Zum Inhalt springen

Lew Nikolajewitsch Tolstoi

Linken ännern
Vun Wikipedia
Lew Tolstoi (1908) up en Foto vun Prokudin-Gorski

Lew Nikolajewitsch Graaf Tolstoi (Russisch: Лев Николаевич Толстой, wetenschopplik Transkriptschoon: Lev Nikolaevič Tolstoj, faken ook Leo Tolstoi;* 9. September 1828 in Jasnaja Poljana bi Tula; † 20. November 1910 in Astapowo, hüdigendags Lew Tolstoi in den Oblast Lipezk) is en Schriever ut Russland ween. Siene groten Warke „Война и миръ“ (Vojna i mir ‘Krieg un Freden’) un „Анна Каренина“ (Anna Karenina) sünd Klassikers mank de Romane vun den Realismus.

Leven

[ännern | Bornkood ännern]

Kinnertied un Jugend

[ännern | Bornkood ännern]
Huus, wo Tolstoi in boren is

Tolstoi stamm ut dat ole russische Adelsgeslecht vun de Tolstoi af. Mit negen Johre is he Weetkind wurrn. Vun dor af an hett sien Vadder siene Suster up em uppasst. 1844 fung he an, un studeer orientaalsche Spraken an de Universität Kasan. Denn wessel he un studeer up Afkaat. Man 1847 hett he sien Studium afbraken. He övernehm dat Stammgoot vun siene Familie mit 350 liefegen Arbeiters in Jasnaja Pola un woll dor wat för doon.

Bi’n Militär

[ännern | Bornkood ännern]

Vun 1851 af an hett he as Fähnrich bi ene Brigade vun de Artillerie in den Zaren siene Armee bi den Krieg in’n Kaukasus mitmaakt. Vun düssen Krieg un wat he dor beleevt hett, hett he in siene fröhen Vertellen schreven (u. a. de Kosaken). Nadem de Krimkrieg utbraken weer, hett he 1854 den Stellungskrieg in de Festung Sewastopol mitmaakt, de dormols belagert wurrn is. De realistischen Berichte ut düssen Krieg hefft em as Schriever al fröh bekannt maakt.

För en Reform in de Pädagogik un Hochtied

[ännern | Bornkood ännern]
Tolstoi 1856

Vunwegen, datt he sik mit Pädagogik befaten dö, is Tolstoi 1857 un 1860/61 in verschedene Länner in Westeuropa reist. He hett dor Künstlers, as Charles Dickens un Iwan Sergejewitsch Turgenew besöcht, man ok Pädagogen, as Friedrich Fröbel un Adolph Diesterweg. As he torüchkeem na Russland, hett he versöcht, en Reformpädagogik up to boen un hett Dorpsscholen inricht’ na dat Vörbild vun Jean-Jacques Rousseau. Vun 1855 af an hett he mol in Jasnaja Poljana, mol in Moskau un mol in Sankt Petersborg leevt. To eene Verwandte an den Zarenhoff hett he schreven:

„Wenn ik in’e Scholen ringah un ik seh düsse Masse smuddelige, utpoverte Kinner in ehre tweireten Plünnen, un wie ehre Ogen lüchten doot, denn packt mi de Unruh un de Haare staht mi to Barge, just so, as ik dat föhlt hebb, as ik mol Lüde afsupen sehn hebb. Mein Gott, wi kann ik jem bloß ruttrecken, un wen toeerst un wen later?...Ik will Bildung för dat Volk bloß man, dat de Puschkins un Lomonossows de dor afsupen doot, reddt weert. Un in jede School wimmelt dat man bloß so vun jem.“

Tolstoi streev dor nich toeerst na, de Besten ut to söken, nee, he harr dat dor up afsehn, för de verscheden Kinner de beste Bildung ut to finnen, je nadem, wie verscheden de ok weern. Den Zaren siene Verwaltung hett Tolstoi siene Scholen avers tomaakt, man Tolstoi bleev dor bi un söch en nee Pädagogik. He hett Leseböker schreven för Kinner. Dor schollen se ut Vertellen över Geschichte, Physik, Biologie un Religion lehren, wat goot is un wat se doon un wat se laten schollen. Mit sien „Alphabet“ hefft Generatschonen vun Kinner in Russland bit in de 1920er Johre in’e Grundscholen lehrt. He hett dor duchtig mit inwarkt up de Reformscholen un Fre’en Scholen, as Summerhill.

1862 hett Tolstoi de 18 jöhrige Sofja Andrejewna Behrs ut en düütschen Stamm heiraat. Mit ehr hett he alltohopen 13 Kinner harrt. In de Johre dornah hett he de monumentalen Romane „Krieg un Freden“ un „Anna Karenina“ schreven. Düsse Warke hefft em överall in de Welt beröhmt maakt. In sien Dagebook hett he in de Midden vun de 1850er Johre schreven: „Dat gifft wat, dat mach ik noch mehr lieden, as dat Gode: Dat ik beröhmt bün“.

Tolstoi ännert sik

[ännern | Bornkood ännern]
Leo Tolstoi, en Porträt vun Iwan Kramskoi, 1873

Nu hett Tolstoi in de ganze Welt veel gullen. För em füng dor en Tied mit an, wo he nich wüss, wo he up to scholl. He föhl sik, as weer he „an’n Afgrund ankamen“. As he 1882 in Moskau dor mitmaakt hett, as dat Volk tellt wurrn is, hett he mitkregen, dat de Arbeiders dor noch elenniger leven döen, as de Buern. He weer ganz dör’nanner un versöch dor gegenan to gahn, datt de Lüde dat platte Land verlaten döen, um in’e Stadt to gahn. So hett he Hölp organiseert för Buern, de ehre Aarnt miss slahn weer. He söch en Sinn för sien Leven un keem dor jummers wieter bi rüm. So hett he sik dat Smöken, den Alkohol un de Jagd begeven („Gruuliche Vergnögens“) un hett sik insett för Lüde, de vunwegen ehrn Gloven oder ut politische Grünn verfolgt wurrn sünd. He besöch in’t Kaschott Lüde, de dor inseten döen, wiel se bi de Suldaten nich mitmaken wollen. De ganze Tied över hett he fudder schreven.

Vun 1881 af an scheer he sik sunnerlich um Fragen vun de Religion. He hett dor en poor Mol mit högere Geistliche snackt, as mit den Metropoliten vun Moskau un he hett ok fökener verscheden Karken un Kloosters besöcht. Dor hett he jummers mehr bi begrepen, datt he mit den Ritus un den Gloven, so, as de dor utöövt wurrn sünd, nix anfangen konn. Just so, as in de Karken vun den Westen hett düsse Gloov ok nix gegen den Kriegsdeenst seggt. Jesus siene slichte Lehr, meen Tolstoi, weer gegen de Karkenlehr över dat Wohre. Dor hett he de Evangelien üm nee in de Russ’sche Spraak översett. He meen, in’n Karn güng dat dor üm, den Neegsten leev to hebben un gegen dat Quade nich mit Gewalt gegenan to gahn. Vunwegen datt he siene Gedanken in Böker un Schriften bekannt maakt hett („Kark un Staat“, „Wat draff en Christenminsch un wat nich?“) hett he allerhand Theater mit Stäen vun Kark un Politik kregen.

Tolstoi hett allerhand Theater

[ännern | Bornkood ännern]
Lew Tolstoi in en Bild vun Ilja Jefimowitsch Repin (1887)
Leo Tolstoi sien Graff

In dat Utland is Tolstoi for’n groten Schriever ankeken wurrn, man in Russland weer dat anners. Vun 1882 af an hett de Polizei en Ooge up em smeten. De Schriften „Miene Biecht“ un „Wo mien Gloven in besteiht“ sünd glieks, as se rutkamen weern, verbaden wurrn. Över Tolstoi is rümsnackt wurrn, he harr dat in’n Kopp kregen.

Tolstoi un de Karken

[ännern | Bornkood ännern]

As sien Roman „Uperstahn“ rutkamen is, hett de Hillige Synod em in’n Februar 1901 exkommunizeert. Unner annern weer de Synod de Meenung, datt he

  • „den Gott, de as Dreeenigkeit priest warrt, afstrieden dö“;
  • „den Gottminschen Jesus Christus, de vun’n Dood uperstahn weer, afstrieden dö“;
  • „de Jumfernschop vun Maria vör un nah Christus siene Geboort afstrieden dö“;
  • „Dat Geheemnis vun dat Avendmahl wat utlachen dö“;

Tolstoi meen, datt geev an sik keene Wunner un sunnerlich konn he dor nix mit anfangen, datt in dat Avendmahl dat Brood in dat Fleesch vun Christus verwannelt weern scholl. Tolstoi hett dor nix vun torüch nahmen. He hett in en Breef an den Synod schreven: „De Karken ehre Lehr stimmt vörn un achtern nich tosamen un is en Löög, de nich goot is för de Minschen…Meist allens is tohopenkleiten groven Höhnergloven un Töverkraams.“[1]

Tolstoi un de Sozialismus

[ännern | Bornkood ännern]

Dorvun, dat de Sozialismus dat up ene Diktatur vun dat Proletariat afsehn harr, hett Tolstoi nix holen:

„Bither to hefft de Kapitalisten regeert, denn weer dat so, datt de Funktschonäre vun de Arbeiders regeern döen.“

He woll afsluuts up en anstännige Moral up to, man dor steek he mit sien Geweten in’e Bredullje. Denn he stamm ja sülms ut de rieke Böverschicht, de he vörsmieten dö, se scheer sik bloß um sik sülms. Dat Leven vun düsse Lüde- un ok sien egen Leven- düch em ohne Sinn. So fraag he sik, wat denn gellen dö un Bestand harr un he keem dor up, dat weer de Neegstenleevde, de nich na Grund un Oorsaak fragen dö, un de Gewaltlosigkeit. So is Tolstoi in siene laten Johre as en Anarchisten ansehn wurrn, den siene Wuddeln in de Religion ehrn Grund harrn. Anhängers, de em bewunnern döen, hefft up siene Gedanken denn den so nömmten Tolstojanismus utspunnen. Man Tolstoi sülms hett dor nix vun weten wullt.

Dat warrt seggt, Tolstoi sien Wark harr mit den Weg free maakt för de Russische Revolutschoon vun 1905. Sien Fründ Wladimir Stassow hett em an’n 18. September 1906 schreven:

„Is de ganze Russische Revolutschoon vun hüdigendags denn nich ut Se ehrn Vesuv rutschaten un ut dat Füer, wat he speen deit?“

De Staat hett sik Tolstoi nu ohn gesetzliche Grundlaag vörnahmen. 1908 is sien Huus dörsöcht wurrn un all Texte, de dor to finnen weern, hefft se mitnahmen. To desülvige Tied hett he ok in siene Familie jummers mehr Theater harrt. Mit siene Fro güng dat hen un her. As se dat aflehn, siene Warke an Egendom vun dat ganze russische Volk an to sehn, so, as he dat in sien Testament schreven harr, hett Tolstoi siene Familie, tohopen mit sien Dokter un siene jungste Dochter, verlaten un en leste Reise, na’n Süden to, maakt. Up düsse Reise hett he en fürige Lung kregen un is an’n fröhen Morgen vun’n 20. November 1910 in en Bahnwächterhuus up den Bahnhoff vun Astapowo sturven. De Weltpresse umlager em dor. Twee Dage later is he in Jasnaja Poljana inkuhlt wurrn. Ofschoonst sien Testament güllig weer, her de Justiz vun Russland dat Egendom an siene Warke wedder siene Fro tospraken.

Anners wat

[ännern | Bornkood ännern]
Lew Tolstoi 1 Rubel 1988

Leo Tolstoi is in Russland mit twee moderne Münten ehrt wurrn:

  • 100 Rubel 1991, Gold: Tolstoi sitt in en Löhnstohl
  • 1 Rubel 1988, Cu/Ni: Tolstoi en face.

Literatur

[ännern | Bornkood ännern]
  • Christian Bartolf: Ursprung der Lehre vom Nicht-Widerstehen. Ueber Sozialethik und Vergeltungskritik bei Leo Tolstoi. Ein Beitrag zur Bildungsphilosophie der Neuzeit.Gandhi-Informations-Zentrum, Berlin 2006. ISBN 3-930093-18-9
  • Wilhelm Bode: Die Lehren Tolstois und Besprechung seiner Werke, (online)
  • Maximilian Braun: Tolstoj. Eine literarische Biographie. Vandenhoeck & Ruprecht, Chöttingen 1978. ISBN 3-525-01212-8
  • Pietro Citati: Leo Tolstoi. Eine Biographie. rororo. Bd 13544. Rowohlt, Reinbek bi Hamborg 1994. ISBN 3-499-13544-2
  • Eberhard Dieckmann (Hrsg.): Russische Zeitgenossen über Tolstoi. Kritiken, Aufsätze, Essays 1855-1910. Aufbau, Berlin 1990. ISBN 3-351-01527-5
  • Anne Edwards: Die Tolstois. Krieg und Frieden in einer russischen Familie. Ullstein-Buch. Bd 27563. Ullstein, Frankfort an’n Main 1988. ISBN 3-548-27563-X
  • Wolfgang Eismann: Vom Ende der Kunst… Tolstoi als Theoretiker… Teile des Artikels bi Google-books
  • Peter Ernst: Ehrfurcht vor dem Leben: Versuch der Aufklärung einer aufgeklärten Kultur. Ethische Vernunft und christlicher Glaube im Werk Albert Schweitzers. Mit einem Exkurs über religiöse Kultur und Sozialethik im literarischen Entwurf Leo Tolstois. Europäische Hochschulschriften. Reeg 23. Bd 414. Peter Lang, Frankfort an’n Main 1991. ISBN 3-631-43549-5
  • Horst-Jürgen Gerigk: Die Russen in Amerika: Dostojewskij, Tolstoj, Turgenjew und Tschechow in ihrer Bedeutung für die Literatur der USA. Pressler, Hürtgenwald 1995. ISBN 3-87646-073-5
  • Gustav Glogau: Leo Graf Tolstoi ein russischer Reformator. Ein Beitrag zur Religionsphilosophie. Wiss. Verl., Schutterwald/Baden 1998. ISBN 3-928640-34-8
  • Edith Hanke: Prophet des Unmodernen. Leo N. Tolstoj als Kulturkritiker in der deutschen Diskussion der Jahrhundertwende. Studien und Texte zur Sozialgeschichte der Literatur. Bd 38. Niemeyer, Tübingen 1993. ISBN 3-484-35038-5
  • Geir Kjetsaa: Lew Tolstoi. Dichter und Religionsphilosoph. Katz, Gernsbach 2001. ISBN 3-925825-79-7
  • Ulrich Klemm: Leo Tolstoi - Dichter, Christ, Anarchist. Edition Anares, Hilterfingen. ISBN 978-3-905052-83-1
  • Janko Lavrin: Lev Tolstoj mit Selbstzeugnissen und Bilddokumenten. 11. Aufl. Rowohlts Monographien. Bd 57. Rowohlt, Reinbek bi Hamborg 1991. ISBN 3-499-50057-4
  • Wilhelm Lettenbauer: Tolstoj. Eine Einführung. Artemis-Einführungen. Bd 11. Artemis, München 1984. ISBN 3-7608-1311-9
  • Thomas Mann: Goethe und Tolstoi, Vördrag/Essay 1921 online lesen bi archive.org; (W.Kempowski: "Das Beste,was über Tolstoi gesagt wurde!" in ZEIT-Bibl.der 100 Bücher)
  • Jay Parini: Tolstois letztes Jahr. Ut dat Engelsche vun Barbara Rojhan-Deyk. C. H. Beck, München 2009. ISBN 978-3-406-57034-6
  • Wolfgang Sandfuchs: Dichter - Moralist - Anarchist. Die deutsche Tolstojkritik 1880-1900. M & P, Stuttgart 1995. ISBN 3-476-45137-2
  • Viktor Schklowski: Leo Tolstoi. Eine Biographie. Europa, Wien 1981. ISBN 3-203-50784-6
  • Günther Stolzenberg: Tolstoi, Gandhi, Shaw, Schweitzer. Harmonie und Frieden mit der Natur. Echo, Chöttingen 1992. ISBN 3-926914-05-X
  • Robert Widl: Licht und Finsternis im Leben des Lew Tolstoi. Stieglitz, Mühlacker 1994. ISBN 3-7987-0319-1
  • Magdalene Zurek: Tolstojs Philosophie der Kunst. Neues Forum für allgemeine und vergleichende Literaturwissenschaft. Bd 2. Winter, Heidelbarg 1996. ISBN 3-8253-0478-7
  • Stefan Zweig: Die Flucht zu Gott – Ein Epilog zu Leo Tolstois unvollendetem Drama „Und das Licht scheinet in der Finsternis“. In Sternstunden der Menschheit, Insel Verlag, Leipzig 1927.
  • Stefan Zweig: Drei Dichter ihres Lebens. Casanova – Stendhal – Tolstoi. Insel, Leipzig 1928

Weblenken

[ännern | Bornkood ännern]
Bi’n Wikiborn gifft dat Originalschriften över dat Thema oder vun den Schriever: Lew Nikolajewitsch Tolstoi.
Bi’n Wikiborn gifft dat Originalschriften över dat Thema oder vun den Schriever: Author:Leo Tolstoy.
Bi’n Wikiborn gifft dat Originalschriften över dat Thema oder vun den Schriever: [[:oldwikisource:|]].
Op Wikiquote gifft dat Zitaten to, över oder vun „Leo Tolstoi“ (hoochdüütsch).

Belege

[ännern | Bornkood ännern]
  1. ↑ Russland-Aktuell - Der Moralist aus Jasnaja Poljana
Vun „https://nds.wikipedia.org/w/index.php?title=Lew_Nikolajewitsch_Tolstoi&oldid=1001963“