Hebrääsche Spraak
| Hebrääsche Spraak (עברית) | ||
|---|---|---|
|
Snackt in |
Israel un allerhand Länner mit jöödsche Gemeenden | |
| Sprecher | 6-15 Mio. över de ganze Welt hen | |
| Klassifikatschoon | ||
| Offitschell Status | ||
| Amtsspraak in | Israel | |
| Spraakkoods | ||
| ISO 639-1 |
he | |
| ISO 639-2 | (B) heb | (T) |
De Hebrääsche Spraak (op hebrääsch: עברית [‘Ivrit]) höört to den noordwestlichen Twieg vun de Semitschen Spraken to. Dor is se en Deel vun de Afroasiaatschen Spraken mit.
Historie
[ännern | Bornkood ännern]De Jöden ehr Hillige Schrift is in dat 1. Johrdusend v. Chr. to'n gröttsten Deel in Hebrääsche Spraak upschreven wurrn. Bit to de Tiet, as König Nebukadnezar vun Babylon in dat Johr 587 v. Chr. Jerusalem innehm un den eersten Tempel in'n Dutt hau, weer Hebrääsch de Jöden ehr Mudderspraak. Vunwegen dat en groot Deel vun de Inwahners vun Jerusalem in dat Exil na Babylon wegsleppt wurrn is, keem de babyloonsche Amtsspraak Aramääsch mank jem up. Dor sünd latere Schriften in de Bibel üm up Aramääsch schreven. To Jesus siene Tiet weer Hebrääsch nich mehr all Jöden ehr Muderspraak. Ok Jesus hett sachs Aramääsch snackt. As de latere röömsche Kaiser Titus in dat Johr 70 ok den tweeten Tempel in Dutt haut harr, bleev Jerusalem nich länger dat Zentrum vun dat jöödsche Leven. Dat weer nu in Galiläa. Mit de Hebrääsche Spraak is dat in düsse Johren noch minner wurrn. Man eerst vun dat Johr 200 af an is Hebrääsch nich mehr as Spraak för den Alldag bruukt wurrn. Man in de wieden Kuntreien vun de Religion bleev Hebrääsch as en Sakralspraak lebennig. De Spraak is in de Liturgie vun de jöödschen Goddesdensten bruukt wurrn. Ok Böker över Philosophie, Medizin un Recht sünd in düsse Tieden schreven wurrn, un ok Gedichten. Up düsse Aart kemen doch jummers wedder nee Wöör in de Spraak un dat güng wieder mit de Spraak. Dat gifft dor ok Berichten över, dat de jöödschen Gemeenden, de allerwegens över de Welt hen leven döen, de Hebrääsche Spraak bruken konnen, wenn se sik verstahn wollen.
Nutiet
[ännern | Bornkood ännern]Mit dat Hebrääsche as Mudderspraak güng dat an't Enne vun dat 19. Johrhunnert wedder los. 1889 grünn Eliezer Ben Jehuda in Jerusalem den „Raat vun de Hebrääsche Spraak“. He harr sik vörnahmen, de Spraak, de siet meist 1700 Johren nich mehr snackt wurrn weer, ok in'n Alldag wedder lebennig to maken. Vun dor af an is de hüdige Neehebrääsche Mudderspraak Iwrit upkamen. De Ünnerscheden twuschen dat Bibelsche Hebrääsch un de moderne Spraak Iwrit sünd man lüttjet un ringer as de Verscheel vun Ooltgreeksch un Neegreeksch. Dat liggt dor an, dat Iwrit an un for sik dor fuddermaken dö, wo de Masoreten vun Tiberias in dat 2. Johrhunnert uphöört harrn. Iwrit is dor de enzigst Sakralspraak in de Welt mit, wo dat slumpt is, dor en Alldagsspraak vun to maken. De eerste Ministerpräsident vun Israel weer David Ben Gurion. He hett seggt: „Wenn Mose hüdigendags torüchkamen dö un dö üm en Stuck Broot bidden, denn döen wi em verstahn“.