Homöostase
De Begreep Homöostase (gr.: ὁμοιοστάση „Gliek-Stand“) oder Sülvstregulatschoon hett in ünnerscheedliche praktische un theoretische Tosamenhäng verscheeden Bedüden.
In de Systemtheorie un in de Kybernetik is mit Sülvstregulatschoon de Anlaag vun en System meent, sik dör Torüchkoppeln binnen en sünnern Rahmen sülvst in en bestännigen Tostand to hollen. De Begreep is 1929 vun den Physiologen Walter Cannon inföhrt worrn.
In dissen Sinn warrt de Begreep in tallriek wetenschoppliche Rebeden bruukt, bi de dat ok üm Systemen geiht. So t. B. in de Physik, in de Biologie, in de Weertschapswetenschoppen, in de Soziologie oder in de Psychologie.
Wenn dat sülvstreguleerend Funkschonen gifft, kann dordör dat Wieterbestahn vun en System sekert warrn, dat sik anners bispeelswies dör unkontrolleert Wassdom, Överstruktureeren oder sülvsttüügte, nich mehr in Greep to kriegende Komplexität toschannen maken de.
Francisco Varela un Humberto R. Maturana harrn sik dorför insett, dat Woort Homöostase dör den Begreep Homöodynamik uttotuuschen, wieldat de Begreep Stasis en Stillstahn utdrücken deit un dormit dat End vun dat sülvstreguleerend System bedüden de. Man se harrn mit jemehrn Mööh blots to’n Deel Spood, so dat nu in de literatur beide Begrepen blangenenanner bruukt warrt.
Homöostase is en bedüdend Funkschoonsprinzip (Homöosatseprinzip) vun levend Organismen. In de Physiologie vun’n minschlichen Lief un jüst so bi de Deerten löpt de Sülvstregulatschoon to elk Tiet af, tomeist bi’t Verännern vun anhollend Tostännen ahn dat een dat marken deit.
Bispelen sünd:
- Dat Anstiegen vun Blooddruck un Hartfrequenz bi’n Positschoonswessel vun’t Liggen na’t Stahn.
- Dat verstarkte Aten bi’t physisch Arbeiden, üm för den Lief mehr Suerstoff praattostellen.
- Dulle Mechanismen to’n Sülvstreguleeren warrt in’n Lief bi Ünnerzuckern (Hypoglykämie) utlöst – so warrt t. B. Adrenalin utschütt, wat to stark Sweten un Tattern föhrt – üm de Konzentratschoon vun de Glukoos oprecht to hollen un dormit en drauend hypovoläämschen Schock aftowännen.
In de Psychologie warrt mit den Begreep Sülvstregulatschoon Vörgäng betekent, de mit dat Stüern vun de egen Person in ehr Ümwelt in Tohopenhang staht.
In der Psychologie bezeichnet der Begriff Selbstregulation Vorgänge, die mit der Steuerung der eigenen Person in ihrer Umwelt in Zusammenhang stehen.