Foot (Maat)
En Foot (engl. foot, Mehrtahl feet) is en Maat ut dat angloamerikaansche Maatsystem, wo de Längde mit meten warrt. Blangen de Fingerbreede, de Handbreede, de Handspann, de Ell un den Tritt is dat een vun de öllsten Eenheiten for de Längde. Düsse Eenheiten sund woll al bruukt wurrn, as de Schrift noch nich utfunnen wurrn weer. De „engelsche“ Foot, so, as he hüdigendags begäng is, liggt bi 1 ft = 30,48 cm (12 Toll), dat weer de Schohgrötte 48 ½.
De Anfang
[ännern | Bornkood ännern]
Wo lang de Foot al as Eenheit bruukt warrt, dor striedt sik de Gelehrten over. De ollsten Maatstääv, de funnen wurrn sund, könnt bi de Antwoort hölpen. So is dat ollste Fundstück vun düsse Aart, wat nich tweigahn is, de so nömmte Nippur-Ell. Inkarvt sund Unner-Eenheiten to 30 Fingerbreed („digiti“). En Foot weer dormols 16 „digiti“, en Handbreed is 4 „digiti“.
Middeloller un fröhe Nutied
[ännern | Bornkood ännern]En Karolinger-Foot weer um un bi 33,3 cm (wohrschienlich vun den pes drusianus hernahmen[1]) un de Rhienfoot, de allerwergens bekannt ween is, weer 31,4 cm. Bi meist all Bowarke in dat ganze Middeloller is de Foot as Grundmaat bruukt wurrn. De verschedenen Dombohütten hefft je ehrn egenen Foot bruukt.
As de dezimale Meter in dat Johr 1793 in Frankriek inföhrt wurrn is, is to’n eersten Mol in de Minschengeschicht en Enn maakt wurrn mit all Maten, de sik up den Minschen betrecken döen. Nu gung dat dor um, datt de neen Maten sik up den Umfang vun de Eer betrecken döen. Mit de Tied is de Foot as Maat dor verswunnen, wo de Meter gellen dö. Hen un wenn is in dat 19. Johrhunnert versocht wurrn, dat ole Maat vun den Foot mit den neen Meter tohopen to bringen. So hett dat in’t Groothartogdom Hessen en Foot vun 25 cm geven. In dat Hartogdom Nassau sund dat sogor 50 cm ween (Schohgrötte 75!) un in dat Groothartogdom Baden, wat vun Napoleon grünnt wurrn is, hett de Foot akraat 30 cm meten.
Düütschland un wo düütsch snackt wurrn is
[ännern | Bornkood ännern]In den Noorddüütschen Bund un achterna in dat Düütsche Riek, dat 1871 siene Wetten overnahmen hett, sund de verschedenen Foot-Maate ganz upgeven wurrn un Düütschland is to de Meterkonventschoon vun 1875 biträen.
Bispeele, wo groot en Foot in de verschedenen düütschen Länner ween is:
- 281,98 mm in Weimar
- 283,19 mm in Sassen
- 284,61 mm in Frankfort an’n Main
- 286,49 mm in Württembarg
- 288,14 mm in Darmstadt
- 289,35 mm in Bremen
- 290,50 mm in Aschaffenborg
- 291,86 mm in Bayern
- 292,10 mm in Hannober
- 296,17 mm in Augsburg
- 296,41 mm in Oldenborg (Röömischen Foot)
- 303,75 mm in Nürnbarg
- 303,95 mm in Meiningen-Hildburghausen
- 313,85 mm in Preußen (Rhienfoot)
- 316,08 mm in Wien (Pous metrios)
Hüdigendags
[ännern | Bornkood ännern]Dat internatschonale Eenheiten-Teken is hüdigendags ft för engl. foot oder feet, faken ok afkört’ mit dat Teken för de Bagenminuut ′[2]. Dor is jummers de „internatschonale Foot“ (de „angelsassische Kompromissfoot“ vun 1959) mit meent. He is en Druddel Yard oder twolf Internatschonale Toll vun je 2,54 cm lang. Alltohopen is he also 30,48 cm lang:
- 1 ft = 1′ = 12 in. = 1/3 yd. = 30,48 cm = 0,3048 m
- 1 m = 3,2808 ft
Logistik
[ännern | Bornkood ännern]In de Logistik weert veel Maate in Toll un Foot angeven, as bi de Containers (TEU un FEU).
Literatur
[ännern | Bornkood ännern]- Albrecht Kottmann: Fünftausend Jahre messen und bauen. Planungsverfahren und Maßeinheiten. Verlag J. Hoffmann, Stuttgart 1981, ISBN 3-87346-065-3
- Albrecht Kottmann: Vom Geheimnis der alten Meister. Symbolzahlen, Maßeinheiten und Bemessungsverfahren von der Vorzeit bis zur Einführung des metrischen Systems. Verlag J. Fink, Lindenberg i. Allgäu, 2003, ISBN 3-89870-020-8
Belege
[ännern | Bornkood ännern]Weblenken
[ännern | Bornkood ännern]- Vormetrische Längeneinheiten - Siete vun Rolf C.A. Rottländer