüütsche Vörbild) vör. --::Slomox:: >< 17:22, 18. Okt 2015 (CEST)

Ik nehm wiederhen "Lienwand" (bi Biller), aber ansonsten ok Linnendook (muss ick blots noch nargends schrieven).Eastfrisian ✍ 17:44, 18. Okt 2015 (CEST)

Slomox hett dat ja all schräben: Lien is de Plant (vgl. ook Liensaat), Linnen de Stoff. "Leinwand" is ja nu ierst mal wat, dat mit Linnen betreckt ward: "festes Gewebe in Leinwandbindung, vor allem aus Leinen u. Hanf" (DUW) oder öller: "ein aus leinenen, d. i. gesponnenen flächsenen oder hänfenen Fäden, bereitetes Wand oder Gewebe." (Adelung, 18. Jh.). Interessant is denn nu, wat das Meckl. Wb. schrifft: "Linnen n. Leinwand; nach SAR 1,237 wohl das erste Glied der Zs. Linne(n)wand, die auf lînînwand zurückgeht; aus der Zs. herausgelöst, nachdem der Vokal î, wie in anderen vergleichbaren Fällen, gekürzt war." SAR, 1, dat is Christian Sarauw, un de schrift in siene "Niederdeutschen Forschungen" (1921), S. 237: linnewand, lennewand (Leinwand) aus lîne(n)wand, linnewever aus lînenwever; die Form linnen ist vielleicht erst aus solchen Verbindungen abstrahiert. So ist die westfälische Kürzung böke für boke (Buche) [...] vielleicht auf Verbindungen wie bökenholt zurückzuführen." Herrmann-Winter hett denn ook: Linnen n. Leinen, Leinwand", vgl. ook Grimm un ook Adelung (Lemma Leinwand): "in den meisten Niedersächsischen Gegenden nur Linnen" oder Bremisches Wb.: "Linnen, Leinwand"; ten Doornkaat-Koolman: "linnen [...] b) Leinen, Leinwand". Dat, wo nu up malt ward, dat is denn nix wieder as so'n Stoffbahn un dor kümmt denn ook noch dat her, wat denn nu in dat Kino hängt.--IP-Los ✍ 15:29, 26. Okt 2015 (CET)

Nedderlannsch "dus" ook in Platt?

Moin. Ik fraag mi graad, of dat in't Platt een Woord gifft so as Nedderlannsch "dus" or Engelsch "thus". Ik heff mannigmaal Foormen seen as "düss" or "duss". De weren, dink ik, faken Oostfreesch un ik weet nich, of dat direkte Leenfoormen uut't Nedderlannsche sünd, or wirklich plattdüütsche Foormen. Dat Middelnedderdüütsch kenn dat "des" mit een Bedüden, de op düsse hier passen deit. Zylbath ✍ 19:27, 18. Nov. 2015 (CET)

Ik (Oostfreesland), kenn blots "Dit" oder "Disse". Eastfrisian ✍ 20:07, 18. Nov. 2015 (CET)

Bi us heel un deel unbekannt.Ok in Ollenborg un dat Ollnborger Mönsterland (Hermann Böning) is dor nix over to finnen. Mi dücht dat rein Nedderlannsch. --Bolingbroke ✍ 00:32, 19. Nov. 2015 (CET)

Heinrich Teut för Hadeln, Eduard Kück för de Lümbörger Heid un Wossidlo/Teuchert för Mekelborg kennt dat Woord nich. Stürenburg un ten Doornkaat-Koolman för Oostfreesland kennt dat. Friedrich Woeste för Westfalen un Elisabeth Piirainen för dat Westmönsterland kennt dat nich. In Tiling sien Versuch Eines Bremisch-Niedersächsischen Wörterbuchs kummt dat vör un in'n Schiller-Lübben ok.

Dat weer also fröher Deel von dat Middelnedderdüütsche un is ok in Mekelborg bruukt worrn (Redentiner Oosterspeel), aver is vondaag ut dat Plattdüütsche kumplett verswunnen. Utnahmen sünd blots de Rebeden, in de dat Nedderlandsche dat Woord stütt hett.

To de Formen düss un duss: kann angahn, dat de von diss kaamt (de sülve Luudwannel as in gistern->güstern) un sünd verwandt mit diese/deze/this. In Oostfreesland aver ok von Nedderlandsch dus. --::Slomox:: >< 19:45, 19. Nov. 2015 (CET)

Ik heff bi de engelsche Wiktionary för den Artikel vun "thus" dat angeevliche Plattdüütsch-Kognaat "sus" funnen. In mien Wöörböker finn ik bloots "süss" as Alternatiev för "sünst" as Indrääg. Weet ji denn meer över dat Woord "sus"? Maakt dat Sinn? Wat mag de Born för den engelschen Indrag ween? Zylbath ✍ 17:49, 21. Jun. 2017 (CEST)

Ik kenn suss (ohne Umluut) ut de Gegend vun Bremen un dor bedutt dat sunst.--Bolingbroke ✍ 18:35, 21. Jun. 2017 (CEST)

Dat Woord hett dat geven: Schiller-Lübben (Middelnedderdüütsch), Heinrich Stürenburg (Ostfriesisches Wörterbuch) kennt dat 1857 för Oostfreesland jüst as Jan ten Doornkaat Koolman (Ostfriesisches Wörterbuch). Aver in de aktuellen Wöörböker heff ik nix mehr funnen. De eenzige Utnahm weer dat Hümmlinger Wörterbuch (2006 rutkamen) von Heinrich Book un Hans Taubken: süss Adv. 1. sonst. - 2. so, in der Vbdg. Daet wass süs un soo wään das war so und so gewesen, auf diese Art und Weise. Dat Woord warrt dor also ok nich aktiv bruukt un is blots noch in de "erstarrte Formel" süs un so bekannt. --::Slomox:: >< 19:53, 21. Jun. 2017 (CEST)

Okay, velen Dank. Is de Herkamen vun "sus/süss" denn desülvige as "sünst" bloots mit een Bedüdensafännern? Gifft dat ~süss~ keen Dialekt meer, wo dat noch jichtenswo aktiev bruukt warrt? Zylbath ✍ 14:46, 28. Jun. 2017 (CEST)

Mehrtall vun Slott (Bauwark)

Sünd dat "Slotten" oder "Slötter" oder gor "Slött"? Dat geiht mi all langer dör de Kopp. Eastfrisian ✍ 17:22, 17. Jan. 2016 (CET)

Also ik segg dor Slötter to. Man hebb noch mol even in's Sass nakeken. Dor steiht ok Slötter. Wenn dat um Dören geiht, un nich um Bowarke, denn so kann een ok Slööt seggen, steiht dor. Ik segg dor avers ok man bloß Slötter. Ik kann mi allerdings vorstellen, datt de Oostfresen dor Slotten to seggt.--Bolingbroke ✍ 01:11, 18. Jan. 2016 (CET)

In dat Internett-Wöörbook vun de Oostfreesche Landschop hebb ik hier [2] funnen: Slötten un Slössen --Bolingbroke ✍ 01:15, 18. Jan. 2016 (CET)