Zymbal

Lütt Disch-Cymbal

Cymbal mit Dämpensmechanik

Dat Zymbal (ok Zimbal), Cimbalom oder Cymbalom (Konzertzymbal, Pedalzymbal) is en hööftsächlich in den Pannoonschen Ruum verbreedt, mit Klöppeln slahn Hackbrett. Nah de Form wurrd dat Snereninstrument to de Kastenzithern tellt. Dat modern Zymbal steihr free up Fööt un hett meest en Dämpenspedal.

Etymologie

De slaawsch Naam zymbal bzw. de ungarsch Beteeken cimbalom kummt van dat greeksch Woort kymbalon un van dat latiensch cymbalum, dorvan afleit in mehreren europääsch Spraaken sünd verscheeden Schrievwiesen un Bedüüden van Zimbel bit to Cembalo entstahn. En ungarsch facimbalom („Holt-Cimbalom“) is en Xylophon.

Herkunft un Verbreeden

De europääsch Hackbretter sünd mit den persischen santur verwandt. Dat modern Zymbal, dat Konzertzymbal oder Pedalzymbal, hett Venczel József Schunda um 1870 in Budapest entwickelt un maakt. Dragbar lüttgere Vörlöper laten sück bit dat 16. Johrhunnert in Ungarn nahwiesen. Dat rumäänsch țambal entspreckt den țimbal in de Republiek Moldau. Namensverwandt Hackbretter heeten in Polen cymbaly, in Wittrussland tsimbali, in de Ukraine tsymbaly, in Lettland cimbole un in Litauen cimbolai. In Grekenland is dat den ungarschen zymbal entsprekend tsimbalo hüüd selten, bekannter is dat van dat persisch santur afleit santouri.

Speelwies

De Saiten sünd chromatisch stimmt bi en Toonumfang van veer Oktaven. In Rumänien, Ungarn, de Slowakei un Südmähren speelt dat Zymbal in de Volksmusik bit hüüd en bedüüdend Rull. To en typisch Zymbal-Trio hörrn en Violine un en Kontrabass. Dorneben gifft dat Ensembles mit mehreren Striekern, dorünner blots regional verbreedt Typen van Striekinstrumenten, de etwa in de Slowakei husle nömmt wurrn.

In de klassisch ungarsch Kunstmusik findt dat Cimbalom siet dat Orchesterstück Hódolat Kazinczy Ferenc szellemének (1860) van Mihály Mosonyi un de Oper Bánk bán van Ferenc Erkel (1861) Gebruuk. Ebenso wurrd dat as typisch ungarsch Klangfarv in de Bühnenmusik van Emmerich Kálmán sien Operette Gräfin Mariza insett. Franz Liszt hett dat in de revideert Version van den Ungarischen Sturmmarschs (1876) bruukt. In Zoltán Kodály sien völ speelt Háry János Suite (1927) wurrd dat prominent insett. Tietgenössisch Komponisten as György Kurtág un Péter Eötvös hemm dat Cimbalom mehrfack in hör Warlen insett. En solistisch Rull kummt den Zymbal ok in dat wenig speel „Concerto pour violoncelle et orchestre en forme de pas de trois“ van den düütschen Komponisten Bernd Alois Zimmermann to, ebenso in dat Orchesterstück „Mystère de l'instant“ van Henri Dutilleux.

In Budapest un Minsk wurr dat Zymbal in den akadeemschen Lehrbedriev upnommen

Literatur

• Jesse A. Johnston: The Cimbál (Cimbalom) and Folk Music in Moravian Slovakia and Valachia. In: Journal of the American Musical Instrument Society, Bd. 36, 2010, S. 78–117
• John Leach: The Cimbalom. In: Music & Letters, Vol. 53, No. 2, Oxford University Press, April 1972, S. 134–142
• Cimbalom. In: Laurence Libin (Hrsg.): The Grove Dictionary of Musical Instruments. Bd. 1, Oxford University Press, Oxford/New York 2014, S. 535.
• Friedemann Otterbach: Schöne Musikinstrumente. Schuler Verlagsgesellschaft, München 1975, S. 84–87.

Weblinks

Zymbal. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

• Detailbiller van en Concert Cimbalom van József Schunda