Nysassiske Skryvwyse

Vun Wikipedia

De Nysassiske Skryvwyse is en Skriivwise vöär dat heile neddersassiske Språkrebeid: vöär de nedderlandske un de düütske Kante vun de Grense. Uutwarkt het disse Skriivwise de Warkgruppe AS 2.0. Dei had as Plaan de Algemeyne Schryvwyse vun Reinhard Franz Hahn[1] uuttowiden vöär nich-noordneddersassiske Dialekten. Sei skal de skrivtelike Kommunikatioon twüsken de Regionen un öäver de Grense weg minder lastig maken. Sodennig is sei en Warktüüg üm grensöäverstryden Kontakt to ünderstütten. Vun de Nysassiske Skryvwyse givt dat up de eine Side en öäverregionale Maksimaalversioon, wo ein al ludelike Verskealen uut de talriken Dialekten mid dårstellen kan. Up de ander Side givt dat en Reige regionale Minimaalversionen, woneam versküllene Grafemen to ein Grafeem tohoupvaat wardt, so de respektive Dialekt dår neinen ludeliken Verskeal meir het.

De Nysassiske Skryvwyse het drei Höivdprincipien

  • Etymologi
  • Liikvörmighaid
  • oapen un sloaten Sülven

un en Reige verdere Eigenskappen, dei nedden upvöörd wardt.

Principe 1: Etymologi[ännern | Bornkood ännern]

In de Maksimaalversioon wardt de Skriivwise vun en Woord döär siin Woordafkumst vastlegd. In de regionalen Minimaalversionen kan ein vun de etymologiske Skriivwise afwiken, so as Bispil in en Dialekt, woneam historisk distinkte Fonemen to ein Foneem versmölt sint.

E-Apokope[ännern | Bornkood ännern]

Dat in de noorden[2] un bütersten westen[3] Dialekten apokopeerde e wardt in de Skrivt holden. Dat vermindert de optisken Verskealen twüsken de noorden, westen un süden Dialekten un ein kan up simple un systematiske Wise dat Uutbliven vun Uutluudverharden un liiktidige Uutrekken vun de Vokalen in de noorden Dialekten markeren: wyse = [vi::z], breyve = [brɛ:ɪ̯v].

Principe 2: Liikvörmighaid[ännern | Bornkood ännern]

Dat Principe vun de Liikvörmighaid bedüüdt, dat en Woord so wiid as möägelik dialektintern un interdialektaal konstant up de like Wise skreaven wardt.

Stimlouswarden vun Obstruenten[ännern | Bornkood ännern]

An't Ende vun en Sülve wardt Obstruenten regelhaftig stimlous, sodennig bruukt ein dat in de Skrivt nich wisen. Dat heit, ein skrivt tyd - tyden (un nich Tiet - Tieden as nå SASS) un skryven - skrivt (un nich as up nedderlandsk schrijven - schrijft).

Assimilationen[ännern | Bornkood ännern]

Regelhaftige Assimilationen wardt nich in de Skrivt wiist. Sodennig skrivt ein bild - bilder, hand - handen/hände, ölven, seggen etc.

Uutnåme[ännern | Bornkood ännern]

En Uutnåme vun dit Principe sint Grundwöörde, dei up s, sj or en anderen Sibilant endt. Hiir vervalt dat s vun dat Suffiks -st: nervöösup't nervööst, duusjendu duusjt.

Principe 3: oapen un sloaten Sülven[ännern | Bornkood ännern]

Vokaallängde[ännern | Bornkood ännern]

En langen Monoftong wardt in en oapen Sülve mid en enkel Teiken skreaven, in en sloaten Sülve dubbeld. Sodennig skrivt ein maken - maakt, good - gode.

Uutnåme[ännern | Bornkood ännern]

En Uutnåme vun dit Principe sint de Bookstaven e, y un å:

  • en lang e kan ouk in betoonde oapene Sülve dubbeld skreaven warden. Dat geldt vöär al bi einsülvige Wöörde. Eksempelwise kan ein as Alternative to noorden sey (DE See, NL zee) in de süden Dialekten see skriven.
  • y stait altiids vöär en Langvokaal, so dait dat Verdubbelen in sloaten Sülve nich nöidig. Ein skrivt sodennig hyr un myn un nich hyyr or myyn.
  • ouk dat å stait altiids vöär en Langvokaal un so dait ouk hiir en Verdubbeln in sloaten Sülve nich nöidig. Ein skrivt stån un gån un nich ståån or gåån.

Konsonanten an't Sülvenende[ännern | Bornkood ännern]

Vöär dit Principe neamt wi boavento Afstand vun de düütske Maneer Konsonantenteikens an't Sülvenende dubbeld to skriven. Dat heit, ein skrivt kan, nat un wil un nich kann, natt un will as nå SASS.

Verdere Eigenskappen[ännern | Bornkood ännern]

Passelikmaken vun Leinwöörde un Vrömdwöörde[ännern | Bornkood ännern]

Leinwöörde, dei ein nich meir as vrömd ruutkent, wardt skreaven as nå de Uutspråke. Bi Vrömdwöörde blivt ein neiger bi de Skriivwise vun de Geaverspråke, so disse mid latiinske Bookstaven skreaven wardt. Likers past wi ouk de Vrömdwöörde up de neddersassiske Språke to, wat de achternåkoamen Aspekten angait:

  • Principe vun de oapen un sloaten Sülven: Langvokalen in sloaten Sülve skrivt ein ouk in Vrömdwöörde mid twei Bookstaven, as Bispil kanaal, systeem un kultuur.
  • c wardt k bi de Uutspråke /k/ un blivt c bi de Uutspråke /ts~s/, eksempelwise konferens(y) un kakao, man citrone un centrum.
  • cc wardt ks bi de Uutspråke /ks/ (aksent, aksepteren) un kk bi de Uutspråke /k/ (akkumuleren, akkoord).
  • qu wardt bi de Uutspråke /kv/ döär kw replaceerd, as Bispil kwaliteyt un frekwens(y).
  • bi de Uutspråke /k/ wardt qu algemein k, as in karantene, kwotum or kwotient. Bi Eigennames un Liikhaftigs kan de Skriivwise mid qu bewaard bliven, as Bispil Quebec.
  • th un ph wardt uplöist nå t un f, sodennig skrivt ein teory, tema, telefoon un foto.
  • x wardt ks, as in eksempel un kontekst.

Groutskriven vun Substantiven[ännern | Bornkood ännern]

Groutskreaven wardt allein de Satsanvang un Names vun Personen un Landen. Andere Substantiven wardt nich groutskreaven un ouk Adjektiven nich - ouk to Landen tohöiren Adjektiven nich.

Interpunktioon[ännern | Bornkood ännern]

  • De Bruuk vun Kommas richt sik nå de Syntaks. En Komma wardt set twüsken Deilsätse, eksempelwise [Höivdsats, Höivdsats] or [Höivdsats, Bisats]. Is en Deilsats bannig kört (~twei Wöörde), kan ein dat Komma weglåten. Uutnåme: Bi de Konjunktionen un/en un or/oder/of wardt nein Komma set.
  • Citeerteikens ståt vöären un achteren boaven. Möägelik sint: "...", “...” un ”...”.

Konkreten Grafeembruuk[ännern | Bornkood ännern]

Bi de Konsonanten sint de Verskealen up dat Foneemlevel twüsken de Dialekten blouts minimaal.[4] Hiir kan ein sodennig de öäverregionale Skriivwise sünder gröttere Problemen vöär al Dialekten öäverneamen. Bi de Vokalen maakt dialektspecifiske Sündervälle dat dialektöävergripen Tohoupvaten in de Skrivt vigeliinsker. Dårvöär sünt en paar lüttere Anpassens vöär enkele Dialekten or Dialektgruppen nöidig.

Konsonanten[ännern | Bornkood ännern]

Plosiven[ännern | Bornkood ännern]

Grafeem Gait torügge
up oldsassisk
Eksempels: Oldsassisk Öäverregionale
Nysassiske Skryvwyse
SASS
(DE-noordsassisk)
Grünnegsk
(NL-noordsassisk)
Mönsterlandsk
(DE-westföälsk)
Standaard Schriefwieze
(twentsk, NL-westföälsk)
Nedderl.
Kognaten
Düütske
Kognaten
p p panna
opan
ūp, upp
panne
oapen
up
Pann
apen
up, op
paan, pane
open
op
Pan
uopen
up
panne
oopn
op
pan
open
op
Pfanne
offen
auf
b b beki
berg
beake, bekke
berg, barg
Beek
Barg

baarg
Biëk
Biärg
bekke
bearg
beek
berg
Bach
Berg
t t tīd
tan
fat
tyd
ten
vat
Tiet
laten
Fatt
tied
loaten
vat
Tied
laoten
Fat
tied
loatn
vat
tijd
laten
vat
Zeit
lassen
Fass
d d + th thiustri
dar
d
düüster
moder
d
düüster
Moder
Raat
duuster
mouder
road
düüster
Moder
Raod
duuster
moder
road
duister
moeder
raad
düster
Mutter
Rat
k k kind
brekan

ik
kind
breaken, brekken
Westföälsk ouk: braeken
ik
Kind
breken

ik
kind
breken

ik
Kind
briäken

ik
keend
brekn

ik
kind
breken

ik
Kind
brechen

ich
g g grōni
seggian
slag
gröön
seggen
slag
gröön
seggen
Slag
greun, gruin
zeggen
slag
gröön
ggen
Slag
greun
zegn
slag
groen
zeggen
slag
grün
sagen
Schlag

Frikativen[ännern | Bornkood ännern]

Grafeem Gait torügge
up oldsassisk
Eksempels: Oldsassisk Öäverregionale
Nysassiske Skryvwyse
SASS
(DE-noordsassisk)
Grünnegsk
(NL-noordsassisk)
Mönsterlandsk
(DE-westföälsk)
Standaard Schriefwieze
(twentsk, NL-westföälsk)
Nedderl.
Kognaten
Düütske
Kognaten
w w + hw hwanēr
wind
werold
woneyr, woneer
wind
werld, wearld
wonehr
Wind
Welt
wanneer
wind
wereld
wän
Wind
Wiält
wonneer
weend
weerld
wanneer
wind
wereld
wann
Wind
Welt
wr wr wrāka
wrīvan
wråke
wryven
Wraak
wrieven
vroak
vrieven

wroake
wrievn
wraak
wrijven
Rache
reiben
v f + v findan
fugal

biovan
liof
vinden
voagel, vuggel
westföälsk ouk: vuagel
boaven
leyv, leev
finnen
Vagel

baven
leef
vinden
vogel

boven
laif
finnen
Vuëgel

buowen
laiw
veendn
voggel, vogel

boavn
leef
vinden
vogel

boven
lief
finden
Vogel

oben
lieb
s s + hs sand
storm
sian
s
fohs
sand
storm
wysen
muus
vos
Sand
Storm
wiesen
Muus
Voss
zaand
störm
wiezen
moes
vos
Sand
Stuorm
wisen
Muus
Fos
zaand
stoarm
wiezn
moes
vos
zand
storm
wijzen
muis
vos
Sand
Sturm
weisen
Maus
Fuchs
sk sk skip
wiskian
flēsk
skip
wisken
vleysk, vleesk
Schipp
wischen
Fleesch
schip
wissen
vlees/vlaisk
Schip
wisken
Fleesk
schip
wisken
vleis
schip
wissen
vlees
Schiff
wischen
Fleisch
sj (/ʃ~s/ in Lein- un Vrömdwöörde) sjokolade
duusj(e)
Schokolaad
Duusch
sukkeloaden
does
Schokelaor

sokkelaa
does
chocolade
douche
Schokolade
Dusche
j j jukkian
jār
jöäken, jokken, jökken
jår
jöken
Johr
jeuken
joar
jocken
Jaor
jökn
joar
jeuken
jaar
jucken
Jahr
h h hebbian
hūd
hebben
huud, hüüd
hebben
Huut
hebben
hoed, huud
häbben
Huut
hebn
hoed
hebben
huid
haben
Haut

Sonoranten[ännern | Bornkood ännern]

Grafeem Gait torügge
up oldsassisk
Eksempels: Oldsassisk Öäverregionale
Nysassiske Skryvwyse
SASS
(DE-noordsassisk)
Grünnegsk
(NL-noordsassisk)
Mönsterlandsk
(DE-westföälsk)
Standaard Schriefwieze
(twentsk, NL-westföälsk)
Nedderl.
Kognaten
Düütske
Kognaten
m m miluk
kuman

arm
melk
koamen, kummen
westföälsk ouk: kuamen
arm
Melk
kamen

Arm
melk
komen, kommen

aarm
Miälk, Melk
kuëmen

Arm
melk
komn

aarm
melk
komen

arm
Milch
kommen

Arm
n n + hn hnut

naht
winnan
hlōpan
nut, noat, nöät(e)
westföälsk ouk: nuat
nacht
winnen
loupen
Nutt, Nööt

Nacht
winnen
lopen
neut

nacht
winnen
lopen
Nuët

Nacht
winnen
laupen
not, noot

nacht
winn
loopn
noot

nacht
winnen
lopen
Nuss

Nacht
gewinnen
laufen
l l + hl hlōpan
līthan
fallan
kald
wal
loupen
lyden
vallen
kold
wal
lopen
lieden
fallen
koolt
Wall
lopen
lieden
valen
ld
waal, wale
laupen
liden
fallen
kolt
Wol
loopn
liedn
valn
koald
wal
lopen
lijden
vallen
koud
wal
laufen
leiden
fallen
kalt
Wall
r r + hr hrōpan
rīki
rian
ovar
ropen
ryk
leyren, leren, lyren
öäver, oaver
ropen
riek
lehren, lihren
över
roupen
riek
leren
over
ropen
riek
läern
üöwer
roopn
riek
leern, learn
oaver
roepen
rijk
leren
over
rufen
reich
lehren
über

Vokalen[ännern | Bornkood ännern]

Olde Langvokalen[ännern | Bornkood ännern]

Grafeem Gait torügge
up oldsassisk
or middelsassisk
Proto-Germaansk Oldsassisk Öäverregionale
Nysassiske Skryvwyse
SASS
(DE-noordsassisk)
Grünnegsk
(NL-noordsassisk)
Mönsterlandsk
(DE-westföälsk)
Standaard Schriefwieze
(twentsk, NL-westföälsk)
Nedderl.
Kognaten
Düütske
Kognaten
å ā ēƀanđaz
đēđiz
āvand
dād
åvend
dåd
Avend
Daat
oavend
doad
Aomd

oavnd
doad
avond
daad
Abend
Tat
ey, e / ee ē1 skērjan~skē

lēʒaz
skāra
kāsi

skeyre, skere
keyse, kese
leyg, leeg
Scheer
Kees
leeg
scheer, schere
kees, keze
leeg
(Schäer)
kaise
laig
scheer
kees
leeg
schaar
kaas
laag
Schere
Käse

ey, e / ee ē2a saip(j)ōn
raipan~raipaz
seype, sepe
reyp, reep
Seep
Reep
zaip(e)

Sepe
Reep
zeep, zepe
reep
zeep
reep
Seife
Reif
ey, e / ee, y ē2b stainaz
ƀainan
stēn
bēn
steyn, steen
beyn, been
Steen
Been
stain
bain
Stene
Been
steen
been
steen
been
Stein
Bein
ay, ey ē3
laiđjanan
ʒailaz

lēdian
gēl
bayde, beyde
layden, leyden
gayl, geyl
beide
leiden
geil
baaide
laaiden
gaail
baide
laien
gail
beide
leidn
geil
beide
leiden
geil
beide
leiten
geil
ey, e / ee, y ē4 leuƀaz
fleuganan
ʒeutanan
liof
fliogan
giotan
leyv, leev
vleygen, vlegen
geyten, geten
leef
flegen
geten
laif
vlaigen
gaiten
laiw
flaigen
gaiten
leef
vleegn
geetn
lief
vliegen
gieten
lieb
fliegen
gießen
y ī ʒlīđanan
swīnan
glīdan
swīn
glyden
swyn
glieden
Swien
glieden
zwien
gliden
Swien
gliedn
zwien
glijden
zwijn
gleiten
Schwein
o / oo ō1 fōtz, fōtuz
xrōpanan
fōt
hrōpan
voot
ropen
Foot
ropen
vout
roupen
Foot
ropen
voot
roopn
voet
roepen
Fuß
rufen
ö / öö Ümluud vun ō1 sōkjanan
fōljanan
sōkian
fōlian
söken
völen
söken
föhlen
zuiken, zuken
vuilen, vulen
söken
fölen
zeukn
veuln
zoeken
voelen
suchen
fühlen
ou ō2 ʒrautaz
kaupjanan
grōt
kōpian
grout
koupen, köypen
groot
kopen, köpen
groot
kopen
graut
kaupen
groot
koopn
groot
kopen
groß
kaufen
öy Ümluud vun ō2 nauđiʒaz

nöydig
löyper
nödig
Löper
neudeg

naidig
Laiper
neudig
leuper
nodig
loper
nötig
Läufer
u / uu ū mūsz
skūƀōjanan
mūs
skūvan
muus
skuven(, sküven)
Muus
schuven
moes
schoeven(, schuven)
Muus
schuwen
moes
schoevn
muis
schuiven
Maus
schieben
ü / üü Ümluud vun ū + iu xlūđjanan

hlūdian
thiustri
lüden
düüster
lüden
düüster
luden
duuster
lüden
düüster
luden
düüster
luiden
duister
läuten
düster
Verdeilen vun de ē-Luud-Grafemen[ännern | Bornkood ännern]
Noordsassisk[ännern | Bornkood ännern]

In de oosten Dialekten vun't Noordsassiske (vöär al Meakelnborg un de oosten vun Holstein) givt dat bi de ē-Luden en dreidubbelde Oppositioon: ē1 un ē2a sint /e:/, ē2b un ē4 sint /ɛɪ̯/ un ē3 is /aɪ̯/. Sodennig skrivt ein:
ē1: skere, kese, leeg
ē2a: sepe, reep
ē2b: steyn, beyn
ē3: bayde, layden, gayl
ē4: leyv, vleygen, geyten

In de westen Dialekten up de düütske Kante (m.a. Noordneddersassen, Westholstein un Sleiswiik) sint ē1 un ē2a mid ē2b un ē4 identisk un wardt wiidgåns diftongisk artikuleerd. In disse Dialekten skrivt ein sodennig:
ē1: skeyre, keyse, leyg
ē2a: seype, reyp
ē2b: steyn, beyn
ē3: bayde, layden, gayl
ē4: leyv, vleygen, geyten

Grünnegsk un noorddrentsk up'e andere Side hebt dat ē1 distinkt holden. Hiir bruukt ein disse Verdeilen:
ē1: skere, kese, leeg
ē2a: seype, reyp
ē2b: steyn, beyn
ē3: bayde, layden, gayl
ē4: leyv, vleygen, geyten

Westföälsk[ännern | Bornkood ännern]

Ouk in Oostwestfalen sint al ē-Luden diftongisk, man hiir wiist sik de Realiseren as /aɪ̯/ bi ē1 un ē2a. Dårvöär is de Skriivwise vöär disse Dialektgruppe:
ē1: skayre (vöär /r/ as /e:/), kayse, layg
ē2a: saype, rayp
ē2b: steyn, beyn
ē3: beyde, leyden, geyl
ē4: leyv, vleygen, geyten

In't Mönsterland ståt sik up'e eine Kante ē1, ē3 un ē4 as /aɪ̯/ un up'e andere Kante ē2 as /e:/ teigenöäver. Dår skrivt ein:
ē1: skayre (vöär /r/ as /e:/), kayse, layg
ē2a: sepe, reep
ē2b: steen/stene, been
ē3: bayde, layden, gayl
ē4: layv, vlaygen, gayten

Midden- un Süüddrentsk jüst so as Stellingwarvsk ünderskeidt twüsken drei Fonemen. Hiir wardt düsse Foneem-Grafeem-Korrespondensen bruukt: ē1 un ē2a = /e:/ = <ee>, ē2b un ē4 = /i:/ = <y>, ē3 = /ɛɪ̯/ = <ey>:
ē1: skere, kese, leeg
ē2a: sepe, reep
ē2b: styn, byn
ē3: beyde, leyden, geyl
ē4: lyv, vlygen, gyten

De twentsken un de westmönsterlandsken Dialekten hebt en Oppositioon twüsken diftongisk ē3 un monoftongisk ē1, ē2 un ē4. Hiir wardt de Fonemen weddergeaven as:
ē1: skere, kese, leeg
ē2a: sepe, reep
ē2b: steen, been
ē3: beyde, leyden, geyl
ē4: leev, vlegen, geten

Oostföälsk[ännern | Bornkood ännern]

In't oostföälske Dialektrebeyd hebt ē1 un ē2a monoftongisken Karakter, bides ē2b, ē3 un ē4 en Diftong sint. Hiir büdt sik de achternåkoamen skriivwise an:
ē1: skere, kese, leeg
ē2a: sepe, reep
ē2b: stayn, bayn
ē3: bayde, layden, gayl
ē4: layv, vlaygen, gayten

Olde Körtvokalen in oapen Sülve[ännern | Bornkood ännern]

Grafeem Gait torügge
up oldsassisk
Proto-Germaansk Oldsassisk Öäverregionale
Nysassiske Skryvwyse
SASS
(DE-noordsassisk)
Grünnegsk
(NL-noordsassisk)
Mönsterlandsk
(DE-westföälsk)
Standaard Schriefwieze
(twentsk, NL-westföälsk)
Nedderl.
Kognaten
Düütske
Kognaten
a / aa a fađēr
xamaraz
fadar
hamar
vader, vadder
hamer
Vader, Vadder
Hamer
voader
hoamer
Vader
Hamer
vader
hamer
vader
hamer
Vater
Hammer
ä / ää Ümluud vun a đraʒanan dragan drägen dregen (droagen) drgen dreagn dragen tragen
ea, e
westföälsk ouk: ae
e lesanan
sweƀlaz
lesan
sweval
leasen
sweavel
lesen
Swevel
lezen
swevel
lsen
Swwel
leazn
zweavel
lezen
zwavel
lesen
Schwefel
ea, i i siƀaz
liþuz

lith
seav(e), siv(ve)
lid, lead
Seev
Lidd
zeef
lid
Swt
Ld
zev(ve), zieve
lid
zeef
lid
Sieb
Glied
oa, o o luƀōjanan
kulan
lovon

loaven, löäven
koale, köäle, kolle
laven, löven
Kahl, Köhl
loven
kool
luowen
Kuole
loavn
kolle
loven
kool
loben
Kohle
öä, ö Ümluud vun o furai
sbst. đrupōn
fora
sbst. dropo
vöär
dröppelen, dröäpelen
vör
drüppeln
veur

vüör
drüöpeln
vuur
dröppeln
voor
druppelen
vor
tröpfeln
oa, u
westföälsk ouk: ua
u fuʒlaz
wunēnan
fugal
wunōn
voagel, vuggel
woanen, wunnen
Vagel
wahnen
vogel
wonen
Vgel
wnen
voggel, vogel
wonn
vogel
wonen
Vogel
wohnen
öä, ü
westföälsk ouk: üä
Ümluud vun u uƀelaz
kuninʒaz
ubil
kuning
öävel, üvvel
köäning, künning
övel
König
euvel
keunenk
üëwel
Küëning
övvel
könnink
euvel
koning
übel
König
Tohoupvullen ā, a, o un u in't Noordsassiske[ännern | Bornkood ännern]

In de noordsassisken Dialekten wardt vundage nein Verskeal meir maakt twüsken oldlang ā un old kört a, o un u in oapen Sülve.[5] Wil ein disse noordsassiske Eigenskap in de Skrivt wisen, kan ein disse Fonemen ünder dat Grafeem <oa> tosamenvaten un eksempelwise oavend, doad, voader un hoamer skriven.

Olde Körtvokalen in sloaten Sülve[ännern | Bornkood ännern]

Grafeem Gait torügge
up oldsassisk
Proto-Germaansk Oldsassisk Öäverregionale
Nysassiske Skryvwyse
SASS
(DE-noordsassisk)
Grünnegsk
(NL-noordsassisk)
Mönsterlandsk
(DE-westföälsk)
Standaard Schriefwieze
(twentsk, NL-westföälsk)
Nedderl.
Kognaten
Düütske
Kognaten
a a axtōu
lanđan
ahto
land
acht
land
acht
Land
acht
laand
acht
Land
acht
laand
acht
land
acht
Land
ä Ümluud vun a lanʒiþō längte Längde Längte leangte lengte Länge
e e kannjanan
xelpanan
kennian
helpan
kennen
helpen(, hölpen)
kennen
helpen, hölpen
kennen
helpen
kennen
helpen
kenn
helpn
kennen
helpen
kennen
helfen
i i wissaz
đrenkanan
wiss
drinkan
wis
drinken
wiss
drinken
wis
drinken
wis
drinken
wis
dreenkn
gewis
drinken
gewiss
trinken
o o fuhsaz
kuppaz
fohs
kop(p)
vos
kop
Voss
Kopp
vos
kop
Fos
Kop
vos
kop
vos
kop
Fuchs
Kopf
ö Ümluud vun o vösse Vöss Fösse vösse vossen Füchse
u u đumƀaz
xunʒruz
dumb
hungar
dum
hunger
dumm
Hunger
dom
honger
dum
Hunger
dom
honger
dom
honger
dumm
Hunger
ü Ümluud vun u xruʒjaz hruggi rüg(gen) Rügg rug Rüg, Rüggen rugn rug Rücken

w-Sekwensen[ännern | Bornkood ännern]

Grafeem Gait torügge
up proto-germaansk
Proto-Germaansk Oldsassisk Öäverregionale
Nysassiske Skryvwyse
SASS
(DE-noordsassisk)
Grünnegsk
(NL-noordsassisk)
Mönsterlandsk
(DE-westföälsk)
Standaard Schriefwieze
(twentsk, NL-westföälsk)
Nedderl.
Kognaten
Düütske
Kognaten
auw aw dawwaz
hawwanan
dauw
hauwen
Dau
hauen
daauw
haauw(g)en
Dau
hauen
dauw

dauw
houwen
Tau
hauen
ouw ew ƀrewwanan
trewwaz

triuwi
brouwen
trouw, tröyw
broen, bruen
tro, tru
braauwen
traauw
bruen
trü
brouwn
trouw
brouwen
trouw
brauen
treu
åuw ēw klēwō
ƀlēwaz

blāo
klåuw(e/n)
blåuw
Klau
blau
klaauw
blaauw
Klaon
blao
klauw(e)
blauw
klauw
blauw
Klaue
blau
uw uw skuwwuz skuw, sküw scho, schu, schuug schaauw schü schouw schuw scheu
uow ūw būwanan buowen boen, buen baauwen bauen bouwn bouwen bauen

Literatuur[ännern | Bornkood ännern]

Wöördeböker[ännern | Bornkood ännern]

Referencen[ännern | Bornkood ännern]

  1. http://lowlands-l.net/grammar-new/sounds.php
  2. Paul Teepe: Zur Lautgeographie. In: Jan Goossens: Niederdeutsch - Sprache und Literatur. Neumünster: Karl Wachholtz Verlag 1973, S. 156.
  3. Henk Bloemhoff: Klank- en vormleer. In: Henk Bloemhoff, Jurjen van der Kooi et al.: Handboek Nedersaksische Taal- en Letterkunde. Assen: Van Gorcum 2008, S. 71.
  4. Paul Teepe: Zur Lautgeographie, In: Jan Goossens (red.): Niederdeutsch - Sprache und Literatur, Nimünster: Karl Wachholtz Verlag 1973, S.156-157.
  5. Ingrid Schröder: Niederdeutsch in der Gegenwart: Sprachgebiet – Grammatisches – Binnendifferenzierung. In: Dieter Stellmacher (red.): Germanistische Linguistik 175-176 2004, s. 61.