Platt (Dialekt)
Dit Woort hett noch annere Bedüden: kiek dorför ünner Platt.
Platt oder Plat is in de Ümgangsspraak de Egennaam för verscheden nedderdüütsche un middeldüütsche Dialekten.[1] De Sprekerschen un Sprekers Noord vun een Lien, de bummelig vun de Pälzerwoold – Taunus – Middelhessen – Vogelsberg – Main/Spessart – Rhön – Döringer Woold löppt, betekent den egen Dialekt meest as Platt.
So steit Platt up de enen Sied as een Kortform för „Plattdüütsch“ un find sik ook as Naam för de verscheden lokalen plattdüütschen Dialekten, so as Ollnborger Platt, Oostfreesch Platt oder Siuerlänner Platt etc. Op de annern Sied betekent Platt ook de westmiddeldüütschen Dialekte, wat man nedderfränksche, ripuaarsche, moselfränksche un rhienfränksche Mundaarden.
Överdregen vun den Ünnerscheed Hoog- un Plattdüütsch, betekent „Plattdäänsch“ de süüdjüütschen Dialekten in Sleswig in Gegensatz to dat „Hoogdäänsch“ (dat Rieksdäänsch).
Woordafkumst
[ännern | Bornkood ännern]Platt is uut dat Ooldfransche över dat Middelnedderländsche in’t Plattdüütsche kamen un so toletst ook in’t Hoogdüütsche. Dat Woord stammt vun dat rekonstrueerte vulgäärlatiensche *plattus ‘flack, even, gladd’, dat wedderrüm sachtens vun dat ooldgreeksch πλατύς platýs ‘flack, breed’ uutleent is.[2]
In dat Middelnedderländsche beteken plat eerst alleen „flack“, so as in „metten [...] platten lande van Brabant“. Hier steit platten för’t buursche Land in dat Hertogdom Brabant. Läter in dat 16. Jhd. kemen anner Konnotatschonen op, so as „platte wijn“ (Wien mit wenig Alkohool), „plat van ghestalt zijn“ (ene slichte Afkumst hebben), „plat spreken“ (apen un klaar sprechen). Ene Bibel uut Delft bruukt 1524 dat eerste Maal den uutdruck in goede platten duytsche, wat so veel as „in goden, klaren Nedderländsch/Düütsch“ heet.[3][4][5][3][6]
Eerst üm 1750 find sik Platt ook as korten Naam för de plattdüütsche Spraak.[7][8] Platt för de verscheden middeldüütschen Dialekten kümmt eerst läter op un is sachtens ene Rekatschoon up de plattdüütsche Dialektliteratuur in 19. Jhd.
De Afkumst vun platt so as in „flack“, also mit Betog op dat platte Land, find sik wal in de öllere Literatuur, geld man vanddag för wedderleggt.[9]
Weblenken
[ännern | Bornkood ännern]
Wiktionary: Platt – Bedüdensverklaren, Woortherkamen, Synonymen, Översetten- Kaarte „Platt“ in de Atlas zur deutschen Alltagssprache
Nawiesen
[ännern | Bornkood ännern]- ↑ dtv-Atlas, Werner König, Deutsche Sprache
- ↑ Marlies Philippa, Frans Debrabandere, Arend Quak, Tanneke Schoonheim en Nicoline van der Sijs (2003–2009) Etymologisch Woordenboek van het Nederlands, Amsterdam, Stichwort plat.
- ↑ a b Etymologisches Wörterbuch des Deutschen. Erarbeitet unter der Leitung von Wolfgang Pfeifer. Akademie, Berlin 1989 (und weitere Auflagen), Artikel platt.
- ↑ M. Jansen: Atlas van de Nederlandse taal. Editie Vlaanderen. Lannoo Meulenhoff, Tielt 2018, S. 29–30.
- ↑ M. Philippa, F. Debrabandere, A. Quak, T. Schoonheim en N. van der Sijs (2003-2009) Etymologisch Woordenboek van het Nederlands, Amsterdam.
- ↑ Kluge. Etymologisches Wörterbuch der deutschen Sprache. Bearbeitet von Elmar Seebold. 25., durchgesehene und erweiterte Auflage. De Gruyter, Berlin/Boston 2011, S. 710.
- ↑ Deutsches Textarchiv. Afropen an’n 17. August 2020.
- ↑ Deutsches Textarchiv. Afropen an’n 17. August 2020.
- ↑ So noch Deutsches Wörterbuch. Band XIII. Hirzel, Leipzig 1889, Spalte 1906, Artikel Plattdeutsch.