Clemens VIII. (Paapst)

Clemens VIII., Mosaik um 1600

Clemens VIII. (* 24. Februar 1536 in Fano; † 3. März 1605 in Rom), eegentlich Naam Ippolito Aldobrandini, weer van 1592 bit 1605 Paapst vun de katholsch Kark.

Herkunft

Clemens VIII. stamm ut de in Florenz ansehn Koopmannsfamilie Aldobrandini, deren mehrere Liens in de Politik vun hör Heimatstadt siet dat laat Middelöller en wichtig Rull speelt un sück dör dat faken Bekleeden vun kommunal Böverämter hervördaan harr. As Gegner vun de Medici, de sück 1530 endgültig as Stadtherren fastsetten kunnen un vun Kaiser Karl V. mit den Titel vun de Hartöög vun Florenz utstatt wurrn, truck de Aldobrandini del Nero nömmt Familientwieg nah Rom. Silvestro Aldobrandini, en Anhänger vun de ut Florenz verbannten Gegner vun de Medici, weer en bekannt Jurist un nah 1538 Konsistorialadvokat an de päpstlich Kurie, de sück ünner Paapst Paul IV. de sien antispaansch Politik verschreev; nah deren Scheitern full he 1559 aber in Ungnade un is ut päpstlich Deensten utscheeden.

Silvestro sien öldst Söhn Giovanni wurr 1570 Kardinal un broch in de folgen Johren dat Militärbündnis vun Spanien, Venedig un Paapst Pius V. tostannen, dat de Törken in de Seeslacht vun Lepanto an‘ 7. Oktober 1571 slahn kunn. Wiel Giovanni aber all 1573 dood bleev, kunn he in de karklich Hierarchie nich wieder upstiegen. Dat aber gelung sien jüngere Bröer Ippolito, de sück nah en Studium vun dat Karkenrecht in Padua un Perugia un den Doktertitel (in Rechte) in Bologna as Karkenjurist en Naam maaden dee un as sien Vader Konsistorialafkaat un siet 1570 Auditer vun de Röömsch Rota wurr. Nah de Ernennung to’n Datar, den Baas vun de Apostoolsch Datarie, wurr he an‘ 18. Dezember 1585 vun Paapst Sixtus V. to’n Kardinal mit de Titelkark San Pancrazio nömmt. Later weer he 1587 päpstlich Legat in Polen un hett mitwarkt, dat Sigismund III. Wasa to’n König vun Polen un Grootfürst vun Litauen wählt wurr. Buterdem wurr he Grootpönitentiar.

Paapstwahl

Ippolito weer düchtig fromm un persönlich bescheeden. Disse Vörtüüg hemm hüm as Kandidaten för de Paapstwahl in dat Konklave van‘ 10. bit 30. Januar 1592 nah den Dood vun Innozenz IX. maakt, an dat 54 Kardinäle deelnehmen deen. Nah 19 Wahlgängen wurr he sluutend eenstimmig mit Ünnerstütten vun de beid Parteien vun Spanien un de Toskana to’n neen Paapst wählt. In Erinnerung an den florentienschen Vörgänger Clemens VII. nehm he den Naam Clemens VIII. an. To sien Beichtvaders hörrn sien Lehrer, der hillige Philipp Neri, as ok de berühmt Karkenhistoriker un Kardinal Cesare Baronio. De nee Papst hett 1593 sien beid Neffen Pietro Aldobrandini un Cinzio Passeri Aldobrandini to Kardinälen befördert un to gliekberechtigten Kardinalnepoten maakt. Tatsächlich kreeg aber de eerst nömmt Neffe vun de Mannlüüdlien, de todem Arzbischop vun Ravenna wurr, den Vörrang, de he mit päpstlichen Finanzmitteln etwa dorto bruukt hett, den Dichter Torquato Tasso to fördern.

Pontifikat

Geistlich Politik

Wappen vun Paapst Clemens VIII., modern Nahteeken

Dat Pontifikat vun Clemens VIII. hörrt to de bedüüden vun de kathoolsch Reform, de de Maatgaven vun dat Tridentinum folgen dee. He geev dat Pontificale Romanum (1595/96) un dat Caeremoniale episcoporum (1600) as ok Neeutgaven vun dat Breviarium Romanum (1602) un dat Missale Romanum (1604) herut. 1596 hett he buterdem en Neeuplaag vun dat Index Librorum Prohibitorum, dat Verteeken vun de vun de Kark utdrücklich verboden Böker, up den Weg brocht.

As en vun de buten- un karkenpolitischen Hööchtpunkte vun sien Pontifikat gellt de in Rom 1595 vulltrucken Brester Union, de Tosommensluss vun de Orthodoxie vun Kiew un Ruthenien mit de kathoolsch Kark.

In dat Hillig Johr 1600 hett Clemens, was dat ok all Paapst Bonifatius VIII. in dat Johr 1300 maakt harr, en Jubiläumsaflaat verkünnd. In dat sülvig Hl. Johr wunn de Paapst persönlich etwa 60 Aflässe dör de Besöök vun de veer Hööftbasiliken; de söben Patriarchalbasiliken vun Rom (Teelen vun de Pilger) hett he wiels sien Pontifikat sogor rund 160 mal besöcht. Man kunn den Paapst up bloot Fööt inmitten vun Prozessionen andrapen. He hett faken twalf arm Pilger an sien Disch laaden un hett de bedeent un he gung in dat Hospiz vun de Allerhilligste Trinität, um den Pilgern de Fööt to waschen un Almosen to spenden.

De Kardinalskongregatschoon de auxiliis to’n Gnadenstriet (1595–1603) hett hör Arbeit ünner den Vörsitt vun den Paapst afslooten. Dat Ergevnis wurr aber wegen sien unverwacht Dood nie bekannt maakt. De Nahfolger siet Paul V. hollen disse Fraag siether apen. Dat wurrd vermoot, dat Clemens VIII. to en Veroordeelen vun den Molinismus tendeeren dee.

Bekanntst Opfer vun de binnerkarklich Politik vun den Paapst wurr de Dominikanermönk Giordano Bruno, de in en Gerichtsverfohren wegen Häresie veroordeelt un an 17. Februar 1600 up den Scheiterhoopen an‘ Campo de’ Fiori in Rom verbrennt wurr. En 1889 upricht Statue vun den Bildhauer Ettore Ferrari erinnert noch hüüd an hüm.

För dat Weertorüchwinnen vun an de Protestanten verloren Rebeeden hett Clemens vörnehmlich de Jesuiten insett.

Weltlich Politik

1595 hett Clemens VIII. de Anerkennen vun den franzööschen König Heinrich IV. utspraaken, wat de Religionskriege beennen dee. Dree Johr later leet he dör sien Truppen dat Hartogdom Ferrara, in dat mit Alfonso II. d’Este (1559–1597) de letzte Hartog vun de direkte Lien vun de Familie D’Este storven weer, besetten un truck dat as erledigt Lehen för den Karkenstaat in; de vun Alfonso as Nahfolger vörsehn Vedder Cesare wurr as Söhn vun en nichtehelichen Unkel up dat Hartogdom Modena un Reggio beschränkt, dat kaiserlich Lehen weer, he kunn aber den mobilen Familienbesitt dorhen mitnehmen. Dat in den Karkenstatt siet lang Tiet vörhannen Banditenunwesen, gegen dat tovör Sixtus V. energisch vörgahn weer, kunn de Neffe vun Clemens, Giovanni Francesco Aldobrandini, as General vun de röömsch Kark nich richtig in Greep kriegen.

Sien Roop vun de Strengt hett Clemens VIII. ok in en berühmt wurrn Kriminalfall ümsett, de bit hüüd de Gemüter beschäftigt. De röömsch Adelsfamilie Cenci harr buterhalv vun de Hööftstadt in dat lütt Dörp Petrella Salto an den hüüdigen Stausee Lago del Salto in de Landschap Sabina de Borg as Wahnsitt vun de Fürstenfamilie Colonna pacht. Dat Familienböberhoopt Francesco Cenci wurr dor wegen sien brutal Hollen tegenöver Kinner un sien twee Fru umbrocht. De Dochter Beatrice Cenci un hör jüngere Bröer Giacomo stunnen achter de Tat, de gau upklärt wurr un to en Gerichtsverfohren mit Folter führ. An‘ 11. September 1599 wurrn doruphen Beatrice un hör Steefmoder dicht bi de Engelsborg de Kopp afhauen un de Bröer veerdeelt, nahdem de Papst sien Gnade verseggt harr. Beatrice Cenci gung ansluutend as jung Merteler in Literatur, Musik, Maleree un Film in.

Kunstpolitik

In Rom leet Clemens VIII. en grooten Familienpalast an de Piazza Colonna, de as Palazzo Chigi hüüd Amtssitt vun den italieenschen Ministerpräsidenten is, un en Stadtvilla wenig böverhalf in‘ Osten vun de Piazza Venezia bauen.

In de Kark S. Maria sopra Minerva hett de Huusarchitekt vun den Paapst, Carlo Maderno, de Cappella Aldobrandini schafft, in de sück ünner annern de Graffdenkmäler vun Vader un Moder vun Clemens VIII. befinnen.

As bekanntst Bauwark, dat mit den Familiennaam vun den Paapst verbunnen is, kann de Villa Aldobrandini in Frascati gellen. He hett de sien Neffen Pietro Aldobrandini to’n Geschenk maakt. De Villa wurr tüschen 1598 un 1604 vun de Architekten Giacomo della Porta, Giovanni Fontana un Carlo Maderno up den Afhang vun den Hügel baut, de över den Hööftplatz vun de Stadt liggt. De Binnenutstattung mit Fresken leeg in de Hannen vun verscheeden Malern, so Giuseppe Cesari, nömmt Cavaliere d’Arpino, de Bröers Taddeo un Federico Zuccari un Schölern vun Domenico Zampieri, nömmt Domenichino. Achter de Villa treckt sück en wiet Park den Hügel rup, de mit Waterspelen, dorünner en Watertrapp, versehn is.

Den Naam Aldobrandini drocht ok en antik Fresko, dat 1605 in den Park vun de stadtröömsch Villa vun den Kardinal Cinzio Passeri Aldobrandini funnen wurr. Dat is as „Aldobrandinische Hochtiet“ bekannt un wiest in duftig Malwies de Vörbereiten vun en Bruut up hör Hochtiet dör hör Deenerinnen. Mit en holten Rahmen versehn, hangt dat hüüd in de Biblioteca Apostolica Vaticana.

Ok ünner Clemens VIII. hett de kathoolsch Kark wiederhen Kastraten in‘ Sixtienschen Chor beschäftigt.

Graffmal vun Papst Clemens VIII. in Basilika Santa Maria Maggiore (Rom)

Dood un Nahwirken

As Clemens VIII. an‘ 3. März 1605 dood bleev, harr he sien Familie fast in de röömsch Aristokratie verankert. Dorum kunn sien monumental Graff in de Cappella Paolina vun de Basilika Santa Maria Maggiore in Rom upricht wurrn. In dat Zentrum vun en groot Nischenarchitektur sitt de Paapst mit en Redegestus vun de rechte Hand, begleit vun Reliefs mit sien Taten un en Inschrift, de gliekfalls sien politischen Erfolge rühmt.

De Paapstneffe Giovanni Francesco hett de Familie as weltlicher Nepot fortsett. 1595 harr he mit päpstlichen Truppen in Ungarn in‘ Krieg vun Kaiser Rudolf II. gegen de Türken kämpt, wo he 1601 an Feever storven is. De Familie is aber all 1638 utstorven, woruphen hör Titel un dat wat se beseeten harr över de eerste Heirat vun de Arvdochter Olimpia to’n Deel an de Borghese, de Familie vun Paapst Paul V., övergungen, över deren tweete Ehe mit Camillo Francesco Maria Pamphilij to’n annern Deel aber an de Familie vun Paapst Innozenz X. As aber 1760 ok de Pamphili utstarven deen, keem disse Deel ebenfalls an de Borghese. Hüüd führt de dormals begrünnd Sekundogeniturlien vun de Borghese den Naam Aldobrandini un höört as Fürsten vun Meldola un Hartööge vun Carpineto to’n Karn vun den röömschen Hoochadel.

Literatur

• Friedrich Wilhelm Bautz: Clemens VIII. In: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Band 1, Bautz, Hamm 1975. 2., unverännert Uplaag Hamm 1990, ISBN 3-88309-013-1, Sp. 1057–1058.
• Agostino Borromeo: Clemente VIII. In: Enciclopedia dei Papi. Bd. 1, Rom 2000, S. 249–269.
• Agostino Borromeo: Clemente VIII, papa. In: Dizionario biografico degli Italiani. (online bi treccani.it italieensch)
• Birgit Emich: Territoriale Integration in der Frühen Neuzeit. Ferrara und der Kirchenstaat. Böhlau, Köln [u. a.] 2005, ISBN 3-412-12705-1.
• Maria Teresa Fattori: Clemente VIII e il Sacro Collegio 1592–1605: meccanismi istituzionali ed accentramento di governo. Hiersemann, Stuttgart 2004, ISBN 3-7772-0407-2.
• Irene Polverini Fosi: Aldobrandini. In: Volker Reinhard (Herutgever): Die großen Familien Italiens. Kröner, Stuttgart 1992, ISBN 3-520-48501-X, S. 18–23.
• Uta Ranke-Heinemann: Eunuchen für das Himmelreich. 5. Uplaag, Droemer Knaur, München 1996, ISBN 3-426-04079-4.
• Roberto Zapperi: Der Neid und die Macht. Die Farnese und Aldobrandini im barocken Rom. Beck, München 1994, ISBN 3-406-38136-7.

Weblenken

Clemens VIII.. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

• Indrag in de Catholic Encyclopedia, Robert Appleton Company, New York 1913.
• DNB-Katalog

Enkeld Nahwiesen

Vörgänger	Amt	Nafolger
Innozenz IX.	Paapst 1592 - 1605	Leo XI.