Samuel Pepys

Samuel Pepys (* 23. Februar 1633 in London; † 26. Mai 1703) weer een engelschen Amtsmann in dat 17.Jahrhunnert, in de Tiet vun dat Barock. He is bekannt wurrn vunwegen siene Dageböker. Düsse Böker sünd een interessant Mengelmoos vun ganz intime Saken öber sien persönlich Leben un Vertellen vun dat, wat in de Weltgeschicht besunners passeert is un wat he mit egen Ogen sehn hett.

De Naam

De Naam warrt woll Pieps utspraken. Gifft aber ok een Twieg vun de Familie, de spreekt jem ehren egen Namen Peppis ut.

Leben

Pepys is 1633 as Söhn vun een Snieder un Kledermaker baren. He güng nah de St Paul's School in London un later up dat Magdalene College in Cambridge. Dornah hett he den Deenst antreden bi Admiral Edward Montagu. Sien annern Baas weer George Downing. 1655 hett he de föfftein Jahr ole Elizabeth St Michel freet. Siene Dageböker hett he in de Jahren vun 1660 (dor hett he as Anstellten bi de Marine anfungen) bit 1669 föhrt (dor dach he, datt he blind weeren schull vunwegen een Ogenkrankheit). In dür leste Jahr sturv ok siene Froo.

1672 is Pepys to'n Sekretär vun de Admiralität beropen wurrn. Düsse Arbeit hett he maakt, bit he sik in de Tiet vun de Glorious Revolution ut dat openbare Leben torüchtagen hett. Bloß an't Enn vun Karl II. sien Tiet as König weer sien Deenst för veer Jahren ünnerbraken. Dat weer 1679, as he sienen Hoot bi de Admiralität nehmen möß. Dor hefft se em beschulligt, he scholl Geheemnissen vun de Marine an de Franzosen verköfft hebben. För korte Tiet hett he dor sogar in'n Tower seten. Man dat duur nich lang, denn wurr de Anklaag introcken un Pepys keem wedder free.

He weer een vun de wichtigsten Amtslüde vun sien Tiet un een Mann, de up Kultuur bannig wat geben dö. He interesseer sik besunners för Böker, Musik, Theater un Wetenschup. 1665 is he as een Liddmaat vun de Royal Society wählt wurrn. Dat is de britsche Akademie vun de Wetenschuppen. Later is he dor Präsident vun wurrn. He hett ganz ünnerscheedliche Ämter utöövt. Liddmaat vun dat engelsche Parlament is he ok ween. He sturv in dat Jahr 1703 sunner Kinner. Sien Tietgenoten John Evelyn sä öber em: „De Lüde hefft em leef harrt, he weer fründlich, höll sik nich bange torüch un weer gelehrt in verschedene Saken“.

Dageböker

As Pepys sturben weer, sünd siene Dageböker nah dat Magdalene College kamen. De seß Delen weeren in een Geheemschrift schreben. Dat weer een Code in de Aart vun de Stenographie. To'n eersten Mal sünd se in use Schrift öberdragen wurrn, as John Smith jem in de Jahren vun 1819 bit 1822 verstahn kunn un jem ehren Sinn upsluten konn. Een korte Utgaav keem 1825 rut, de ganzen Dageböker mit jem ehr mehr as 3.800 Sieten sünd eerst 1893 rutbröcht wurrn.

Samuel Pepys hett um un bi tein Jahre lang sien dääglich Leben upschreben un dor nix bi verswegen. De Froonslüde, mit de he wat harrt hett, siene Frünnen, wo he mit togange weer: Öber allens un öber jedeenen hett he nippe upschreben, wat los weer. Siene Dageböker tüügt vun sien Ieversucht un Unsekerheit un vun de asige Aart, wie he mit siene Froo ümsprungen is. He müch Wien drinken un spelen un jachter achter jeden Rock achterher un geev dor veel up, wat vun Glück he harrt hett un wat vun Position he innehmen dö. He weer een neeschierigen Minschen un leet sik vun de Neeschier faken andrieven.

De Dageböker sünd besunners vun Belang vunwegen datt se London in de tweede Hälft vun dat 17. Jahrhunnert nippe un buntklörig beschrievt. He schrifft persönlich öber de Tiet vun de Restauration nah dat Enn vun Oliver Cromwell, as de Söhn vun den König nah England torüchkümmt un up den Thron stiggt. He vertellt vun de Pest in London 1665 un vun dat grote Füür 1666, wo de gröttste Deel vun de Stadt afbrennt is.

Utgaven

Samuel Pepys, The Diary of Samuel Pepys, ed. by Robert Latham and William Matthews, London, 1970-1983
Samuel Pepys, Die geheimen Tagebücher, hg. von Volker Kriegel und Roger Willemsen, Frankfort an'n Main, 2004, ISBN 3-8218-3742-X

Up Platt is nix vun Pepys rutkamen.