Nobelpries för Physiologie oder Medizin
De Nobelpries för Physiologie oder Medizin (sweedsch: Nobelpriset i fysiologi eller medicin) is en vun de Priesen, de vun de sweedschen Chemiker un Utfinner Alfred Nobel (1833-1896), de dör de Entwicklung vun dat Dynamit to en grooten Riekdom kommen weer, in sien Testament stift wurr. De Pries wurrd jeds Johr siet 1901 vun de Nobelversammlung vun dat Karolinska Institutet in Stockholm nah de Maatgaav vun Nobel an de verlehnt, de in dat vergangen Johr „die wichtigste Entdeckung in der Domäne der Physiologie oder Medizin gemacht hat“.
Verleihungskriterien
[ännern | Bornkood ännern]„Physiologie oder Medizin“
[ännern | Bornkood ännern]De Pries wurrd faken afkört as Medizinnobelpreis betekent. Dat is nich ganz richtig, wiel Alfred Nobel sien 1895 nedderleggt letzten Will utdrücklich de Physiologie mit inslutt. De Physiologie hett domols aber en völ grööteren Beriek umfaat, as de medizinische Physiologie, Rebeeden, de hüüd vör allen de Biologie, de Biochemie oder Biophysik torekent wurrn. So harr dat Karolinska Institutet, de sweedsch medizinische Universität dicht bi Stockholm, all immer en grooten Speelruum in de Utwahl vun de Bewerber. De Pries 1973 för Konrad Lorenz hörrt t.B. in dat Rebeet vun de Biologie (Verhaltensforschung).
„Der größte Nutzen für die Menschheit“
[ännern | Bornkood ännern]Nah den Willen vun Alfred Nobel sull de Pries an denjenigen verlehnt wurrn, de im letzten Jahr mit sien Entdeckung den größten Nutzen für die Menschheit erbrocht hett. De Bedingung vun de „Entdeckung“ truck de forschenden Grundlagenfächer in de Medizin tegenöver de anwendt Facken vör. Un tatsächlich geevt dat bedüüdend mehr Priesen för Forscher in de Immunologie, de Genetik oder Neurobiologie as an de vun de Pharmazie, de Diagnose oder sogor de praktisch Therapie.
Welke Opdecken den größten Nutzen für die Menschheit erbrocht hett, is immer noch Gegenstand vun völ Diskussionen. De Entwicklung vun dat DDT dör den Swiezer Chemiker un Nobelpriesdräger 1948 Paul Hermann Müller wurrd vun de hüüdige Standpunkt ut faken kritiseert. DDT dröfft wegen de Giftigkeit för Minsch un Deerten nicht mehr bruukt wurrn un is verboden, man liekers kunnen dör sien Anwendung nah Schätzungen vun de WHO ca. 25 Millionen Minschenleven rett wurrn. Dat dat Tüch so giftig is, wussen weder de Utfinner noch de Nobelversammlung, as se de Pries vergeven hemm.
Priesdräger
[ännern | Bornkood ännern]Kiek ok: List vun de Nobelpriesdräger för Physiologie oder Medizin
Eerst Priesdräger weer de Düütsche Emil von Behring, anner berühmt Priesdräger weern Robert Koch, Otto Loewi un de Opdecker vun de DNA-Struktur James Watson un Francis Crick.
De Pries wurr van 1901 bit 2009 in insgesamt 100 Jahren an 195 Priesdräger vergeven, teihn dorvan Fruen. To’n eersten kreeg 1947 en Frau de Nobelpries, as letzt vun all fiev Nobelpriesen (De sösste, der Wertschapsnobelpries wurr eerst 1969 inführt). Hüüd is de Fruenandeel höhger as bi all anner wetenschaplich Nobelpriesen (Physik, Chemie). He kann an bit to dree Personen to glieker Tiet vergeven wurrn. Van 1915 bis 1918, in de Johren 1921, 1925 un van 1940 bit 1942 funn kien Verlehung statt, dat Priesgeld wanner torüch in den Fundus.