Utövend Macht

De Utövend Macht (ok Exekutive, vun lat.: exsequi = utföhren) is en vun de dree unafhängigen Mächt oder Gewalten, de in de Theorie vun'n Staat en Rull speelt. De annern beiden sünd de Gesettgevend Macht (Legislative) un de Rechtsprekend Macht (Judikative). In de Scheden vun de Mächt sünd düsse Mächt vunwegen de Ideen vun John Locke un Montesquieu ut'neen deelt wurrn.

De Upgaven vun de Utövende Macht staht fast, dat sünd:

Se schall dor för sorgen, dat de Gesetten un Verorden vun den Staat holen weert. Dat maakt se ok mit Hölpe vun de Polizei un vun Straafanstalten.
Se schall de Butenpolitik vun en Staat maken
Se schall de Armee anföhren
Se schall för den Staat instahn un arbeiden in de hogen Ämter, as Ministers un Senators, Sekretären vun'n Staat un Diplomatens.
Se schall den Apentlichen Deenst anföhren

To de Utövende Macht höört de Regeren un de opentliche Verwalten to. Se schall dor för sorgen, dat de Gesetten utföhrt weert. De Utövende Macht kann ok fastleggen, wat daan weern schall, man se kann dat nich mit Hölpe vun Gesetten maken, man bloß mit Rechtsverorden, de se rutgahn laten kann. Man düsse Verorden sünd nich so an to sehn, as Gesetten. Veelmehr weert se vun de Gesetten afleidt.

Düütschland

To de Utövende Macht höört in Düütschland nich bloß de Regeren, man ok al Behörden vun de Verwalten vun Bund, Länner un Gemeenden. Dor höört Landsverwalten un de Organen to, de ünner jem staht, as Polizei un Finanzämter. Ok de Kreisverwalten (Amt vun'n Landraat), Verwalten vun de Städer un Gemeenden un de ehrenamtlichen Kreisdage un Gemeenderööt höört to de Utövende Macht.

So könnt de Behörden vun de Verwalten ehre Utövende Macht ümsetten:

Se könnt Mannslüde dör en Kreiswehrersatzamt to'n Munstern inberopen
Se könnt en Bescheed öber en Geldstraaf vunwegen verkehrt Parken tostellen

Dat gifft noch allerhand annere Möglichkeiten. Wenn de Utövende Macht togange is, denn weert Gesetten vun den Staat utöövt. Jummers wenn en opentliche Behörde vun de Verwalten sik wat vörnahmen hett un dat denn bi den Börger ümsetten deit (wenn se em en Breef tostellt), denn is dat en Doon vun de Utövende Macht. Dor geiht dat jummers üm de Relatschoon twuschen Börger un Staat bi. Gegen jedet Hanneln vun de Verwalten kann en Börger gegenan gahn. He kann vör en Gericht vun de Verwalten klagen un dat ünnersöcht denn, ob dat woll richtig weer, wat de Verwalten vun den Börger will. De Utövende Macht steiht ünner Recht un Gesett (kiek ok bi Art. 20, Afs. 3 vun dat Grundgesett för de Bundsrepublik Düütschland); dat so nömmte Prinzip vun den Rechtsstaat.

Bremen

In Bremen liggt de Utövende Macht bi den Senat. De Gesettgevende Macht is de Börgerschup vun Bremen.

EU

Binnen de EU övernimmt de Europääsche Kommischoon de Upgaven vun de Utövende Macht. Ok annere Organen vun de EU, as ESA oder EUMETSAT höört to de Utövende Macht un weert vun de Staten vun de EU kuntrulleert.

USA

In de USA liggt de Utövende Macht bi den Präsidenten un siene Regeren. Wat över den Präsidenten to seggen is, steiht in de US-Verfaten in Artikel 2.

Kiek ok bi