Paul VI.

Paul VI. (offizielles Portraitfoto)

Wappen vun Paul VI.

Paapst Paul VI. (börgerlich Giovanni Battista Enrico Antonio Maria Montini; * 26. September 1897 in Concesio bi Brescia; † 6. August 1978 in den päpstlichen Sömmersitt Castel Gandolfo) weer van 1963 bit 1978 nah dat Tellen vun de Kark de 262. Paapst vun de röömsch-kathoolsch Kark. Wegen sien präägend Rull för den Verloop vun dat Tweet Vatikaansch Konzil, sien Beslussfaaten un dat Ümsetten vun dat wat dor entscheeden wurrn is, gellt he för so eenig Lüüd as eegentlich „Konzilspaapst“. Wohrscheinlich hett kien enkelt anner Paapst jemals en so umfaaten karklich Gesettgeven dörsett, wenn ok de gesamte Neefaaten vun dat nahkonziliare Gesettbook (Codex Iuris Canonici) eerst 1983 publizeert wurr.

Paapst Franziskus hett Paul VI. an'n 19. Oktober 2014 selig spraaken un an'n 14. Oktober 2018 hillig spraaken. Sien Gedenkdag in de Liturgie is de 26. September.

Leven

Karklich Werdegang

Giovanni Battista Montini al Kardinal-Arzbischop vun Mailand (1956)

Giovanni Battista (Giambattista) Montini weer de Söhn vun en Zeitungsverlegger un Politikers. Sien Studien hett he in Mailand un Rom maakt un de mit den juristischen un theologischen Doktergrad afslooten.

Nah en kört Arbeit in de Pfarrseelsörg hett he in Rom de Päpstliche Diplomatenakademie besöcht. Siet 1922 hett he in dat Staatssekretariat arbeit, wo he, afsehn vun en körten Tätigkeit an de Warschauer Nuntiatur, bit 1954 warken dee. Nebenamtlich weer he van 1925 bit 1933 Generalassistent vun den kathoolschen Studentenverband vun Italien (FUCI). In disse Funktschoon harr he ok Utnannersetten mit dat faschistisch Regime in Italien. Van 1937 an weer he as Substitut en enger Mitarbeiter vun Staatssekretär Pacelli, den lateren Pius XII., den he up sien Utlandsreisen geleiten dee. Wiels Montini sück nah den Dood vun Kardinalstaatssekretär Luigi Maglione 1944 as Substitut vorwegend den binnerkarlich Upgaven widmen dee, hett sück sien Kolleeg Domenico Tardini mit de karkenpolitisch Upgaven befaat. Dorbi stunn Tardini ehrder för de Tradition, wiels Montini för völ Lüüd all „de Tokunft“ dorstellen dee.

Pius XII. harr 1952 de Naams vun sien beid Mitarbeiter Montini un Tardini an de Tipp vun de nee Kardinalslist sett un harr dat in' Januar 1953 den dormals anwesenden Kardinälen in dat Konsistorium 1953 mitdeelt („Iam erant nomina in primis a Nobis scripta.“). Nahdem se aflehnt harrn, hett Pius XII. 1952 Montini un Tardini to Pro-Staatssekretären (beid ahn Bischopsrang un ahn Kardinalswürde) maakt. Montini, de in den Naam vun den Paapst faken Reden schreven un hollen harr, hett he twee Johr later nah den Dood vun Kardinal Ildefonso Schuster völlig överraschend as Arzbischof nah Mailand schickt. De Anlaat, dat he ut Rom entfernt wurrn weer, schienen Differenzen mit Pius XII. ween to hemm. Annern meenen, dat Pacelli sien bewährten Mitarbeiter bewusst pastorale Erfohrungen mitgeven wullt hett.De Weehn to'n Bischop kreeg he an' 12. Dezember 1954 in' Petersdom dör Kardinal Eugène Tisserant; de Paapst weer dör swoor Krankheit verhinnert, de sülvst to spennen, hett sück aber an de Fier mit en Anspraak över Funk bedeeligt. Montini hett sück nu mit all Kraft mit de Grootstadtseelsörg in de noorditalieensch Metropole befaat. Sien Hööftoogenmark gull dorbi de Arbeiterwelt un den Bau vun nee Karken in Mailand, woför he sien gesamt Privatvermögen hergeev.

Nah den Dood vun Paapst Pius XII. wurr Montini as „papabile“ hannelt, ofschons he nich Kardinal weer. Den Kardinalshoot kreeg he eerst an' 15. Dezember 1958 dör Johannes XXIII. un wurr dormit as Kardinalpreester mit de Titelkark Santi Silvestro e Martino ai Monti in dat Kardinalskollegium upnommen. Wiels dat Tweet Vatikaansch Konzil, bi de he Liddmaat vun de Kommission för de buterordentlichen Upgaven weer, hull sück Montini (weetend, wat för Risiken so en Konzil bargen dee) in de Apenlichkeit – un in de Konzilaula – upfallend torüch un hett blots tweemal to de versammelt Bischööp snackt. Achter de Kulissen hett he aber düchtig Övertüügensarbeit, wat de programmatische Gestaltung vun dat Konzil angung, leist. Johannes XXIII., de Montini bannig schätzen dee, harr den Konzil afsichtlich kien eng Richt vörgeven, dormit de en Eegendynamik entwickeln kunn. Dat wedderum führ ünner de Konzilsvaders to en anfänglich Richtlosigkeit. Montini hett dat schafft, disse kritisch Phase to överwinnen. Vun eenig Kardinälen wurr Montini all dordör as Nahfolger vun den all dormals kranken Johannes XXIII. ansehn.

Wiels dat Öllerspontifikats vun den swoor kranken Pius XII. harr Montini, wegen sien Nähe to'n linkel Flögel vun de italieensch Partei Democrazia Cristiana (um Amintore Fanfani) as „sozial-liberal“ verdächtigt, starke Gegner in de röömsch Kark un hör Umgeven. So hett he de dormals as innovativ ansehn Laienorganisatschoon Opus Dei ok gegen Aktivitäten vun führen, dormals integralistisch orienteert Jesuiten, ünnerstütt.

Pontifikat un Konzil

Nah den Dood vun Johannes XXIII. an' 3. Juni 1963 is an' 19. Juni dat Kardinalskollegium to'n Konklave tosommentreden. All in den fievten Wahlgang an' 21. Juni wurr Montini to'n Paapst wählt (mit 65 vun 80 Stimmen, so Giulio Andreotti) un nehm den Paapstnaam Paul VI. an. De Krönungszeremonie funn an' 30. Juni up den Petersplatz statt. In dat Johr 1964 legg he de Tiara af un führ de blots noch in sien Wappen. Paul VI. weer de letzte Paapst, de mit en Tiara kröönt wurr.

An' 27. November 1970, den tweeten Dag vun sien letzt Utlandsreis dör Asien un Ozeanien, is Paul VI. in de philippiensch Hööftstadt Manila man blots knapp en Anslag mit en Mess dör en as Preester verkleedt, wahrschienlich dörnanner loopen kolumbiaanschen Kunstmaler entgahn. He wurr dorbi vun den lateren amerikaanschen Arzbischop Paul Marcinkus un sien Privatsekretär Pasquale Macchi rett. De Attentäter wurr in en psychiatrische Klinik inleefert.

Paul VI. harr weder de Volksdömlichkeit vun sien Vörgänger noch dat Charisma vun sien Nahfolger. Swächt dör Öller un Krankheit hett he besünners in de Laatphase vun sien Pontifikats immer mehr en Bild vun Hülpslosigkeit afgeven. In de Rückschau teknet sück aber mehr un mehr af, dat he dör sien Verzicht up traditschonelle Statussymbole (Baldachin, Pfauenwedel, Thronassistenten, Nobelgarde) as ok dör sien Ernstnehmen vun den Minschen un de sien Probleme to den modernsten Paapsten vun dat 20. Johrhunnert tellt. He hett völ Reformen verfügt, ahn dorvan groot Uphevens to maken. To dat Afschaffen vun de över 400 Johr düern Institutschoon vun den Index vun de verboden Böker reck 1965 en Nebensatz in de Anordnung to de Reform vun dat Hillig Offizium.

Paapst Paul VI. bi den Tweeten Vatikaanschen Konzil

Paul VI. führ dat vun sien Vorgänger Johannes XXIII. inberopen Tweet Vatikaansch Konzil to' Enn. Das Konzil weer nah buten hen en groot Spood för de kathoolsch Kark, dor he Sülvstkorrektur vun Annersdenken positiv upnommen wurr.

Togliek weern aber ok nee Krisen to bestahn. De Paapst hett en Reeg vun de in dit Konzil anstött Reforemen, as de Liturgiereform to'n Enn brocht. Liberale Theologen bemängeln woll, dat de Paapst en dörgriepen Demokratiseeren vun de Kark energischen Wedderstand tomöötsetten dee. Dormit folg he dat „petrinische Prinzip“ vun sien Vorgänger, begreep den Gehorsam tegenöver dat karklich Amt as Vörutsetten vun den Dialog (Enzyklika Ecclesiam Suam van 1964). Ferner hett he dat Hillige Offizium reformieert un hett dorut de Kongregatschoon för de Gloovenslehre schafft. Mit sien Enzyklika Populorum progressio (1967) un dat Apostolisch Schrieben Octogesima adveniens (1971) hett he en wichtigen Bidrag to de Wiederentwickeln vun de kathoolsch Soziallehre leist.

De Apostoolsch Schrieven Marialis cultus (1974) un Evangelii nuntiandi (1975, in’ Ansluss an de Bischopssynode) hemm aktuelle theologische Entwicklungen upnommen un weern Utdruck vun en togliek moderner un starker ut de Bibel schöppen Verständnis vun de Marienverehrung un de Upgaav vun de karklich Verkündigung un Mission.

Umstreeden is in de Apenlichkeit bit hüüd de Enzyklika Humanae vitae, in de Paul VI. woll de Eegenverantwoorten vun de Öllern billigen dee, dat Veroordeelen vun künstlich Methoden vun de Empfängnisverhööden aber uprecht hull. De Enzyklika kreeg dordör en en besünner apenlich Upmarksokeit, as de Marktinführen vun de Antibabypill wenig Johren torüchleeg. Dorüm kreeg de Paapst vun de Gegner vun de Enzyklika den spöttischen Binaam „Pillen-Paul“.

In disse Form nee weern de Pilgerreisen vun Paul VI. As he an’ 4. Dezember 1963, to’n Sluss vun de tweet Sitzungsperiood vun dat Tweete Vatikanum, de dorup nich vörbereite Kanzilvaders akünnigen dee, dat he van’ 4. bit 6. Januar 1964 en Ries in’t Hillige Land ünnernehmen wull, weer dat as en Dönnerslag. Denn siet 150 Johr (un um 1814 toletzt Pius VII. blots ünner den Dwang vun Napoleon) harr kien Paapst mehr italieensch Grund verlaaten. Un dat sull de eerste Pilgerfohrt ween, de je en Paapst in dat Hillige Land ünnernehm; noch dorto in en Tiet, as dit Territorium politisch hööchst umstreeden un gefährlich weer. Todem seeg dat ut, as wenn dat Protokoll vör de nich to lösen Upgaav stunn, de Vörbereiten in man blots veer Week dörtoführen. De Reis, de to de hillig Stäen in Israel un Jordanien führen dee, funn weltwiet Beachtung. In Jerusalem is he mit Patriarch Athinagoras vun Konstantinopel tosommendrapen, wat 1965 to dat Upheven vun de gegensiedig Exkommunikatschonen tüschen de Patriarchaten vun Konstantinopel un Rom führen dee. Mit disse Reis harr de kathoolsch Kark doröver herut faktisch den Staat Israel akzepteert.

Dat weer de Uptakt för völ Utlandsreisen vun Paul VI. un sien Nahfolger. Paul VI. hett noch 1964 Indien, 1967 Fátima un Istanbul, 1968 Kolumbien, 1970 ünner anner de Philippinen un Australien un all an’ 4. Oktober 1965 die UNO in New York besöcht. De Freedensappell vun den Paapst för de UNO hörrt to de an’ meesten beacht politisch Reden vun dat 20. Johrhunnert.

In dat Pontifikat vun Paul VI. fall ok en vörsichtig diplomatisch Öffnung den kommunistischen Staaten tegenöver. All an’ Rand vun de UNO-Vullversammlung harr dat en eerst informell Ünnerreden mit den sowjeetschen Butenminister Andrei Andrejewitsch Gromyko geven. In dat folgen Johr hett Gromyko offiziell um en Tosommenkunft mit den Paapst nahsöcht, to de dat an’ 27. April 1966 in’ Vatikan keem. Neben Gesprächen över de weltpolitische Gesamtlaag hett Paul VI. bi dit Drapen vör allen Religionsfreeheit in de Staaten vun den Ostblock forderts. In de folgen Johren hemm sück de Diplomaten vun den Hilligen Stohl und de Sowjetunion och fakener in Moskau as ok in’ Vatikan drapen. Dormit hett sück Paul VI. vun de strikt antikommunistisch Hollen siet Pius XII. afwendt, wornah Kuntakte mit de Sowjetunion un anner kommunistisch Staaten wietgahnd aflehnt wurrn. Teel vun den Paapst weer dat, dör de vörsichtig Annäherung den swooren Stand vun de kathoolsch Kark in’ Ostblock lichter to maken.

Paul VI. (1977)

An’ 1. Januar 1968 führ Paul VI. för dissen Dag för de Weltkark den Weltfreedensdag in.

An' 10. Juni 1969 weer Paul VI. in Genf. He hett dorbi Reeden hollen vör de internatschonale Arbeitsorganisatschoon ILO to'n Anlaat vun hör 50-johrig Bestahn un vör den Ökumeenschen Raat vun de Karken (Notre nom est Pierre.). Van' 31. Juli bit to'n 2. August 1969 hett Paul VI. Uganda besöcht; dat weer de eerste Afrikabesöök vun en Paapst.

De Reformen vun Paul VI., insbesünnere de Liturgiereform in' Ansluss an dat Tweete Vatikaansch Konzil, hemm to en Afspalten vun de traditschonalistischen Bewegung um den Arzbischop Marcel Lefebvre mit rund 120.000 Anhänger führt, wat bit hüüd andüern deiht, as ok to dat Billen vun verscheeden sedisvakantistisch Krinken (mit je eenig Dutzend oder eenig hunnert Anhänger). In' Ganzen kunn eerstmals nah en Konzil vun de Neetiet de Eenheit vun de Kark Kirche (mit hüüd ca. 1,2 Mrd. Katholiken) wohrt wurrn.

Nah Paul VI. is de Utteknung Internatschonaler Pries Paul VI. nömmt. Dat Istituto Paolo VI in Concesio bi Brescia erforscht dat Pontifikat vun dissen Paapst. Tosommen mit de École francaise de Rome hett dat Institut 1984 en umfaaten Wark över Paul VI et la modernité dans l’Église herutgeven.

De letzten Maanden un Dood

Grafflege vun Paapst Paul VI. in den vatikaansch Grotten vun de Petersbasilika

An' 16. März 1978 wurr de christdemokraatsch Politiker Aldo Moro vun den Roten Brigaden entführt. Moro un de Paapst weern siet hör Studientiet befrüend. Paul VI. hett sück persönlich för dat Freelaaten vun Moro insett, indem he sück mit en sülvst vun Hand schreven Breef an de Entführer wendt hett. Trotz disse Bemühungen wurr Moro vun sien Entführer ümbrocht; Paapst Paul VI. sülvst hull later de Messe in' Rahmen vun dat Staatsbegräbnis för Moro.

An' 14. Juli 1978 is Paul VI. to de pääpstlichen Sömmerresidenz Castel Gandolfo upbraken. Ofschons he gesundheitlich anslahn weer, hett he sück dor mit den neen italieenschen Staatspräsidenten Sandro Pertini drapen. An' glieker Dag harr de Paapst Probleme Luft to kriegen un muss Suerstoff toführt kriegen. An' folgen Dag (Sönndag) weer de Paapst erschöpft, wull aber liekers den Angelus beden. He weer dorto aber nich in de Laag un bleev stattdessen in't Bett. Vun dor hett he an de Messe an' Abend deelnommen. Nah de Kommunion hett he denn en swoor Hartinfarkt kreegen, an de Folgen he denn an' 6. August 1978 gegen 21:40 storven is. Paul VI. wurr in de vatikaansch Grotten bestatt, as dat sien Wunsch weer in en Eerdgraff.

Enzykliken

De fiev groot Enzykliken staht allesamt thematisch in' Tosammenhang mit den II. Vatikaanschen Konzil un verdüütlichen aktuell Aspekte vun de Glovens- un Sittenlehre mit gröttere Utführlichkeit as dat in den Konzilsdokumenten mögelk weer. In de Folgetiet hett de Paapst wiedere Apostolische Schrieven, insbesünnere Octogesima Adveniens to de kathoolsch Soziallehre (1971) as ok Gaudete in Domino un Evangelii Nuntiandi in dat Hillige Johr 1975 herutgeven.

• Ecclesiam Suam (6. August 1964): Över den Weg vun de Kark in de hüdige Tiet
• Mense Maio (29. April 1965): Breef över de Marienverehrung in' Maand Mai
• Mysterium Fidei (3. September 1965): Över de Eucharistie as Midden vun de Kark
• Christi Matri (15. September 1966): Breef över de Marienverehrung to Förderung vun den Freeden
• Populorum Progressio (26. März 1967): Över den gerechten Fortschritt vun de Völker
• Sacerdotalis Caelibatus (24. Juni 1967): Över de Ehelosigkeit vun de Preester
• Humanae Vitae (25. Juli 1968): Över de Wiedergaav vun dat minschlich Leeven.

Kunstupdrääg

Papst Paul VI. wies en besünner Apenheit för de tietgenössische Kultur, vör allen för de Billen Kunst. Mit de vun hüm sammelt Warken vun modern religiöös Kunst hett Paul VI. en eegen Afdeelen in de Vatikaansch Museen inricht, de he 1973 as Sammlung Moderner Religiöser Kunst apen maakt. Die Museumsafdeelen umfaat etwa 800 Warken vun etwa 250 internatschonalen Künstlern. Wiedere Warken keemen 1977 as Schenkungen vun tietgenössisch Künstlers to'n Anlaat vun den 80. Gebortsdag vun Paul VI. an' 26. September 1977 in de Sammlung.

Wiels un nah dat Tweete Vatikaansch Konzil hett Paapst Paul VI. mehrere Künstler un Architekten mit Arbeit beupdragt. 1964–1977 entstunnen somit nee Warken in' Vatikan. „Zu diesen […] zählen vier päpstliche Grabdenkmäler und vier Bronzeportale für die Petersbasilika, der päpstliche Kreuzstab, die Vatikanische Audienzhalle mit Synodensaal und die päpstliche Privatkapelle im Apostolischen Palast.“ De bronzen Ferula van 1963 hett Lello Scorzelli schafft.

1964–1971 leet Paul VI. de groot Vatikaansch Audienzhall dör Pier Luigi Nervi (1891–1979) errichten. De vatikaansch Audienzhalle wurrd för Begäng nah hör Funktschoon („Aula delle Udienze Pontificie“), hör Architekten („Sala Nervi“) bzw. hüüt offiziell nah hör Bauherrn („Aula Paolo VI“) nömmt.

Sonstiges

Papst Paul VI. hett mit Albino Luciani (Ernennung: 1973), Karol Wojtyla (Ernennung: 1967) un Joseph Ratzinger (Ernennung: 1977) de dree Bischööp to Kardinälen haben, de later sien Nahfolger wurrn sullen. Paul VI. sülvst (as jeweils sien sämtlichen söss Vörgänger in dat 20. Johrhunnert) weer vun sien unmiddelbor Vörgänger to'n Kardinal nömmt wurrn.

An' 30. Juni 1968 hett Paul VI. dat Credo des Goddesvolkes formuleert.

Verehrung

De Paapstforschung oordeelt över Paul VI., dat he to Leevtieiden vun völ verkannt un anfeindt wurrn is, ofschons he sück dat nich licht maakt harrt hett. In' Rückblick wurrd nu faken anerkennt, dat Montini völ vun sien Vörgänger an Reformiefer överdrapen hett. He hett dormit den Weg för sien Nahfolger bahnt, hull aber an de traditschonell Stellung vun dat Paapstdom fast. De mit den Paapst befrüend franzöösch Philosoph Jean Guitton keem all frö to de Inschätzen, dat de Leistung vun dat Pontifikat vun de Nahwelt noch opdeckt wurrn dee.

De Fortführen un den Afsluss vun dat Tweete Vatikaansche Konzil (1962–1965) hett Paul VI. all dree Daag vör Amtsinführen un Krönung (30. Juni 1963) as de zentrale Upgaav vun sien Pontifikat betekent. As dat-Konzil-interpreteeren „Gesettgever“ weer Paul VI. de „eigentliche Konzilspapst“, „nicht nur, weil er sämtliche Beschlüsse des Zweiten Vatikanum in Kraft setzte, sondern auch, weil seine gesamte Amtszeit von der ungeheuren Aufgabe geprägt war, das Konzil ins Leben der Kirche zu überführen. Entsprechend groß ist die Bedeutung des Montini-Pontifikates für alle Fragen der Rezeption und Hermeneutik des Zweiten Vatikanischen Konzils“.

Johannes Paul II. hett an' 11. Mai 1993 dat Seligsprekensverfohren för Pauls VI.in Gang sett In' Dezember 2012 stell Paapst Benedikt XVI. den heroischen Tugendgrad fast un hett Paul VI. to'n ehrwürdigen Deener vun Gott erhaben.. In' Dezember 2013 hett de Hillige Stohl de Anerkennung vun en medizinisch nich verklorboren Heelung up Förspraak vun Paul VI. bestätigt. Midden Februar 2014 hett de Heiligsprekenskommission de Heeelen vun en noch nich boren Kind as Wunner anerkennt.

Ehrungen

• 1953: Grootkrüüz vun den Verdeenstorden vun de Bundsrepubliek Düütschland

Literatur

• Jörg Ernesti: Paul VI.: Der vergessene Papst, Freiburg im Breisgau: Verlag Herder 2012, ISBN 978-3-451-30703-4
• Ralf van Bühren: Kunst und Kirche im 20. Jahrhundert. Die Rezeption des Zweiten Vatikanischen Konzils (Konziliengeschichte, Reihe B: Untersuchungen), Paderborn: Verlag Ferdinand Schöningh 2008, ISBN 978-3-506-76388-4
• Michael Bredeck: Das Zweite Vatikanum als Konzil des Aggiornamento. Zur hermeneutischen Grundlegung einer theologischen Konzilsinterpretation (Paderborner theologische Studien, 48), Paderborn 2007
• Jean Mathieu-Rosay: Die Päpste im 20. Jahrhundert. Primus-Verlag, Darmstadt 2005, ISBN 3-89678-531-1
• Peter Hebblethwaite: Paul VI. The First Modern Pope, New York: Paulist Press 1993, ISBN 0-8091-0461-X
• Luitpold A. Dorn: Paul VI. Der einsame Reformer, Graz: Verlag Styria 1989, ISBN 3-222-11808-6
• Aimé-Georges Martimort: Le rôle de Paul VI dans la réforme liturgique, in: Le rôle de G. B. Montini – Paul VI dans la réforme liturgique. Journée d’études, Louvain-la-Neuve, 17 octobre 1984 (Pubblicazioni dell’Istituto Paolo VI 5), Brescia 1987, S. 59–73
• Philippe Levillain (Hg.): Paul VI et la modernité dans l’église (Collection de l’École francaise de Rome, Bd. 72), Rom 1984
• Iosif R. Grigulevic: Die Päpste des XX. Jahrhunderts, Leipzig: Urania-Verlag 1984
• Wilhelm Sandfuchs: Paul VI. Papst des Dialogs und des Friedens, Würzburg: Echter-Verlag 1978, ISBN 3-429-00588-4
• Gustl Kernmayr: Papst Paul VI. Das Abenteuer seiner Jugend, München / Wien: Franz Schneider 1971
• Jean Guitton: Dialog mit Paul VI., Frankfurt/Main: Fischer 1969
• Georg Huber: Paul VI., Paderborn: Bonifacius-Druckerei 1964
• Corrado Pallenberg: Paul VI. Schlüsselgestalt eines neuen Papsttums, München: List Verlag 1965
• Andrea Lazzarini: Papst Paul VI. Sein Leben und seine Gestalt, Freiburg/Basel/Wien: Herder 1964
• Franz Burda (Hrsg.): Papst Paul VI. im Heiligen Land, Offenburg: Burda-Verlag 1964
• Wilhelm Sandfuchs (Hrsg.): Papst Paul VI. In nomine Domini (Arena-Bildtaschenbuch; Bd. 7), Würzborg: Arena Verlag 1963
• Josef A. Slominski / Scampi Leone: Paul VI. Aus der Schule dreier Päpste, Recklinghausen: Paulus Verlag 1963

Weblenken

Paul VI.. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

• DNB-Katalog
• De wichtigsten vun Paapst Paul VI. verfaaten Schriften, Breef un Anspraaken (deelwies up Düütsch)
• Gesamtwark

Enkeld Nahwiesen

Vörgänger	Amt	Nafolger
Johannes XXIII.	Paapst 1963 - 1978	Johannes Paul I.