Gondwana (Kontinent)

„Gondwanaland“ wiest op düsse Siet. Dat Woort hett noch annere Bedüden: kiek dorför ünner Gondwanaland (Leipzig).

De Grootkontinente Laurasia un Gondwana in de Trias, vör um un bi 200 Millionen Johren

Gondwana, ok Gondwanaland oder, man selten, Gondwania, is de Naam for den Grootkontinent, de in en groten Deel vun de bekannte Eerdgeschicht up de Süüdhalfkogel legen hett. Vun dat late Karbon bit na de Tied vun dat Jura hen weer Gondwana for um un bi 150 Mio. Johre de süüdliche Deel vun den Superkontinent Pangaea. In dat Perm is Gondwana bi 73 Mio. km² groot ween.^[1] Tominnst tweemol hett Gondwana tohopen mit de Eerdmassen vun Laurasia wieter in’n Norden en Superkontinent billt:

In dat Proterozoikum vor um un bi een Milliarde Johre weer dat de Superkontinent Rodinia
un in dat Paläozoikum vor um un bi 300 Mio. Johre weer dat de Superkontinent Pangaea

Historie

In Gondwana weern vörmols de Karnrebeden vun de Kontinente un Länner vun Süüdamerika, Afrika, Antarktika, Australien, Arabien, Madagaskar, Neeguinea un Indien tohopenfaat. Tostannekamen is de Grootkontinent in de fröhe Tied vun de Eer in dat Präkambrium, as bi de Cadoomsche Orogenese vör 600 Mio. Johren Oost- un Westgondwana un de wecken lüttjen Stücke vun dat vörmolige Rodinia tohopenstott sünd. Nadem he lange Tied rund um den Süüdpol legen harr, is he na Norden dreven un dorbi in dat late Karbon mit den nordamerikaansch-skandinaavschen Kontinent Laurussia un ok noch mit dat Karnrebeed vun Asien to den Superkontinent Pangaea tohopensmolten. Dat weer vor bi 310 Mio. Johren. Bit in de Tied vun de Jura vör um un bi 180 Mio. Johre bleev Gondwana tosamen mit Noordamerika, achternah weer he wedder en egenstännigen Grootkontinent. Man al gegen dat Enne vun’t Jura gung dat los, un ok Gondwana sülms breek ut’neen, un twaars toeerst twuschen Afrika un Madagaskar, tolest twuschen Australien un de Antarktis. Nadem Gondwana vör um un bi 100 Mio. Johre ut’neenbraken weer, stött Afrika bi de Kontinentaldrift up Europa. Dor sünd denn de Alpen bi upfoolt wurrn, wieldes dat Tosamenstöten vun Indien un Asien in dat Paläogen den Himalaya upfoolt hett. Düsse Vörgang, de jummers noch togange is, warrt alpid’sche Orogenese nömmt.