Freesichtigkeit

Freesichtigkeit oder mit free Oog betekent in de Naturwetenschoppen un Technik all Meten un Beobachten, de ahn optische Helpmiddels wunnen warrt, also ahn den Bruuk vun Feernrohr, Mikroskop, Kamera oder Luup.

Begäng is de Begreep vör allen in de Astronomie, de Geodäsie, in de Physik un in de Biologie, wobi dat faken ok mit annere Wöör utdrückt warrt as to’n Bispeel „mit dat Oog alleen“, „direkt to sehn“ oder „sichtbor ahn Vergröttern“. In’n Alldag warrt de Begreep nich so faken bruukt, vunwegen dat dor al so meist all Vörgäng mit free Oog passeert. Vun dorher warrt dor nich noch mol op henwiest. Blots bi sünnere Opgaven, wenn to’n Bispeel fiene Enkeltheiten kennt warrn mööt, wenn dat Licht nich goot is oder jichtenswat nipp un nau utmeten warrn mutt, kummt een dicht an de Grenz dorvun, wat dat Oog noch alleen kann.

Wat dat Oog kann

Al mit dat fre’e Oog laat sik en poor intressante Saken faststellen un sehn, man ok en Nauigkeit, de mitünner kuum to glöven is. Dorto en poor Bispelen:

Afschätzen vun geometrische Grötten

Symmetrien laat sik op 1-2 Prozent nau afschätzen, wenn man en go’en Standoort wählt un al ’n beten Insichten mitbringt.
Intervallen künnt op korte Strecken beter as 10 % schätzt warrn, op witt Papeer sogor op 3-5 %, wiel enkelte Saken op en Landkoort op ruchweg 2 mm nau schätzt warrn künnt.
Graadlienigkeit vun en Meterstaff op ruchweg 0,5 mm, oder de graadlienige Grenzverloop op ruchweg 1 cm op 50 m (kiek ok bi Alignement)
Afstännen un Snelligkeiten op 10-20 %; mit Henwiesen bit op wenige Prozent
Helligkeit, KLören: jüst so as baven (üm un bi 3–20 %), kiek ok Weber-Fechner-Gesett

Künnig warrn vun fiene Strukturen

Oplöösvermögen: afhangig vun’n Kuntrast 0,01 bit 0,02° oder in’n Dörsnitt 3 cm op 100 m, in de Astronomie bi Dubbelsteerns ruchweg 200 "
Sehn vun dünne Lienen: Bi go’en Kuntrast ruchweg 5–10 % vun’t Oplösen, d. h. 1-3 mm op 100 m (kann een licht an en Drahttuun versöken)
Helligkeitsünnerscheden op 2-5 % in’n direkten Vergliek, anners bit op 10 %

Astronoomsche Beobachten

Üm un bi 2000 Steerns (in en Grootstadt blots en poor hunnert). De swachsten Steerns (ruchweg sösste Gröttenklass) sünd ruchweg 10¹² swacher as dat Sünnlicht – dat heet, dat Oog kann Helligkeitsünnerscheden vun 1 : 1 Billion verarbeiten
enige Dubbelsteerns, söss Planeten (bi extrem go’e Bedingen ok noch Uranus), bi en Venustransit ok de Schiev vun Venus un Ünnerscheden vun de Klören an hellere Steerns.
enige Steernhopens (ok wenn de enkelten Steerns nich to sehn weern) un Nevels (as de Plejaden, Orion- oder Andromedanevel). De Andromedanevel is dorbi mit meist 3 Millionen Lichtjohren dat freesichtige Objekt, dat an wietsten weg is.
De Melkstraat (de enkelten Steerns blievt all ünner de Sichtborkeitsgrenz) un in’n Dörsnitt een Komeet jeed Johr.
En poor Dutzen Steernsnuppen jede Nacht
Freesichtige Astrometrie: Afschätzen vun Winkels op ruchweg 1° (to’n Bispeel Polarsteern, geograafsche Breed oder Richt vun en Schippskurs)
Ümlooptieten vun de Planeten: Hebbt de Maya to’n Bispeel för Venus, Mars un Maand op 5-10 Minuuuten nau henkregen.
Steernbedecken dör den Maand op Teihntelsekunnen – dat sünd blots 100–300 m op en Afstand vun 385.000 km.

Beobachten in de Biologie

Künnig warrn vun fiene Strukturen: t. B. an Föhlers vun Insekten bit to 0,01 mm
Ünnerscheden vun Grötten un Klören
Bewegungsmuster, Flaagverhollen
Faststellen vun de Pielen (Lootricht) op 1–2°
Nich-bewusst künnig warrn vun Bewegen (Warn-Reflex)
Afschätzen vun Snelligkeiten auf 5–10 Prozent

Literatur

Davidson, N.: Sky Phenomena: A Guide to Naked Eye Observation of the Heavens. FlorisBooks (208p, £14.99), Edinburgh, 1993, ISBN 0-86315-168-X
Gerstbach G.: Auge und Sehen – der lange Weg zu digitalem Erkennen. Sternenbote Heft 2000/8, p.160–180, Wien, 2000.
Kahmen H. (Rgv.): Geodesy for Geotechnical and Structural Engineering. Proceedings, Eisenstadt, 1999.

Weblenken

Messier-Objekten mit free Oog, Steernhopen un Nevels
Naked Eye Observing (sünners in de Astronomie)
Naked Eye, Index of different aspects