Wulk

En Wulk(e) (up de indogermaansch Wuddel uelg „fuchtig, natt“ torüchgahn un dorher mit dat Adjektiv welk un den Stroomnaam Wolga spraaklich verwandt) is en Ansammlung vun bannig fien Waterdrüppels (Nebel) oder Ieskristallen in de Atmosphäre.

Inleiden

Wulken sünd dorüm sichtbor, wiel, Lucht wegen de Mie-Streen street wurrd, wodör de Tyndall-Effekt entsteiht un de eegentlich farvloos Drüppels sichtbor wurrn.

De Waterdrüppels billen sück um Kondensatschoonskarns herum, wenn de relative Fuchtigkeit vun de Luft 100 % minn (um hööchstens 1 %) överstiggt. Dit kann entweder dör Afköhlen vun de Luft bi dat Upstiegen (Thermik, Upgleiden in anner Luftschichten oder an' Barghang) oder dör Dörmischen vun twee Luftmengen passeeren (Richard Mollier). Bi dat Kondenseeren wurrd de Verdampenswarmt vun dat Water free, de dat Afköhlen bi dat wiedere Upstiegen vun de Luft swaaker maakt. Dordör kann kann de Luft in gröttere Hööchten stiegen. Bi ruhig Luft un wenig Kondensatschoonskarns kann dat to en Översättigen vun de Luft mit Waterdamp kommen. Ofschons de relative Watergehalt denn düütlich mehr as 100 % bedrocht, kummt dat noch to kien Kondensatschoon. De Watergehalt moot eerst wieder tonehmen, bevör he kondenseert. Bi en Lufttemperatur ünner −10 °C können sück an de Kondensationskarns Ieskristalle (Schneeflocken) dör Resublimatschoon billen. Kondensatschoonskarns sünd elektrisch laden un hemm en Grött vun 1 nm bit 1000 nm. Se entstaht dör privat Huushollen, Industrie, Landwertschap, de Natuur un kosmische Strahlung (Bispeel Nebelkamer). Nahdem de Kondensatschoon anfangt, kondenseert immer mehr Waterdamp an disse Stäe, bit he to en sichtbor Nebeldrüppel wurrd. In de meteorologisch Systematik wurrn de Wulken den Hydrometeoren torekent.

Antodrapen sünd Wulken hööftsächlich in de Troposphäre, to'n Deel ok in de Stratosphäre un Mesosphäre (luchtende Nachtwulkeen). Se ünnerscheeden sück in hör Entstahn un somit ok in hör Eegenschapen un sünd licht to beobachten Markmalen vun de Weerlaag. Dör dat richtige Düüden vun Form, Utsehn un Hööcht as ok de tietlich Verännern vun de Markmalen laten sück Utseggen to de lokale Weerentwicklung drapen. Um Beobachtungen överdragen to können, wurrn Wulken in Klassen indeelt. In de Praxis is vör allen de Indeelen in Wulkengattungen un Wulkenarten vun Bedüüden. In de meest Rebeeden treden bestimmte Wulkenoorten fakener up, besünners bi gliekoordig Weerlagen. Dennoch können meest an all Stöen up de Eer sämtlich Wulkenformen vörkommen. De Klassifikatschoon vun de Wulken regelt de Weltorganisatschoon för Meteorologie deshalb internatschonal eenheitlich.

Neben hör optischen Eegenschapen un Muiheit, de all immer de Phantasie vun de Minschen anreegt hett, sünd Wulken bi tallriek Fragen in de Wetenschap wichtig. Dat gellt insbesünnere för de Strahlungshuushollen vun de Eer, de Nedderslagsverdeelen un de Atmosphärenchemie. De Nephologie (Wulkenkunn) is en selten as eegenstännig Fackricht ansehn Deelberiek vun de Meteorologie; as hör Begrünner gellt Luke Howard.

Physik un Chemie vun de Wulken

Bestanddeelen

En Wulk besteiht ut Aerosol, en Ansammlung vun fien disperser Deelken in dat Gasgemisch vun de Luft (nich Waterdamp, de is en Gas un genauso unsichtbor as de restliche Luft). Eerst nah dat Afköhlen ünner en bestimmte Temperatur – den Daupunkt – billen sück ut den Watterdamp winzige Waterdrüppels, in groot Hööcht ok winzige, schweben Ieskristalle.

De Dörmeter vun de flüssig Drüppels bewegt sück typischerwies in den Beriek vun twee bit teihn Mikrometern, kann aber jüst bi Regenwulken mit bit to twee Millimetern ok völ grötter ween. Groot Droopen un de noch wesentlich grötter Hagelkarls können blots denn entstahn, wenn starke Upwinde de Gravitatschoon entgegenwarken.

Billen, Entwicklung un Uplösen

Wulkenbillen betekent den Perzess vun dat Entstahn vun Wulken dör Kondensatschoon oder ok Resublimatschoon vun Waterdamp an Kondensatschoonskarns in de Troposphäre un deelwies ok in de Stratosphäre. Mit dat Veräänern vun Temperatur (Dicht) un Luftfuchtigkeit vun en Luftmasse entstahn Wulken oder lösen sück up. Dat kann bispeelswies passeeren dör

Hevensperzesse in de Atmosphäre bi dat Dörtrecken vun Kolt- un Warmfronten, de Luftmassen in höhgere Schichten transporteeren un dor afköhlen laaten,
Thermische Upwinde oder Hangupwinde,
Tofuhr vun kollere Luftmassen,
Tofuhr vun fuchtiger Luftmassen.

En sichtbor Wulk entsteiht, wenn för de Billen vun stabil Waterdrüppels oder -kristalle de Bedingungen erfüllt sünd. Dorbi kummt dat weniger up de Waterupnahmefähigkeit vun de Luft as völmehr up dat Verhältnis vun Kondensatschoon un Verdunstung an. An de Böverflach vun den Waterdrüppel binnerhalv vun en Wulk find en düersam Uttuusch vun Watermolekülen tüschen de Ümgevensluft un den Droopen statt: Blots wenn sück an den Droopen mehr Watermoleküle anlagern as dissen to glieker Tiet weer verlaaten, blots also wenn de Kondensatschonsrate höhger as de Verdunstenssrate is, kann en Droopen wassen un somit to en Wulkenbillen führen. Of dat dorto kommen kann, hangt in' Wesentlichen vun twee Grötten af:

Vun de Antall vun de Watermoleküle in de Ümgeven vun den Droopen: Je mehr Waterdampmoleküle den Drüppel umgeven, umso wohrschienlicher is dat, dat en an den Drüppel hangen blifft. De Antall vun de Waterdampmoleküle kann de so nömmt Waterdamppartialdruck utdrücken, dat is de Andeel vun den Gesamtluftdruck, de dör den Waterdamp entsteiht.
Vun de Temperatur vun den Waterdroopen: Je warmer de Drüppel is, umso lichter lösen sück Watermoleküle vun den Droopen.

Dat Billen vun en Wulk wurrd also begünstigt dör leeg Temperaturen un dör en groot Antall an Wassermolekülen oder dör hooch Waterdampdruck, wat gliekbedüüdend mit en hooch relative Luftfuchtigkeit is.

De Temperatur, bi de sück Kondensatschoon un Verdunsten utglieken, wurrd as Daupunkttemperatur betekent. Wurrd de ünnerschreeden, entaht un wasst ünner bestimmt Bedingungen stabile Drüppels. Disse Temperatur hangt vun den jeweiligen Waterdampdruck af.

De Waterdampdruck, bi den Kondensatschoon un Verdunsten in en Gliekgewicht sünd, wurrd as Sättigungsdampdruck betekent. He is vun de Temperatur afhängig un wurrd buterdem dör Krümmungs- un Lösungseffekte bestimmt.

To dat Billen vun Droopen in de Eerdatmosphäre kummt dat eerst, ween en utrecken Antall vun Kondensatschonskiens vörhannen is. Sückser Kiens könnt to'n Bispeel Stoffkarns ween, aber ok gröttere Moleküle, Pollen oder – an't Meer – Soltkristalle (kiek Aerosol).

Över de Ozeane is faken dat bi dat Zersetten vun Algen entstahn Dimethylsulfid (DMS) för dat Billen vun Wulken verantwoortlich.

Ok bi Temperaturen ünner 0 °C kann sück noch en Grootdeel vun den Wulkendrüppels in en flüssigen Tostand befinnen. Bi dat Afsinken vun de Temperatur bit etwa −12 °C billen sück meest noch kien Ieskristalle herut, so dat de Wulk ut so nömmt ünnerköhlt Waterdroopen besteiht. Ebenso könnt lööst Stoffe binnerhalv vun den Droopen bedingt dör de Fröstpunktafsenken en Senken vun de Kondensatschoonstemperatur bewirken. Bi en noch wieder Afsinken vun de Temperatur nimmt de Iesandeel immer wieder to, bit bi etwa −40 °C blots noch Ieskristalle dor sünd. In gröttere Hööchten is de Wulkenbillen dorher dör Kristallisatschoonsperzesse kenntekent.

Drüppels sinken wegen hör minn Grött – ungefähr 1 bit 15 μm oder 0,001 bis 0,015 mm – bannig langsam. Wiel hör Dörmeter lütt is, is hör Reynolds-Tall lüttger as 0,1. Dat liggt dorum ein laminare Strömung vör. De Sinkgeschwindigkeit wasst nah dat Gesett vun Stokes mit dat Quadrat vun den Dörmeter. En Drüppel mit en Dörmeter vun 0,020 mm sinkt etwa 1 cm pro Sekunn. De Sinkgeschwindigkeit kann Werte bit to 15 cm/s recken. Se is en rein aerodynamischer Wert. To ünnerscheeden dorvan is de Fallgeschwindigkeit. De ergifft sück ut de Differenz vun de Geschwindigkeit vun den Up- oder Afwind un de Sinkgeschwindigkeit. Wiel die Geschwindigkeit vun de Up- un Afwinde völ grötter as de Sinkgeschwindigkeit vun den Drüppel is, is de Andeel vun de Sinkgeschwindigkeit meest unerheblich. Wiel Wulken faken dör konvektive Upwinde entstahn, fallen se nich, sonner blievt up glieker Hööcht oder stiegen sogor up (to'n Bispeel de Cumulus). In Regenwulken sünd de Droopen wesentlich grötter (bit 3 mm) un somit is ok de Fallgeschwindigkeit höhger (bi 1 mm-Droopen ca. 1,8 m/s).

För disse Droopengrött gellt de Bereeken nah Stokes nich mehr. De Droopen nehmt en wedderstandsarme Form an. Is en Schwellenwert överschreeden, so dat de Upwind dat Sinken nich mehr utglieken kann, fangt dan an to regen. In' Fall vun den Hagel treden düchtig starke Up- un Afwinde up, de de Hagelkarls mehrmals upstiegen un weer sinken laaten, wobi deren Dörmeter Schicht för Schicht wassen deiht.

In de Meteorologie wurrn Wulken nah Form un Hööcht över den Grund ünnerscheed. En Wulk in Boddennähe wurrd as Nebel betekent, doch ok wenn se sück blots dör hör Positschonen ünnerscheeden, wurr de Nebel nich as Wulkentyp ansehn. In' wiederen Sinn wurrd ünner Wulkenbillen aber ok dat Enstahn vun anner Wulkentypen verstahn, as bispeelswies Stoffwulken oder Methan-Wulken, wobi man sück dorbi nich up de Eer begrenzt un ok de Wulkenbillen up anner Himmelskörper mit inslutt.

Bedüüden för den Strahlungshuushollen

Wulken hemm en grooten Infloot up den Strahlungshuushollen vun de Eer un somit ok de Lufttemperatur, vör allen över den Dagverloop, aber ok up langfristig klimatische Middelwerte. Dat maakt sück vör allen in' Sömmer bemarkbor. Sobald sück över Dag en Wulkendeck bild un de Sünnenstrahlung afnimmt, de Globalstrahlung also sinkt, nimmt ok de to dat Warmmaaken vun de Luft bruukt Sünnenenergie af un dat wurrd gau spörbor koller. Disse Wulkendeck reflekteert aber ok de terrestrisch Utstrahlung to en bestimmten Andeel torüch up den Eerdbodden. In en klor Nacht wurrd dat folglich wesentlich koller as in en bedeckt Nacht, wiel de terrestrische Warmtstrahlung in dat Weltall wiekt un meest nich dör den in de Atmosphäre enthollen Waterdamp torüchhollen wurrn kann.

Disse Utwirkungen könnt besünners in Wösten beobacht wurrn, wo Wolken in' Regelfall selten sünd: In de Nach wurrd völ mehr Warmt afstrahlt as in fuchtiger Zonen. De Temperaturünnerscheeden tüschen Dag un Nacht sünd dorum ok völ höhger.

Globales Schema vun de optische Wulkendicht

En wichtig Eegenschap vun Wolken is hör optische Dicht. Se bestimmt, wu völ Sünneninstrahlung dör en Wulkendecke dördringen kann un wu völ se up de anner Siet afsorbeert oder reflekteert. Bestimmen Inflootgrötten sünd dorbi de vertikale Utdehnen vun de Wulk, de Verdeelen vun de Drüppel- oder Ieskristallgrötten un sluutend de Menge un Verdeelen vun de Wulken sülvst. Dorbi sünd Wulken tegenöver de körtwelligen UV-Strahlung en beten wat dörlässiger as tegenöver Wellenlängten vun dat sichtbor Lucht. Dat Streen vun de direkt Sünneninstrahlung dör de Luftdeelken bedingt deren minner wurrn Andeel mit afnehmen Hööcht un begünstigt dormit dissen Effekt. Dör de tosätzlich Streen an de Wulkendrüppels nehmt ok de Photonenweeg to, wat de Absorptschoon dör Ozon begünstigt un de Transmission vun dat Lucht minneseert. In Betoog up de UV-Strahlung is en Absorptschoon an de Waterdrüppels sülvst vernahlässigbar, solang de nich allto düchtig verunreinigt sünd (to'n Bispeel dör en Vulkanutbröök). Up globale Ebene hett dat in dat langjohrig Middel to Folg, dat Wulken 20 Perzent vun de körtwelligen Sünneninstrahlung direkt torüchstrahlen un to glieker Tiet dree Perzent afsorbeeren.

De Wirkung vun de Wulken in' Strahlungshuushollen is aber, as in den eersten Afsatz nömmt, nich alleen an deren Eegenschapen knütt, sonnern foot up dat Tosommenspeel vun völ Faktoren. Besünners wichtig is de Effekt vun de langwellig Utstrahlung vun de Eerdböverflach in Verbinnen mit de atmosphärisch Gegenstrahlung. Disse Effekt is de eegentliche Oorsaak vun den atmosphärischen Drievhuuseffekt un speelt en wichtige Rull in Betoog up de Globale Erwärmung. De Utstrahlung vun de Eerdböverflach is en Folg vun de Absorptschoon vun de direkte un diffuse Sünneninstrahlung dör de Eerdböverflach un hangt vun deren Böverflachentemperatur af. De optische Dicht vun de Wulken, de de Globalstrahlung bestimmt, is nun maatgeven dorför verantwoortlich, wu völ vun disse terrestrisch Strahlung in de Atmosphäre afsorbeert un up de Eerdböverflach torüchstrahlt wurrd, wobi dat beliebig faken to Mehrfackreflexionen tüschen Wulkenünnersiet un Eerdbodden kommen kann. Dör disse atmosphärische Gegenstrahlung wurrd de to de Eerdböverflach richt Strahlung höhger un gliekt dormit de afschermen Wirkung vun de Wulken deelwies ut.

Wu groot disse Utgliek in Betoog up groot Rebeeden un lang Tietrüüms is, lett sück man blots swoor faststellen, weshalb sück dat ok um en zentraal Fraag vun de Klimamodelleeren hannelt.

Rulle in' Waterkreisloop

Wulken öven in' Waterkreisloop de Funktschoon vun en Mittlers tüschen Verdunstung un Nedderslag ut. Woll is dat dorin enthollen Water in Betoog up de Watervörkommen vun de Eerd nah de Meng her recht unbedüüdend, aber se setten dat Water gau üm.

Utsehn

Dat Utsehn vun en Wulk wurrd in eerste Lien dör de Oord, Grött, Antall un rüümlich Verdeelen vun hör Bestanddeelen bestimmt. Dat hangt todem vun de Intensität un Farv vun dat up de Wulk updrapen Lucht af as ok up de jeweilige Stellung vun Beobachter un Luchtborn to de Wulk. Dat Utsehn vun en Wulk lett sück an' besten dör Angaven to de Grött, Gestalt, Groff- oder Fienstruktur, Helligkeit un Farv beschrieven.

Gestalt un Struktur

Wulken könnt af un to eegenoordig Forms annehmen, de dat minschlich Oog mit Dingen ut den Olldag verbinnen kann. Vör allen bi wat starker Wind, de de Wulken utfransen un sück immer weer nee billen un verformen laaten, kann man völ Dinge „sehn“:

Helligkeit

De Helligkeit vun en Wulk wurrd dör dat vun hör Deelken reflekteert, street un dörlaaten Lucht bestimmt. Dit Lucht stellt meest direkte oder diffuse Sünnenstrahlung dor, dat kann aber ok vun Maand oder Eerdböverflach kommen. Besünners dör de groot Albedo vun Ies- un Schneeflächen kann sück de wohrnommen Helligkeit vun de Wulken, wegen dat torüchstrahlt Lucht, erhöhen.

Ok dat Inwarken vun Dunst oder besünner Luchter vun de atmosphärischen Optik, as ünner annern Halos, Regenbagen, Koronen un Glorien, verännern de Wulkenhelligkeit. Is Dunst tüschen Beobachter un Wulk, so kann je nah Wulkendicht un Richt vun dat infallen Lucht de Helligkeit vun de Wulk starker oder minneseert wurrn. Dunst maakt buterdem de Kontraste swaaker, dör de Gestalt as ok Groff- un Fienstruktur vun de Wulk eerst erkennbor wurrn.

Över Dag is de Helligkeit vun de Wulken so stark, dat man se ahn Schwierigkeit beobachten kann. Nachts bi Maandschien sünd de Wulken denn to sehn, wenn des Maandphase mehr as en Veertel bedrocht. Wiels de dunklere Phasen is dat Maandlucht nich hell noog, um Wulken, de wat wieder weg sünd, to erkennen. Dat gellt insbesünnere denn, wenn de Wulken dünn sünd. In maandloos Nachten sünd de Wulken in' Allgemeenen nich erkennbar, man kann aber af un to, wenn Steerns, dat Polarlucht, dat Zodiakallucht oder anner Effekte verdeckt wurrn, up dat Dorween vun Wulken sluuten.

In Rebeeden mit genügend stark künstlicher Belüchten sünd Wulken ok in de Nacht sichtbor. Dorum sünd över Grootstäder Wulken dör de vun ünnern kommen direkt Beleuchtung erkennbor. En deroort anlücht Wulkenschicht kann denn en hellen Achtergrund billen, gegen de sück deeper liggen Wulkendeelen plastisch un dunkel afheven.

Farv

Bi Sünnenünnergang wurrd blots de Ünnersiet vun de Wulken root anlücht. De Böversiet liggt in deren Schadden.

Blots hööchste Deelen vun de Wulken wurrn noch vun de ünnergahn Sünn anstrahlt.

De Farv vun en Wulk hangt vun de Wellenlängt vun dat Lucht af, de de Wulk belüchten deiht. De Wulk sülvst kann de Farv nich ännern, wiel de Drüppelgrött in Wulken grötter as de Wellenlängt vun dat Lucht is (ungefähr 1 μm bit 15 μm) un dorum de Utseggen vun de Rayleigh-Streen nich todrapen. Dat gellt insbesünnere för Wulken bit etwa 20 km Afstand, wiel denn to wenig Luftmoleküle vörhannen sünd, um Farvännern hervörropen to können.

Is Dunst oder Stoff tüschen Beobachter un Wulk, so kann dordör de Farv vun de Wulk en beten verännert wurrn. Dorum können to’n Bispeel wiet weg liggen Wulken licht geel oder orange utsehn.

Bi noog hooch Sünnenstand seecht de Wulken oder Deelen dorvan in dat direkte Sünnenlucht witt oder grau ut.
Dejenig Deelen, de dat Lucht hööftsächlich vun den blauen Himmel kriegen, seecht blaugrau ut.
Bi Annäherung vun de Sünn an den Horizont, also bi Sünnenup- un Sünnenünnergang, kann sück hör Farv vun geel över orang to root verännern, wiel dör den düchtig langen Weg vun dat Lucht dör de Eerdatmosphäre en Grootdeel vun de hoochfrequenten Luchtandeelen (blau) sietlich wegstreet wurrd (kiek Rayleigh-Streen). Denn blifft överwegend Lucht mit lang Wellenlängen över un de Farvindruck vun de Sünn verschuvvt sück stark in Richt root. De Himmel in de Ümgeven vun de Sünn as ok de Wulken könnt blots disse Farv weddergeven.

De Wolkenfarven sünd ok vun de Hööcht vun de Wulken as ok to deren jewielig Stellung to'n Beobachter un to de Sünn afhängig. Wenn de Sünn sück dicht över- oder ünnerhalv vun den Horizont befind, denn könnt de hooch Wulken man immer noch meest witt utsehn, wiels de mittelhooch Wulken en kräftige Orange- bzw. Rootfärbung wiesen. Bannig deep, in' Eerdschaddenbagen liggen Wulken, seecht grau ut. Disse Farvünnerscheeden maakt en Vörstellen vun de jewielig Wulkenhööchten mögelk. Wulken seecht in glieker Hööchtenniveau bi Blickricht gegen den Sünn weniger root farvt ut, as in de engegensett Richt. Nachts is de Helligkeit vun de Wulken gewöhnlich to minn, um Farven ünnerscheeden to können un all wohrnehmbor Wulken seecht denn swaart bit grau ut, mit Utnahm vun de Wulken, de vun de Maand anlücht wurrn un mehr witt utsehn. Besünner Belüchtensverhältnisse, as to'n Bispeel Brände, Grootstadtluchter oder Polarlucht, können af un to ok nachts eenig Wulken en mehr oder minner utpräägt Farv verleehn.

Klassifizeeren

Historie

Vör Beginn vun dat 19. Johrhunnert hett man annommen, dat Wulken to völgestaltig, komplex un vör allen körtlevend, um de as Begreep to kategoriseer. Dat weer nich begäng, Wulken Beteken totowiesen; man hett sück dormit tofräe geven, de Wolken rein subjektiv anhand vun Form un Farvgeven to beschrieven. Dat geev woll eenige Versöök, se to de Weervorhersaag to bruuken, aber man hett sück dorbi meest blots an den Grad vun de Dunkelheit hollen, en wetenschapliche Annähern weer dat aber nich un weer so ok nich mögelk. Dorum wurrn Wulken, wenn överhoopt, blots symbolisch düüt oder in de Kunst as ästhetisch Motiv wohrnommen.

De Wannel hen to de hüüdig Wulkenklassifikatschoon – un domit de wetenschaplich Toggänglichkeit vun de Wulken överhoopt – geiht up Luke Howard un sien Schrift On The Modification of Clouds ut dat Johr 1802 torüch. En annern Ansatz hett Jean-Baptiste de Lamarck in dat glieker Johr, unafhängig vun Howard un sogor en beten ehrder as he, verfolgt. Sien Wark in de darte Utgaav vun de Annuaire Méteorologique funn aber kien Beachtung in de dormalig Fackwelt, wenn man denn överhoopt vun en Fackwelt to de Tiet snacken kann.

In Anlehnen an de Taxonomie vun de Leevwesen dör Carl von Linné un in' Gegensatz to Lamarck hett Howard latiensch Beteken bruukt, de den dormaligen Status vun dat Latiensche as Spraak vun de Wetenschapen entsprekend weltwiet insett wurrn kunn. He hett de Wulken in de dree Grundformen Stratus (Schichtwulken), Cumulus (Hoopenwulken) un Cirrus (Schleierwulken) indeelt. Tosätzlich hett he noch de twee Tüschenformen Cirrostratus un Cirrocumulus as ok de twee tosommensett Formen Cumulustratus un Cumulo-cirro-stratus bzw. Nimbus (Regenwulken) inführt. De Gattung Cumulustratus wurr 1840 mit Tostimmen vun Howard dör Ludwig Friedrich Kämtz in Stratocumulus umnömmt, 1855 hett Émilien Renou de twee Gattungen Altocumulus un Altostratus ergänzt.

Internatschonales System


Hier to en interaktiven Version	Hooch Wulken (Cirro)	Vertikale Wulken (Nimbo)
	Middelhooch Wulken (Alto)
	Deep Wulken (Strato)

Wulkenfamilie	Polarrebeeden	Gemäßigte Breedten	Tropen
Hooch Wulken	3 bit 8 km	5 bit 13 km	6 bit 18 km
Middelhooch Wulken	2 bit 4 km	2 bit 7 km	2 bit 8 km
Deep Wulken	0 bit 2 km	0 bit 2 km	0 bit 2 km
Vertikale Wulken	0 bit 3 km	0 bit 3 km	0 bit 3 km

Nah de hüüdig offiziellen Klassifizeeren vun de World Meteorological Organization, fasthollen in den Internatschonalen Wulkenatlas, wurrn Wulken nah de Hööcht vun hör Ünnergrenz in veer Wulkenfamilien indeelt – hooch, middelhooch, deep un sückse, de sück över mehrere Stockwarken erstrecken (vertikale Wulken). Disse veeer Familien umfaaten teihn Gattungen, de mit hör 14 Oorttypen (mit Kombinatschonen 27 Oorten), 9Ünneroorttypen un 9Sünnerformen/Begleitwulken in en Översicht dorstellt sünd. En Wulk kann dorbi de Markmalen vun een Oort un mehrere Ünneroorten hemm.

Vun zentraal Bedüüden is, dat sück dat bi de Wulken um en Klassifikatschoon nah dat Utsehn hannelt. Dat steiht in' Gegensatz to de in de Natuurwetenschapen begäng an Herkunft, Entstahn oder Verwandtschap richten (genetischen) Klassifikatschonssystemen. Wu en Wulk to sien Utsehn kommen is, speelt för de Naamsgeven also kien Rull, ok wenn völ Utsehnsbiller up hör Entstahnsümstände hen düüt wurrn können.

De Hööchtlagen vun de Wulkenstockwarken ännern sück mit de geographisch Breedt, wiel de ünnerste Schicht vun de Atmosphäre – de Troposphäre – an' Äquater rund düppelt so hooch reckt as an de Polen. In' Winter sünd de Wulkenstockwarken wegen de leegere Temperatur un domit höhgere Luftdicht deeper as in' Sömmer. De Hööchten richten sück an de Laag vun de Tropopause, de örtlich as ok in de Tiet ünnerscheedlich is un nich gliekförmig vun de Polen ro'n Äquater anstiggt. De folgen Hööchtangaven stellen dorum blots Orienteerenswerte dor.

Wulken wurrn verscheeden nömmt, to'n Bispeel de Cirrus un de Cirruswulk bzw. de Cirren un de Cirruswulken.

Faken sünd mehrere Wulkenformen to glieker Tiet vörhannen, de sück gegensiedig överdecken können.

Översicht

De folgen Dorstellen is stark an den Internatschonalen Wulkenatlas (S. 6) anlehnt. De Bookstaven vun de jewielig Afkörten sünd düütlich hervörhaben un wurrn bi de Benennen kombineert, to'n Bispeel Ci fib för Cirrus fibratus. Plattdüütsch Beschrieven vun de latiensch Gattungsbeteken sünd in Klammern sett. To beachten is, dat de Indeelen vun de Cumulus-Wulkengattung in de Wulkenfamilien nich eenheitlich vörnommen wurrd. Dat is dordör begrünnd, dat man de Wulkenoorten Cumulus humilis un Cumulus mediocris ehrder den deep Wulken toreken kann, wiels Cumulus congestus ehrder to de vertikalen Wulken hörrt. En ähnlich Bild wiest sück bi Nimbostratus. De wurrn hier bi de vertikal Wulken upführt, könnt aber ok to de middelhooch Wulken tellt wurrn.

Gattungen	Oorten	Ünneroorten	Sünnerformen, Begleitwulken	Moderwulken (Genitus)	Bispeel
Cirrus (Ci) (Fedderwulk)	fibratus uncinus spissatus castellanus floccus	intortus radiatus vertebratus duplicatus	mamma	Cirrocumulus Altocumulus Cumulonimbus	wiedere Biller
Cirrocumulus (Cc) (lütt Schepkerwulk)	stratiformis lenticularis castellanus floccus	undulatus lacunosus	virga mamma		wiedere Biller
Cirrostratus (Cs) (hooch Schleierwulk)	fibratus nebulosus	duplicatus undulatus		Cirrocumulus Cumulonimbus	wiedere Biller
Altocumulus (Ac) (groot Schepkerwulk)	stratiformis lenticularis castellanus floccus	perlucidus translucidus opacus duplicatus undulatus radiatus lacunosus	virga mamma	Cumulus Cumulonimbus	wiedere Biller
Altostratus (As) (middelhooch Schichtwulk)		translucidus opacus duplicatus undulatus radiatus	virga praecipitatio pannus mamma	Altocumulus Cumulonimbus	wiedere Bilder
Stratocumulus (Sc) (Hoopenschichtwulk)	stratiformis lenticularis castellanus	perlucidus translucidus opacus duplicatus undulatus radiatus lacunosus	mamma virga praecipitatio	Altostratus Nimbostratus Cumulus Cumulonimbus	wiedere Biller
Stratus (St) (deep Schichtwulken)	nebulosus fractus	opacus translucidus undulatus	praecipitatio	Nimbostratus Cumulus Cumulonimbus	wiedere Biller
Cumulus (Cu) (Hoopenwulken)	humilis mediocris congestus fractus	radiatus	pileus velum virga praecipitatio arcus pannus tuba	Altocumulus Stratocumulus	wiedere Biller
Nimbostratus (Ns) (Regenwulken)			praecipitatio virga pannus	Cumulus Cumulonimbus	wiedere Biller
Cumulonimbus (Cb) (Gewitterwulken)	calvus capillatus		praecipitatio virga pannus incus mamma pileus velum arcus tuba	Altocumulus Altostratus Nimbostratus Stratocumulus Cumulus	wiedere Biller

Gattungen

De Gattungen sünd de teihn Hööftgruppen vun de Wulken. Se geevt an, in welker Hööcht sück de Wulken befinnen, un off se labil oder stabil schicht sünd.

Bi en stabilen Atmosphärenschichtung sünd de (Schicht-)Wulken meest konturlos, wenn de Luftfuchtigkeit hooch noog is, sonst körtreeten bit gor nich vörhannen. En labil Schichtung, bi de dat to Upwinden kummt, führt to Quellwulken as den Cumulus oder den Cumulonimbus. De Gattungsnaams wurrn wurrn mit twee Bookstaven afkört, wobi de eerste Bookstaav groot schreven wurrd.

Oorten

Mit de Angaav vun de Oort wurrn Wulkengattungen wieder nah hör binneren Upbau un hör Gestalt ünnerdeelt. Oorten sünd nich kombineerbor; en Wulk kann blots de Eegenschap vun en Oort to de sülvig Tiet upwiesen (nich mögelk weer etwa Cumulus congestus humilis). Anner as in de Biologie wurrd buterdem de Begreep Oort nich för de gesamte Benennung vun de Wulk bruukt (Cumulus congestus), sonnern blots för den Oortennaam (congestus).

De meesten Oorten könnt bi mehreren Wulkengattungen beobacht wurrn, so etwa de Oort stratiformis, de bi Cirro-, Alto- un Stratocumulus uptrett. Anners as congestus oder humilis gellen to'n Bispeel blots för Cumuluswulken.

Oorten wurrn mit dree lütt Bookstaven afkört: str, con etc.

Ünneroorten

De Ünneroorten deenen to dat Beschrieven vun de Anordnung un de Luchtdörlässigkeit vun Wulken un wurrn mit twee Bookstaven afkört. En Wulk kann in' Gegensatz to de Oorten de Eegenschapen vun mehreren Ünneroorten upwiesen, denn de Ünneroorten sluuten sück generell gegensiedig nich ut. De eenzig Utnahm billen opacus (luchtundörlässige Wulkenschicht) un translucidus (temelk dörrsichtig Wulkenschicht).

Ok de meest Ünneroorten könnt bi mehreren Gattungen uptreden, en Bispeel dorför is de Ünneroort opacus, mit de Altocumulus, Altostratus, Stratocumulus un Stratus nauer beschreven wurrn könnt. Bispeelen för spezielle Anordnung vun de Wulken sünd de in Wellenform anordnete Altocumulus undulatus oder de an en Fischskelett erinnern Cirrus vertebratus.

Sünnerformen un Begleitwulken

Sünnerformen un Begleitwulken mooten nich dwingend mit de Hööftmasse vun de Wulk tosommenhangen, insbesünnere de Begleitwulken sünd meest dorvan trennt. To'n Bispeel is Cumulonimbus mamma (Cb mam) en Cumulonimbus mit Quellungen „nah ünnern“ un Cumulus pannus (Cu pan) en Cumulus-Wulk mit zerfetzten Wulkendeelen. De Sünnerformen un Begleitwulken wurrn – as de Oorten – mit dree Bookstaven afkört.

Moderwulken

De Moderwulk deen to de Angaav, ut welker Gattung sück en nee Wulkenform bildt hett. Dorto wurrd an den Gattungsnaam vun de Moderwulk „genitus“ anhangt. Afkört wurrn de, indem man to de Gattungsafkörten „gen“ anhangt. Utschreven ersett man de Endung „-us“ dör en „o“ un hangt noch en „genitus“ an. En typisch Bispeel is de Cirrus cumulonimbogenitus (Ci cbgen), en Cirrus, de sück ut den Amboss vun en Cb-Wulk entwickelt hett.

Genetische Klassifikatschoon

Neben de Internatschonalen Klassifikatschoon, de sück an de Wulkenhööcht richt, gifft dat ok en genetische Klassifikatschoon, de süch nah dat Enstahn vun de Wulken richt. Se geiht up Stüve torüch, de dat 1926 verapenlicht hett.

Gesünnert Wulkenformen

Neben de in de Klassifikatschoon enthollen Wulken gifft dat noch en Völtall vun anner Typen, de ut bestimmt Grünnen en eegen Naam kregen hemm. Dorbi hannelt sück dat to'n Bispeel um de vör dat Entstahn vun Tornados bannig wichtige Müerwulken un de künstlichen Kondensstriepen vun de Floogtüüch (meest den Cirrus torekent). Dorto hörrt ok de Bannerwull, en nich vullständig klärt Phänomen, dat an Tippen un Graten uptreeden deiht.

Wedderbeobachten

Wulken hemm, as baben wiest, en hooch Eegendynamik un reageeren bannig gau up de Bedingungen in hör Ümgegend. Dorbi is dat mögelk, tüschen de beobachtbor Eegenschapen vun de Wulken un de Eegenschapen, de dat bedingen, en Verknütten hertostellen.

De Utbreeden vun de Wulken mit de Hööcht is en wichtigen Faktorum de konvektiven Perzesse in de Atmosphäre inschätzen to können. So is dat doröver in völ Fällen mögelk, de Schichtungsstabilität vun de Eerdatmosphäre fasttostellen. Bewegungen vun de Wolken geven Utkunft över de Windverhältnisse in de entspreeken Hööcht.

Frontpassage

Wolken in en Tietrafferupnahm

Vun wenig Utnahmen afsehn, treeden an Fronten immer ok Wulken up. Bi dat Dörtrecken vun en Front kann man dorher meest en bannig charakteristisch Affolg vun Wulkenarten beobachten.

En langsam herantrecken Warmfront, an de de Warmluft up de vör hör liggen Koltluft grootflachig afglitt, maakt sück tonächst mit Cirrus oder Cirrostratus bemarkbor. Later folgt Altostratus nah. Sluutend reckt Nimbostratus mit anhollen Regen den Beobachter. Nah dat Dörtrecken vun de Warmfront lockert in' Warmsektor de Bewölkung up, dat Weer betert sück un dat wurrd spörbor warmer. Ad un to, vör allen in' Winter oder an de Küsten, kann de Warmsektor ok mit deephangen Stratus anfüllt ween, ut de licht Regen oder Sprühregen fallt.

De Kaltfront treckt meest flinker as de Warmfront, wiel sück de swoor Koltluft ünner de Warmluft schuvt un de verdrängt. As Beobachter bemarkt man tonöchst en höhger Billen vun Cumulus. De könnt sück all in' Warmsektor to eenzelt groot Cumulonimbuswulken verstärken, de Schuurn oder Gewitter bringen. De Kaltfront sülvst besteiht faken ut en lang Kett vun faken bannig intensiven Cumulonimbuswulken. Dat gifft aber ok swaaker utpräägt Koltfronten, an de denn ehrder Stratocumulus oder Cumulus vörherrschen. Nah dat Dörtrecken vun de front ritt de Himmel gau up, denn de postfrontale Upheiterungszoon sörgt för en vörövergahn Uplösen vun de Wulken. Ansluutend kummt de hoochrecken Kaltluft heran, in de tallriek Cumuluswulken oder Cumulonimbuswulken mit wedderhalten Schuur un eenzelt Gewitter vörherrschen.

Gewitter un Storms

Gewitter un Storms sünd faken mit de charakteristisch Cumulonimbuswulken to beobachten, treden in de Regel gau up un verschwinden ok gau weer. Sofern se nich in Verbinnen mit Fronten uptreden, kloort de Himmel bannig gau weer up. In eenig Fällen sünd de Wulken afsolut isoleert, dat heeet, se billen en eenzelnen Block an' ansunsten heiteren Himmel. Dorüm sünd Gewitter vör allen in de Bargen tückisch. Se könnt lokal binnerhalv vun en Stünn updüken, afregnen un wiedertrecken.

Extrem groot Cumulonimbuswulken, so nömmt Superzellen, sünd wegen de Utdehnen mit dat Oog meest nich vun Nimbostratus oder en Front to ünnerscheeden. Se könnt Wirbelstorms mit sück bringen un bestimmen dat Weergeschehen völ länger as normale Gewitter. Ok dat Uptreden vun Böenfronten mit Roll- oder Shelf clouds is bi Superzellen mögelk.

Wulkenverslööteln

De Codes C_L, C_M und C_H deent dorto, den Himmelstostand antogeven. De Vördeel tegenöver de eenfack – un nauere – Beteeken vun Wulken is, dat nich jede Wulkenoort uptellt wurrn moot, sondern för je een Stockwark de Gesamtbewölkung mit en Ziffer angeven wurrn kann. Dorut kann denn ok de Weerlaag bestimmt wurrn.

Dat Verslööteln wurrd so vörnommen:

C_W = x

Hier steiht x för en Ziffer vun Null bit Negen. Is de Himmelstostand wegen schlechter Luchtverhältnisse, Nebel, Stoff, Sand oder Ähnlichem nich sichtbor, kenntekent man dat statt mit en Tall mit en Schrägstreek. För W drocht man de jewielig Wulkenhööcht in. Dorbei bedüüd L „low“, also deep Wulken (clouds low), M bedüüd „middle“ (middelhooch Wulken) un H „high“, hooch Wulken (clouds high).

Könnt de Wulken nich eendüütig en Ziffer zuordnet wurr, so wurrd jene wählt, de an' besten todrapt, dat hett, de Grupp, de den gröttsten Deel vun den Himmel bedeckt. Tosätzlich gifft dat noch en so nömmt Vörrangregel, de in Fällen anwendt wurrd moot, wenn dat Himmelsbild nich eendüüdig is. Vörrangig sünd immer de Wulken, de för de Luftfohrt un oder Synoptik an' wichtigsten sünd.

Verslööteln vun de C_L-Wulken

To de deep Wulken hörrn de Wulkengattungen Stratus, Stratocumulus, Cumulus un Cumulonimbus.

Verslööteln	Symbol	Beschrieven	Bispeel
C_L=0		Kien deep (bzw. C_L-)Wulken vörhannen.
C_L=1		Cumulus humilis un/oder Cumulus fractus vörhannen. Kien Schlechtwedderwulken. To de Wulken, de vun den Code C_L=1 umfaat wurrn, tellen Cumuli, de sück in' Entwicklungsstadium oder in en Endstadium vun de Uplöösen befinnen, so dat se noch lütt vertikale Utmaaten hemm. Bi de vullständig entwickelten Cumuli sünd dat sückse ahn Blöömkohlform un mit lütt vertikaler Utdehnen (Cumulus humilis) oder vun' Winddörblaast (Cumulus fractus).
C_L=2		Cumulus mediocris oder Cumulus congestus, eventuell mit Cumulus fractus, Cumulus humilis oder Stratocumulus. Ünnergrenzen in glieker Hööcht. To dissen Code hörrn Cumuli mit stark vertikaler Utdehnen, de en blöömkohlähnlich Form hemm. To'n Deel könnt se ok lütt toornoortige Utteken wiesen. Se entstaht bi starken Wind mit en unregelmatig Ünnersiet un könnt körtfetzt ween, oder an Daag mit Gewitterneegen un somit stark Konvektschoon. Denn is de Ünnersiet scharp utpräägt. Bi gröttere Cumuluswulken kann vereenzelt ok en wenig Regen fallen. Tosätzlich to de baben nömmt Wulken könnt ok C_L=1-Wulken oder Sc uptreden.
C_L=3		Cumulonimbus calvus, evtl. ok Cumulus, Stratocumulus, Stratus Hier hörrt de Cumulonimbus calvus, also en Cumulonimbus ahn Amboss un ahn düütlich faserig bzw. striepig utsehn Deelen. Dat könnt ok Wulken vun C_L=1 un C_L=2 un buterdem St vörkommen. För en nauer Beschrieven vun de Oort calvus kiek hier.
C_L=4		Stratocumulus cumulogenitus sünd Stratocumulus-Wulken, de ut Cumuluswulken entstahn sünd. Dat passeert, wenn de upströömen Luft en thermisch stabile Schicht reckt. Se wurrd denn afbremst un breedt sück ut, dat bild sück en tosommenhangen Stratocumulus-Schicht. Vereenzelt kann de upstiegen Luft so stark ween, dat de stabile Schicht dörbraken wurrd un sück tüschen de Sc-Wulken eenzelt Cumuli hervörheven.
C_L=5		Stratocumulus, de aber kien Moderwulk hett (dat heet nich ut Cumuli entstahn is). He wiest an de Ünnersiet meest immer dunkel Stäen up. Bi starker Winden kann he deelwies körtreeten utsehn.
C_L=6		Stratus nebulosus un/oder Stratus fractus. Kien Schlechtweerwulken. To dissen Code hörrn de grau, regelmatig utsehn Stratus (nebulosus) un Stratus in' Övergangsstadium, also entweder sück billen oder sück uplösen Stratus (Stratus fractus).
C_L=7		Stratus fractus oder Cumulus fractus un/oder Cumulus pannus, meest ünnerhalv vun Altocumulus, Nimbostratus oder Cumulonimbus. Schlechtweerwulken. Dat sünd körtfetzt Wulkendeelen, de in' Gegensatz to de C_L=6-Wulken immer ünner en anner Wulk vörkommen. Se sünd dunkler grau as de Wulken doröver un könnt hör Gestalt gau ännern. Meest fällt ut de doröverliggen Wulken to glieker Tiet Nedderslag.
C_L=8		Cumulus und Stratocumulus (nich cugen) mit Ünnergrenzen in verscheeden Hööchten. Stratocumuluswolken (nich ut Cumulus entstahn), de vun dorünnerliggen Cumuluswulken dörstött wurrn mit Cumuli, de sück böverhalv vun de Stratocumulus-Schicht befinnen. De Cumuluswulken breeden sück dorbi nich to Stratocumulus ut, d. h. dat entstaht kien C_L=4-Wulken.
C_L=9		Cumulonimbus capillatus, evtl. mit Cumulonimbus calvus, Cumulus, Stratocumulus oder Stratus. Dat is mindst en Cumulonimbus capillatus sichtbor, also en Cumulonimbus mit Amboss. Falls sück en Cumulonimbus direkt över den Beobachtensstandoort befind un somit nich eendüüdig tüschen C_L=3 un C_L=9 ünnerscheeden wurrn kann, oder de Amboss dör anner Wulken verdeckt wurrd, beschrifft man in' Twiefelsfall de Bewölkung mit C_L=9. Gewitter sünd övrigens immer en Henwies up den Cumulonimbus capillatus. Todem könnt noch Wulken ut C_L=3 sichtbor ween; de C_L=9-Wulken entstaht ja ok ut de Bewölkung vun C_L=3.

Verslööteln vun de C_M-Wulken

To de middlere Wulken hörrn de Wulkengattungen Altocumulus, Altostratus un Nimbostratus.

Verslööteln	Symbol	Beschrieven
C_M = 1		Altostratus translucidus. Dörschienen Altostratus, dör de de Sünn- bzw. Maandstand sichtbor is. De entsteiht meestens bi en Warmfront, wenn de Cirrostratus dicker wurrd.
C_M = 2		Altostratus opacus oder Nimbostratus. To dissen Code hörrn de bannig dicht Altostratus (As opacus), de de Sünn bzw. den Maand to'n gröttsten Deel verdeckt, un de Nimbostratus. Letzterer verdeckt de Sünn överall un hett en dichteres, dunkleres un ehrder natter Utsehn. Buterdem liggt he deeper as de Altostratus.
C_M = 3	40px	Altocumulus translucidus up glieker Hööcht. Altocumulusdecke oder -Feld, dat sück nich över den Himmel bewegt. De Sünn is, falls se verdeckt wurrd, as hell diffuser Fleck sichtbor, de Wulken sünd gröttstendeels dörschienend. Se verännern sück sülvst blots ganz wenig.
C_M = 4		Altocumulus (lenticularis) translucidus up verscheeden Hööchten. An' Himmel sünd to'n gröttsten Deel dörschienen Altocumuli-Bänke sichtbor (Altocumulus translucidus), de faken Linsen- oder Mandelform hemm (lenticularis). Se könnt sück in verscheeden Hööchten befinnen. De Grund för hör Dörschienen is, dat sück faken uplöösen un weer nee billen. An un för sück entstaht sückse Wulken in ehrder hügeligen oder gebirgigen Gegenden, kiek dorto ok den Artikel över lenticularis.
C_M = 5		Altocumulus (stratiformis) perlucidus / translucidus radiatus (undulatus) oder opacus Hierto hörrn Altocumuluswulken, de vun en Richt her – in' düütschspraakigen Ruum meest vun Westen – uptrecken un immer en grötteren Deel vun den Himmel bedecken. In de Richt, ut de se kommt, is de Himmel bit to'n Horizont verdeckt, wo ok de Wulkenschicht an' dichtesten is. An den vörderen Deel lösen sück de Wulken faken all en beten up, dat können denn wellenförmige Wolken (undulatus) uptreeden, evtl. mit Lücken dortüschen (perlucidus) un in parallelen Bändern anordnet (radiatus). De achtere Deel kann ut mehreren övernanner liggen Schichten bestahn, de aber temelk tosommenhangen sünd. Falls de Wulken bi to de anner Siet vun den Horizont recken, hörrn se nich mehr to'n Code C_M = 5.
C_M = 6		Altocumulus cumulogenitus oder Altocumulus cumulonimbogenitus Disse Code is vergliekbor mit den C_L = 4. De Altocumulus entsteiht entweder dör Cumuli, deren Tipp en thermisch stabile Schicht recken un sück nah de Siet hen utbreeden, oder trett bi den Cumulonimbus up.
C_M = 7		Altocumulus (duplicatus) opacus / translucidus, evtl. mit Altostratus oder Nimbostratus Disse Wulken bewegen sück – in' Gegensatz to de Bewölkung vun C_M = 5 – nich groot över den Himmel. Dat kann en eenzig Altocumulusschicht vörhannen ween oder mehrere övernanner (duplicatus), un de eenzeln Wulken verännern sück blots wenig. De Wulkenschicht(en) sünd entweder dörschienen oder gröttstendeels dunkel. To glieker Tiet kann Altostratus- oder Nimbostratusbewölkung vörkommen.
C_M = 8		Altocumulus castellanus oder Altocumulus floccus Upquellen Altocumuluswulken. Bannig goot sichtbar is dat bi de Oort castellanus; ut een Wulk billen sück normalerwies mehrere lütt Toorns, de man faken in en Reeg beobachten kann. De Altocumulus floccus sütt ähnlich ut as de Cumulus fractus, aber de eenzlen Wulken sünd lüttger un baben rundlich un licht upquullen. Buterdem kann Virga-Billen uptreeden (Fallstriepen).
C_M = 9		Chaotisch Himmel mit Altocumulus in verscheeden Hööchten Völ mehr gifft dat dorto nich to seggen. Disse Code wurrd denn bruukt, wenn all anner Codes nich oder to Glieker Tiet todrapen – faken treden hier bannig völ verscheeden Wulkengattungen to glieker Tiet up, ok de vun de Codes C_L un C_H.

Verslööteln vun de C_H-Wulken

To de hooch Wulken hörrn de Gattungen Cirrus, Cirrostratus un Cirrocumulus.

Verslööteln	Symbol	Beschrieven	Bispeel
C_H = 1		Vör alle Cirrus fibratus un evtl. Cirrus uncinus Is de gröttere Deel vun de hooch Wulken Cirrus fibratus oder Cirrus uncinus un de Wulken verdichten sück nich noch övertrecken se den Himmel, draapt de Code 1 to. Dat is meest en ruhige Weerlaag, ok wiel nich völ Wulken dortüschen sünd un en de Sicht verdecken – sonst weer dat C_H = /.
C_H = 2		Cirrus spissatus, castellanus oder floccus, nich cumulonimbogenitus Ok to dissen Code hörrn blots Cirruswulken, aber bi en beten wat turbulenter Atmosphäre. So is ok de Cirrus castellanus inbegreepen, de dör Upwinde lütt Toorns kriegen kann. De Schichten könnt stellenwies temelk dicht wurrn (spissatus), so dat se en ut en Cumulonimbuswulken entstahn Cirrusschicht ähnlich ween könnt (cbgen), sück aber anners bild hemm. De Wulken könnt tosommen mit de vun C_H = 1 vörkommen, bestaht aber in grötter Antall.
C_H = 3		Cirrus spissatus cumulonimbogenitus. Wenn mindst een dicht Cirruswulk (spissatus) ut en Cumulonimbus entstahn is (cbgen), wurrd disse Code bruukt. Dat könnt to glieker Tiet noch anner Wulken vörkommen. Wiel se de Överresten vun en Amboss sünd, sünd se faken so dicht, dat se de Sünn ganz verdecken könnt un hemm utfranst Ränder, as man de ok bi den Amboss seehn deiht. In dat fröhe Stadium vun de Uplöösen kann man noch de Form erkennen.
C_H = 4		Dichterwurrn Cirrus uncinus un / oder fibratus. Disse Wulkendeck övertreckt nah un nah den ganzen Himmel, wiels se dichter wurrd. Dorbi is de Horizont in de Richt, ut de de faden- oder hakenförmigen Wulkenbüschel kommen, bit ganz nah ünnern bedeckt.
C_H = 5		Cirrostratus un evtl. Cirrus (radiatus) ünner 45° un dichter wurrnd. To de Wulken C_H = 4 kummt nu ok Cirrostratus. De Himmel is noch nich över 45° över den Horizont bedeckt, wurrd dat aber bald ween, denn de Wolkenschicht verdicht sück un övertreckt langsam den Himmel. De Cirrus kann in twee parallelen Bändern vörkommen (radiatus), de sück wegen de Perspektivwirken in een Punkt to snieden schienen.
C_H = 6		Cirrostratus un evtl. Cirrus (radiatus) över 45° un dichter wurrnd Disse Slöötelziffer folgt den Code C_H = 5. Dat Eenzige, wat sück tegenöver de bövere ännert hett, is de Bedeckung: De Himmel is immer noch nich vullständig bedeckt, de Wulkenschicht hett de 45°-Grenze över den Horizont aber all överschrfeeden.
C_H = 7		Cirrostratus, den ganzen Himmel bedeckend, evtl. mit Cirrus un Cirrocumulus Disse Code draapt to, wenn de ganze Himmel vun Cirrostratus bedeckt is. De kann so dünn ween, dat hüm blots dat Halo verraaden deiht. Dat könn gliektietig Cirrus oder Cirrocumulus vörkommen.
C_H = 8		Cirrostratus, nich den ganzen Himmel bedeckend, evtl. mit Cirrus un Cirrocumulus De Cirrostratus bedeckt – in' Gegensatz to C_H = 7 – nich oder nich mehr den ganzen Himmel un övertreckt hüm ok nich mehr fortschreedend. Ok hier können nebenbi Cirrus un Cirrocumulus vörkommen.
C_H = 9		Cirrocumulus (undulatus), evtl. mit Cirrus un Cirrostratus. De gröttste Deel vun de hooch Wulken sünd Cirrocumulus, de dorbi faken in Wellenform anordnet sünd (undulatus).

Bedeckungsgrad

De Wulken-Bedeckungsgrad wurrd in de Meteorologie faken in Achteln vun den Himmel angeven, den Octa van 0 bit 8.

Wulken un „Buernregeln“

De goot to beobachten Toog vun de Wulken is Grundlaag vun völ Buernregeln un hett ehr Roop as Weerboten begrünnd. En Utrecken Vörherseggensqualität vun disse Buernregeln, de up johrteintenlangen, weddergeven Beobachtungen footen, is aber blots regional oder sogar blots lokal geven. So luut bispeelswies en Weerregel ut dat Vinschgau in Süüdtirol:

Kommen die Wolken aus Schnals,

Haben wir's Wetter am Hals;

Ziehen sie in's Martell,

dann wird's wieder hell;

kommen sie aus Matsch,

macht es Plitschplatsch;

kommen sie von Ulten,

musst du dich gedulden!

Wenn en markante Felsformatschoon vun de Alpennoordkett bi Innsbruck vun en Wulk umgeven is, wiest dat up bevörstahn Regen hen:

Trägt Frau Hitt a Koppen, gean die Stadler durch Lacken.

Cirren künnigen in de Regel en Warmfront un somit schlechter Weer an. Dennoch kann man nich seker ween, dat de den jewieligen Standort ok recken deiht. Dorher stammt de Spröök: „In Frauen und Cirren kann man sich irren.“

In Mittenwald is de Wetterstein (daher ok sien Naam) de Barg, de dat Weer vörherseggt:

Hat da Wetterstoa an Sabi,
wird's Wetta misarabi.
Hat da Wetterstoa an Huat,
werd's Wetta morgn wieda guat.

Hett de Wetterstein en Säbel (langtrucken Wulk ünnerhalv vun den Tipp), wurrd dat Weer miserabel. Hett de Wetterstein en Hoot (runn Wulken över den Tipp), wurrd dat Weer anner Dag weer goot. Dissen Spröök gifft dat an völ Stäen in den Alpenruum (to'n Bispeel an' Attersee).

Anomalien un extraterrestrische Wulken

Anomalien sünd bannig ungewöhnliche Wulken, de insbesünnere in' Gegensatz to dat klassische Modell staht. Hierto hörrn to'n Bispeel Polare Stratosphärenwulken, lüchten Nachtwulken as ok de Hole Punch Cloud.

In Atmosphären vun anner Himmelskörper gifft dat ebenfalls Wulken, bispeelswies bi de Planeten Venus un den Saturnmaand Titan. Disse Wulken könnt ünnerscheedlich dicht un ünnerscheedlich tosommensett ween.

Kulturgeschichte

Dat Wooort „Wulk“ (Olthoochdüütsch (ahd) wolkan, Middelhoochdüütsch (mhd) wolken) stammt vun dat gemeenwestgermaansch *wulkana- af, dat mögelkerwies up de indogermaansch Wuddel *welg „fuchtig“ torüchgeiht. Oorsprünglich weer dat en Neutrum, eerst siet dat Laatmiddelhoochdüütsch is (düütsch) „die Wolke“ wievlich.

Wulken weern un sünd en beleevt Motiv vun de Landschapsmaleree un Natuurfotografie. To nömmen sünd hier Jacob Izaaksoon van Ruisdael, Jan van Goyen un Esaias van der Velde ut de nedderlannsch Landschapsmaleree as ok Ary Pleysier, William Turner, Caspar David Friedrich, Carl Blechen un vör allen John Constable ut de Romantik, Emil Nolde in dat 20. Johrhunnert un de grau Wulkenbiller vun Gerhard Richter.

In China gellen Wulken as Symbol för Glück un Frieden as ok den Westen. Ünner Wulken-un-Regen-Spelen versteiht man de geslechtliche Vereenigung.

De Welt vun de Computergrafik simuleert Wulken mit Hülp vun 3D-Software siet den 1990er Johren. Siet ca. 2000 sünd de Algorithmen so utfielt, dat sück de künstlich Wulken in Filmen nich mehr vun echten ünnerscheeden laaten. De Software berücksichtigt dorbi ok de binnere Dymanik vun real Wulken un bruukt Berekensverfohren ut de Strömungslehr.

Religion

In de olttestamentisch Geschichte offenbor sück de Gott vun de Hebräer in en Wulkensäule as Wegwiesen för dat.

„Und der HERR zog vor ihnen her, am Tage in einer Wolkensäule, daß er sie den rechten Weg führete, und des Nachts in einer Feuersäule, daß er ihnen leuchtete, damit sie bei Tag und bei Nacht wandeln konnten.“ Vörlaag:Bibel

Forschung

De düütsch-engelsch Astronom Sir Wilhelm Herschel harr vör över 200 Johren en Tosommenhang tüschen den Erdrag vun de Weetenarnt in England un de Sünnenaktivität feststellt. Dat CERN ünnersöcht in en breet anleggt internatschonal Forschung (CLOUD-Cosmic Leaving OUtdoor Droplets) den Infloot vun de Sünnenaktivität (Sünnenwind) up de kosmische Strahlung. De kosmische Strahlung besteiht ut elektrisch laaden Partikeln, de Aerosole as Kondensatschoonskiens för Water billen. Je nah Aktivität vun de Sünn recken ünnerscheedlich Mengen vun disse Partikel de Atmosphäre. Wulken hemm en bannig grooten Infloot up den Energiehuushollen vun de Eer. Blots wenige Perzent Ünnerscheed in de Wulkenbedeckung hemm en enormen Infloot up dat Klima.^[1]

Wulken-Arnt to Watergewinnung

In de chileensch Stadt Chungungo (La Higuera, Región de Coquimbo) wurr en Projekt fördert, dat dorto deent, Wulken, de sück in de Hööcht vun de Anden befinnen, aftoarnten. Dor wurrn Kunststoffnetten upstellt, an de dat Water vun de Wulken kondenseert. Dat drüppel dann an dat Nett af un floot över söben Kilometer lang Rohrleitungen nah Chungungo. Bit to 110 000 Liter könnt so jeden Dag wunnen wurrn^[2].

Literatur

World Meteorological Organization: Internationaler Wolkenatlas, 2. Uplaag, Verlag: Deutscher Wetterdienst, 1990, ISBN = 3-88148-264-4, PDF (53 MB)
Dieter Walch: So funktioniert das Wetter, München, 2000, ISBN 3-405-15945-8
Berthold Wiedersich: TaschenAtlas Wetter, Verlag Klett, 2003, ISBN 3-623-00021-3
W. Wehry, F. Ossing (Herutgever): Wolken Malerei Klima in Geschichte und Gegenwart, Deutsche Meteorologische Gesellschaft, 1997
Hans Häckel: Wolken, Verlag Eugen Ulmer GmbH & Co, 2004, ISBN 3-8001-4166-3
Gavin Pretor-Pinney: Wolkengucken, Heyne-Verlag, 2006, ISBN 3-453-60046-0
Richard Hamblyn: Welche Wolke ist das? – Wetter, Wolken und Himmelsphänomene beobachten und erkennen, Kosmos-Verlag, Stuttgart, 2009, ISBN 978-3-440-11823-8
Paul J.Crutzen: Clouds, chemistry and climate, Springer Verlag, Berlin, 1996, ISBN 3-540-60433-2
Hans R. Pruppacher, James D. Klett: Microphysics of clouds and precipitation, Verlag Kluwer, Dordrecht, 1997, ISBN 0-7923-4211-9
Richard Hamblyn: Die Erfindung der Wolken, Verlag Suhrkamp, 2003, ISBN 3-518-45527-3, Siet 308
Henrik Svensmark, Nigel Calder: Sterne steuern unser Klima, Patmos, 2008, ISBN 978-3491360129, Siet 251
Lorenz Engell, Bernhard Siegert, Joseph Vogl (Herutgevers): Archiv für Mediengeschichte, No. 5: Wolken, Verlag der Bauhaus-Univ., Weimar, 2005, ISBN 3-86068-267-9, Siet 204

Weblenken

Wulken. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

Enkeld Nahwiesen

[1] ttp://public.web.cern.ch/public/en/Research/CLOUD-en.html

[2] Bericht in DER SPIEGEL von 1992

[1]

[2]