Diminutiv

Dat Diminutiv (ok Deminutiv, Diminutivum oder Diminuitiv), vun Latiensch deminuere:„lüttjer maken, minner maken“, is een Form to'n lüttjer maken vun een Woort. Meist warrt dat bruukt, wenn een utdrücken will, dat een Saak wat nüdelig is, oder wenn een „Smusenaam“ bruukt weeren schall, oder wenn een Ünnerscheed rutstreken weeren schall („Dat is keen Mann, dat is een Männeken“).

Herkamen

Dat Diminutiv is een Form in de Grammatik, de bi dat lüttjer maken vun een Woort bruukt warrt. Meist warrt dat Diminutiv as een Anbacksel (Suffix) bruukt. De Spraakforschers Nelson Cartagena un Hans-Martin Gauger meent, dat Diminutiven besünners bi't Snacken, nich bi't Schrieven vun de Spraak bruukt weert. Fudder meent se, Diminutiven weeren een Kennteken för de Spraak vun „lüttje Lüde“, de sozial nich so hooch staht.

Kennteken

Bi de plattdüütsche Spraak is dat just so, as in annere Spraakfamilien ok: Dat Diminutiv warrt achtern an dat Woort anbackt, wat lüttjer maakt weeren schall. Dat Anbacksel, wat hüdigendags meist bruukt warrt, is -tje. Man dat gifft ok noch de olen Diminutiven -ike un -ke. Besunners bi Vörnaams warrt Diminutiven faken bruukt. Un vunwegen veele Naams al ut lang verleden Tieden afstammt, warrt dor ok noch de ganz olen Diminutivformen „-ike“ un „-ke“ anbackt, as bi Anke (vun „Anna“) oder bi Lieken (vun „Liese“). Dat heet denn „Lütt Anna“ un „Lüttje Liese“ (Elisabeth).

In Meckelborg warrt dorgegen faken de Diminutiv -ing bruukt. Bekannt sünd to’n Bispeel de Deerns Mining un Lining ut Fritz Reuter sien Ut mine Stromtid oder de Utdruck Kinnings för de Kinner.

Hüdigendags

Hüdigendags weert de Diminutiven in de plattdüütsche Spraak nich mehr so veel bruukt. Man dat is in de verscheden Kuntreien vun de Spraak nu ok wedder ünnerscheedlich. Dat gifft noch Dialekten, de bruukt de olen Formen -ike un -ke. Bi düsse Anbacksel warrt denn ok noch de Vokal vun de Stammform afännert in een Ümluut (Ut u warrt ü, ut o warrt ö etc.) Annere nehmt ehrder dat -tje un backt dat an. Dor warrt de Vokal vun de Stammform al nich mehr bi verännert. Dat is al een beten eenfacher wurrn. Man meist warrt woll bloß dat Woort lütt oder lüttje vörsett. Up düsse Aart is an de Steed vun dat Anbacksel hüdigendags een Woort vörweg treden. Dor mutt gar nix mehr bi ännert weeren. Dat is de eenfachst Aart vun Spraak.

Bispelen

Bi de Bispelen warrt jümmers toeerst de ole Form bruukt. De is aber hüdigendags bloß noch in bestimmte Dialekten begäng. Ok in de nedderlannsche Spraak is de noch to finnen. Dorto in ole Naams un in Urkunnen ut verleden Tieden.
An de tweede Steed warrt dat latere Suffix -tje bruukt. Dat is besunners in'n Noorden noch begäng.
Tolest is denn dat Anbacksel weglaten un dat Woort lütt vörwegsett, so as dat hüdigendags meistendeels Bruuk is. Ok dat is dor wedder een Henwies up, wo veel Kraft de plattdüütsche Spraak al verlaren hett un wie se „up'n Hund kamen“ is.

Dat Diminutiv vun Boom is Bömeken, Boomtje, lüttje Boom
Dat Diminutiv vun Huus is Hüseken, Huusje, lüttjet Huus
Dat Diminutiv vun Mann is Männeken, Manntje, lüttje Mann
Dat Diminutiv vun Roos is Röseken, Roosje, lüttje Roos
Dat Diminutiv vun Hans is Henneke, ..., lüttje Hans

Dat Diminutiv vun Anna is Anke, Antje, lüttje Anna